Një tregim Novel nga Suzana Kuqi

Gruaja u përmend nga ëndërrimet e saj kur ishte bërë errësirë. Hënë nuk kishte por yjet shkëlqenin me një dritë të ethëshme e Shpendit ju duk sikur edhe qielli ishte i shqetësuar. Nuk kish kohë, diçka duhej të bënte, por çfarë? U ngrit më këmbë dhe i zgjati dorën për ta ndihmuar të ngrihej. Ajo u mundua ta shihte në sy.

- Faleminderit Shpend që më dëgjove. E di se nuk do t'i thuash akujt këto fjalë. , - Një buzëqeshje e trishtme ndriçoi tiparet e saj të zbehta. – Edhe sikur të doje mendja jote e shkretë nuk do t'i mbante mend, megjithëse unë do të doja të ishe si më parë e të më jepje një këshillë.

Ajo u kthye edhe një herë nga guri.

- Kam lënë një send aty, -pëshpëriti, - një send që nuk do ta kisha lënë kurrë. Eshtë një çelës floriri Shpend, ma pat dhuruar gjyshi dhe më pat thënë se mbase më duhet t'a përdor një dite, e nëse jo, t'ja dhuroja nipit tim. Por unë nukkam nip, kam vetëm një djalë dhe ai është atje brenda në errësirë. Unë po e lë këtu tek ky gur, Zoti e bëftë mirë, ndoshta ky çelës i hap dyert e burgut tim biri. Natën e mirë Shpend. E di se ti nuk e nget, je i ndershëm. Zoti e bëftë mirë edhe për ty.

Ajo u largua ngadalë si një shpirt i humbur në natë duke e lënë Shpendin vetëm aty. Ai u afrua tek guri. Zinxhiri i hollë i floririt ishte pështjellë rreth çelësit sikur donte ta mbronte. Mendimi i parë ishte të largohej por shkëlqimi i atij sendi ishte shumë tundues. Zgjati dorën dhe e preku me frikën se dora do t'i digjej e përcëllohej e fytyra ju skuq nga turpi kur mendoi se po vidhte një send kaq të çmuar për atë grua të mjerë që i kish varur aty gjithë shpresat. Por dora jo vetëm që nuk ju përcëlluapor u mbyll në mënyrë të pavullnetshme duke e përfshirë brenda grushtit dhe si rrufe në mendje i kaloi mendimi se ky send i përkiste nipit të tij që ishte edhe i saji. E vari në qafë e zbriti kodrën duke pyetur ndoshta për të mijtën herë veten se ç'duhej të bënte tani. Pa dhe një herë çelësin që tashmë nuk i dukej më send i huaj, kishte diçka familjare. Diku e kish parë ose më mirë kish parë një të ngjashëm, po tani nuk i kujtohej. Vrau mendjen por veç kujtime të zbehta e të ngatërruara i vinin në mendje. Nga sikleti filloi të ndjente shumë vapë. Përse të mos shkoj e të bëj një banjë, uji i detit duhet të jetë i vakët pas një dite të nxehtë si kjo e sotmja. Zhap zhupi nuk dëgjohej mbi rërën e bregut. U zhvesh lakuriq dhe u fut në det. Uji sikur ja freskoi trupin por jo mendimet. Filloi të notojë ngadalë pasi shpatulla i dhimbte akoma.

Pa e kuptuar ishte larguar nga bregu. Kur u lodh së notuari qëndroi në shpinë sipër ujit duke kundruar yjet e natës. Kish kaluar edhe një ditë dhe ai nuk kish mundur të bënte asgjë. Ajo mjegull e zymtë dhe neveritëse ndihej ngado nëpër qytet dhe ai e kish vënë re tek zbriste mbi çatitë e shtëpive, mbi tryezat e kafeneve në bulevard, mbi kalimtarët që ecnin rrugës, e nuk e vinte re njeri, asnjeri nuk ankohej për erën e keqe e të përzishme që pak nga pak po helmonte tërë qytetin. Një tufë peshqish që kërcenin sipër ujit e dukej sikur po fluturonin i tërhoqën vëmendjen. Larg dëgjoi krakaritjen e pulëbardhave që sa vinte e shtohej dhe një re e zeze po afrohej. Shpendi filloi të notonte duke u bërë më i vëmendshëm e duke parë rrotull po ishte errësirë dhe ai për një moment pati zili macet që mund të shihnin edhe në terr. Reja nuk ishte gjë tjetër veçse tufa e pulëbardhave të zhurmëshme. U qetësua pak por papritmas dalloi një njollë të zezë që i afrohej në ujë. Mbushi mushkëritëme ajër dhe ju dha krahëve i dëshpëruar duke shpërfillur dhimbjen në shpatull. Njolla i afrohej gjithnjë e më shumë dhe ai dallonte tani tri rradhë dhëmbësh të mprehtë që feksnin me një shkëlqim të ftohte. Dy sy, si dy copa akulli të shndritshëm të zie kishin fiksuar. Kaq e pata, mendoi, kot e kam që notoj, nuk i shpëtoj dot. Megjithatë krahët i leviznin me forcë e shpejtësi e ai nuk e dinte se në ç'anë po notonte, drejt bregut apo larg tij, nuk kish rëndësi, shpejt, fort, ik. Ai nuk po merrte dot frymë dhe sytë ju errën nga lodhja e tmerri. Klithmat e pulëbardhave u bënë më të forta e ç'jerrëse sikur donin ti tërhiqnin vëmendjen e t'a drejtonin. Praninë e përbindëshit e ndjente tani afër, fare afër. Ktheu kokën për ta parë për herë të fundit para se të binte nder dhëmbët e tij e ndjeu se koka ju përplas pas diçkaje që lëshoi një tingull të mbytur. Duart i hasën një gjë të drunjtë dhe kuptoi se ishte një barkë druri e vogël e braktisur aty në mes të detit. Forca Shpend, i thirri vetes. Mblodhi forcat e fundit që i kishin mbetur, u kap aq fort sa mund të kapesh pas fijes më të fundit të shpresës që fshihet brenda qënies që lufton për jetën. Goja e hapur e përbindëshit tash ishte fare pranë tij. Forca! Ai u hodh njëkohësisht me rrathët e dhëmbëve që po mbylleshin mbi të. I rrëshqiti dhe u hodh mbi barke por ishte vonë. Zinxhiri i floririt kish ngecur në një nga dhëmbët anësorë të gojës së lemerishme. Shpend përkuli qafën dhe ndjeu zinxhirin tek rrëshqiste duke e lënë të lirë. Qëndroi më këmbë mbi barkë e ndoqi me sy ate kokë të lemerishme qe rrotullohej aty poshtë. Zinxhiri varej e vezullonte nën ujë tek ndiqte levizjet e gojës grabitqare. Ja tek u ngrit sërish, tri rradhë dhëmbësh dolën sipër ujit jo shumë larg tij. Në çast, para se përbindëshi të zhytej ai u zgjat e kapi zinxhirin, e tërhoqi me forcë e ndjeu se u shkëput prej dhëmbit, por para se të arrinte të ngrinte dorën lart përbindëshi bëri edhe një sulm, e këtë herë qe më i shpejtë se ai. Ai ndjeu krahun brenda atij kurthi dhe ulëriti duke e tërhequr fort. Pas një fraksioni të sekondës ndodhej i shëmbur mbi dyshemenë e drunjtë të barkës tek mbante të shtërnguar fort pas trupit të përkulur krahun që i dhimbte deri në lemeri. U drejtua pak nga pak, duke parë me frikë krahun që zbulonte dhe shpirti i erdhi në vend. Nuk ishte dhe aq keq, ishte i tëri, i çjerrë e i kullonte gjak, por ishte i tëri. Kish qenë më i shpejtë se sa e kishte menduar, kish terhequr krahun para se goja të mbyllej plotësisht. Dhembja kish qenë imagjinare, kish imagjinuar krahun e këputur në atë gojë të lemerishme. Por krahu i dhimbte gjithsesi dhe ai e preku për t'u bindur se ishte aty. Filloi të lëvizte ngadalë gishtat, pastaj i futi në gojë dhe i thithi. Shija e gjakut e bindi se krahun nuk e kish humbur. Pat dëgjuar se edhekur njerëzve ju këputet ndonjë gjymtyrë ata ndjenin dhembje sikur t'i kishin përsëri. Desh Zoti nuk qe kështu për të. Krakëritjet e pulëbardhave i tërhoqën vëmendjen sërish. Ishin të egra. Shikoi përreth dhe gjaku i ngriu nga tmerri. Nuk ishte vetëm një peshkaqen, disa syresh silleshin aty. Kjo e demoralizoi. U shtri në fundin e barkës i mbledhur grusht si një i mjerë. Më kot ishte munduar, tani do t'a sulmonin e do t'a bënin copë e thërrime. Nuk e kish menduar kurrë fundin e tij kështu, nuk do të kish as edhe një varr, e si do të mund ta varrosnin, ku t'i gjenin gjymtyrët e tij, do të duhej të vrisnin e t'u hapnin barkun një kolonie peshkaqenësh. U drejtua në shpinë dhe vështroi yjet. Ai engjëll i vogël shkëlqente mes tyre dhe i buzëqeshte. Si do e kesh hallin vogëlush, mendoi. Papritmas vendosi të mos mendonte më për tmerrin që e priste. Minutat e pakta që i kishin mbetur do t'ua kushtonte atyre për ç'kish patur më të shtrenjtë në këtë jetë. Buzëqeshja mbuloi fytyrën e tij kur i erdhi pranë fytyra e nënës, pastaj babai me gjyshin e gjyshen, e shoqja dhe Vesa kur ishte ende e vogël dhe një e qeshur e hareshme kumboi nga buzët e tij kur Shpendi i vogël zgjati dorën e i përkëdheli faqen duke e tërhequr shpejt se u gërric në mjekrrën e tij që kish ditë që nuk e kish rruar. Një goditje e fortë erdhi nga fundi i barkës që u shoqërua nga një tjetër në të majtë të saj. Sulmi kish filluar. Shpendi u shkëput nga vegimet, përfytyroi tmerrin që e priste e... humbi ndjenjat. Dy fasha drite u kryqëzuan mbi barkën e tij dhe zëra njerëzish vinin nga larg, shumë larg, sikur vinin nga fundi i detit...

Lajmin se Shpendin e kishin gjetur të katandisur si mos më keq në fundin e një barke të vjeter të braktisur në mes të detit ku kishte rënë pre e një tufe peshkaqenësh, e morem të nesërmen tek pinim kafenë e mëngjesit. Të gjithë mbetëm tëçuditur e u munduam të gjenim me mend se ç'kish kërkuar ai atje, por kur u kujtuam se ç'farë nuk mund të prisje nga një njeri si ai me mendje të çakërdisur, tundem kokën e hoqëm dorë. Ajo që mbeti shqetesim për të gjithë aty, si edhe nëpër qytet ishte prania e peshkaqenëve në ujrat e bregdetit tonë. Sa për Shpendin, në vend të rrobave gjeti një grumbull rreckash që dukeshin si të shqyera nga një bishë e egër. Dikush u tall me të dhe i tha se kish qenë me me fat që kish qëlluar në gojë të peshkaqenit se sa brenda atyre plaçkave. Qeshëm të gjithë me këtë shaka pa e ditur se sa e vërtetë ish...

Altini qëndroi pranë bregut. Zhurma e lehtë e valëve dhe shishja e uiskit që kish në dorë sikur e qetësuan. Ishte e dyta këtë pasdite. Disku i diellit u kredh në ujë dhe errësira si pelerinë e vakët e zezë e pështolli ngadalë. Tashmë nuk kishte më frikë, alkooli kish bërë punën e tij e ai ishte tani larg njerëzve e zhurmave të qytetit. U shtri mbi shpinë në rërë e vështroi qiellin. Paqe, qetësi. Humbi sensin e kohës. Asgjë nuk lëvizte përveç valëve. Diku dalloi një hije që afrohej bregut të detit, ishte ai budallai i shkretë. Diçka i therri në krahëror kur mendoi se edhe ai kish pjesën e tij të fajit që ishte katandisur ashtu. Pothuaj e kish harruar. Një ndjenjë mëshire erdhi e u rrit brenda tij e ai u ngrit të shkonte e t'i kërkonte falje. Por ishte tepër vonë, ai tashmë po notonte në uje e ai nuk kish dëshirë t'i shkonte pas. Do ta priste aty. Filloi të ndjente një erë të keqe. Nga vinte? Ndoshta në rrugën pranë do të kish shpërthyer ndonjë pusetë a kanal i ujrave të zeza. Ngrihu, i tha vetes, ik tani, është vonë. Por gjymtyrët nuk ju bindën, gjaku ishte i përgjumur nën veprimin e alkoolit. Ndjeu t'i mbylleshin qepallat. Kish gjumë. Dikush filloi t'a tërhiqte zvarrë, ngadalë drejt territ dhe atij ju fanit fytyra e fallxhores me sy të përlotur...

Shpendi nuk i gjeti çelësat e shtëpisë, do ti kishin rënë diku aty pranë rrobave por rëra e heshtur e dinake i kish mbuluar. U kthye në shtëpi e provoi të shkallmonte derën por fiziku i tij i dobësuar nuk mund të përballej me derën e blinduar të cilën e kish vënë para ca kohësh. Të gjithë ishim habitur kur e kishim parë t'a porosiste, por kishim tundur kokën si për shumë gjëra të pakuptimta që trillonte mendja e tij. Në lagjen tonë nganjëherë harronim edhe t'i mbyllnim dyert e shtëpive pasi nuk luante gjë askush. Pastaj ishte dhe kohë bollëku. Bekuar qofshin ato firma ku futnim paratë e merrnim ato përqindje të majme. Në fillim na ishin dukur të dyshimta por më pas ja kishim ndjerë lezetin. Dikush shiste shtëpinë e i fuste paratë në to. Më pas me përqindjet blinte një të re. Mendimi që të shisja kjoskën e të jetoja me interesin e parave të saj piqej gjithnjë e më shumë në mendjen time. , do t'u merrja me shumë se ç'fitoja duke punuar tërë ditën. Kafenetë ishin plot me njerëz që nuk kishin më nevojë të punonin. Jetesën e kishin të siguruar. E askush nuk e ndjente atë erë të vagullt e të qelbur që dalëngadalë nderej mbi lagjen tone si në të gjitha lagjet e tjera. Nejse e patëm lënë tek Shpendi. Pasi nuk e hapi dot derën kryesore, filloi t'i binte rrotull shtëpisë. Në pjesën e prapme, poshtë në fund të murit ishte dritarja e vogël e qilarit. Ai i dha një shkelm e ndjeu dërrasat e kalbura që u krisën së bashku me xhamin që u thye e një copë e tij ju ngul në shapkë. Shkuli copat e xhamit që kishin mbetur si stërdhëmbësha. Vrima që u hap ishte e vogël dhe e ngushtë por edhe ai një grusht njeri kish mbetur. U shtri përtokë e u zvarrit brenda. Supi filloi t'i dhimbte përsëri pasi u përplas përtoke por nuk i dha rëndësi. Në shtëpi kish një çelës rezervëe ai uronte vetëm që të mos e gjente mbyllur derën e qilarit. Ndenji pak çaste sa të mësohej me gjysmëerresirën aty brenda. Kish kohë që nuk kish hyrë aty, pas vdekjes së gjyshit zbriste shumë rrallë. Kujtimi i atyre ditëve të bukura të fëmijërisë që kalonte me të, i bënte keq. Sipas tij, gjyshi kish qenë njeriu që e kish dashur më shumë në këtë botë dhe kujtimi i tij ishte i shtrenjtë për të. Ai i kish mësuar të thosh lutjet, aty fshehtazi, i lexonte e i spjegonte biblën që të mos i dëgjonte askush. Asnjë nuk duhej ta dinte, ishte një sekret mes atyre të dyve, gjyshit dhe nipit. Ja tryeza e vjetër, karriket ku uleshin, njëra e madhe dhe tjetra më e vogël, karrike fëmijësh. Padashur Shpendi u ul në këtë të fundit. Përfytyroi gjyshin në tjetrën. Solli në mend zërin e tij, të ngrohtë, të dashur që e mbyllte mësimin: "Që të jesh pranë Zotit bir, bëj mirë, bëj mirë dhe gjithmonë bëj mirë. Vetëm kështu nuk gabon kurrë. " Dhe ai me atë zë fëminor si cicërimë bashkohej me të: " Bëj mirë, bëj mirë, bëj mirë. " E pastaj shpërthenin në të qeshura e ai i jepte paratë për akullore. Nuk ishin paratë që lakmonte Shpendi, ishin ato orë të lumtura që kalonte duke qeshur e lozur me gjyshin, ato orë të cilat gjyshi ja kushtonte atij dhe vetëm atij. "-Gjysh, -pëshperitiai me një fije zëri, - të kam zhgënjyer". Lotë të nxehtë filluan t'i rridhnin faqeve e ai filloi të deneste derisa u lodh e dremiti mbi karriken e vogël...

Nje ditë pas arrestimit, Arif Zikoja ja doli t'a nxirrte nga burgu Korinën e bukur e nuk e zgjati por e çoi drejt e në shtëpinë e tij. Nadirja nuk pati guxim t'i thosh as edhe një gjysmë fjale. Ndërsa ajo tjetra, e pacipë filloi të sillej nëpër shtëpi si të ishte e saja. U sistemua në dhomën e miqve. Arifi kish kohë që flinte në dhomë më vete e nuk vinte këmbë në atë të së shoqes. Nadirja nuk ishte veçse një hije në atë shtepi ku nuk e vinte re askush. Lante, pastronte, gatuante e pastaj tërhiqej në dhomën e saj ku me kuranin në dorë lutej e lutej që diçka të ndryshonte. Atë ditë nuk gatoi, këtë punë e mori përsipër ajo tjetra. Futi kuranin e shtrenjtë të gjyshit në çantën e dorës e doli. Duke zbritur shkallët u kujtua se nuk kish ku të shkonte e të fshihej nga ky turp. Mori rrugën e ju ngjit kodrës së gurit. Të paktën me gurin mund të fliste....

Kur erdhi në vete Altini, ishte terr i plotë e po i merrej fryma. Shpejt kuptoi se nuk ishte vetëm. Filloi të thërriste e të kërkonte ndihmë. Një hije e zezë kutërbuese erdhi e qëndroi sipër tij e dalëngadalë filloi të merrte formë. Dalloi dy zgavra ku digjej një flakë e shëmtuar jeshile. Kujtoi shokët e tij të humbur e mori me mend ato që mund të kishin pësuar. Qënka edhe më keq se e pata përfytyruar, rënkoi ai. Flaka sa vinte e zmadhohej ndërkohë që jargë të neveritëshme filluan t'i binin e t'i rrëshqisnin mbi fytyrë e trup. Altini ulëriu nga tmerri...

Fallxhorja qëndronte para tij dhe një hije e rëndë trishtimi mbulonte fytyrën e saj të bukur, të bukur edhe pse shprehte dhëmbje. Zëri i saj ishte pothuaj lutës: "Ngrihu Shpend, për hatër të Zotit, ngrihu e kërko. Kërko!" Shpendi brofi më këmbë duke bërë të rrokullisej tej karriken e vogël. Ku të kërkoj, ku? Dëshpërimi erdhi duke u rritur. Po humbte durimin dhe arësyen. Filloi të rrëmbejë sendet që i kapte dora e t'i përplaste përtoke e pas murit. Tingujt ishin mbytës, qilari ishte ishtruar me dhe të ngjeshur. Diku një tingull i ndryshëm, më i thatë i tërhoqi vëmendjen. E ndoqi dhe vuri re se ndën ishte një send druri. Pastroi me duar shtresën e hollë të dheut që ishte sipër duke mos vene re se thonjtë i ishin katandisur si mos më keq dhe i dhimbnin sidomos gishti i kafshuar nga peshkaqeni. Ishte një kapak. Rrëmbeu një leve që ndodhej në sergjenin e varur në mur dhe e hapi. Forcat e braktisën, nën të gjendej një kapak tjetër që dukej prej plumbi. Si do të bënte t'a ngrinte, kushedi sa i rëndë ish. Ndenji disa minuta me kokë të shprazur, as të mendonte nuk mundej. Pastaj si një somnambul rrëmbeu sërish levën e nguli në dhe në cep të kapakut të plumbtë e duke lëshuar një britmë tërbimi i dha me sa forcë që kishte. Kapaku filloi të zhvendosej...

Një baule e vogël ishte aty poshtë, e vogël por rrëzëllitëse. Duhej të ishte prej floriri. Prandaj dhe gjyshi e ka fshehur këtu. Por ç'më duhet mua tani floriri, ndoshta më pare do t'i kish vlejtur, por tani... Shpendit i shpëtoi një psherëtimë hidhërimi kur kujtoi ato kohë që vuanin për bukën e gojës ndërsa ky flori rrinte i groposur këtu. Kujtimi i gjyshit filloi t'i zbehej, dhe ai e kishte mashtruar. E kish gënjyer, dhe ai që kish menduar se kish qenë njeriu më i mirë në botë. U bë gati t'i hidhte përsipër përsëri pllakën e plumbit e t'a mbulonte, por e dinte se forcat nuk do t'i mjaftonin. Pastaj... një si mjegull e cila kërkonte të merrte formën e një kujtimi filloi të errësonte trurin e tij të lodhur por nuk arriti të merrte formë. Mbeti atje në cep të mendjes e mori formën e pikëpyetjes, thua se kish pak të tilla. Ku, ç'farë, kur. .? Asgjë. Ai e mori kutinë në dorë. Ishte e rëndë. Medoemos. Me mundim e vuri mbi tavolinë dhe filloi t'a shqyrtonte me vëmëndje duke u kërrusur mbi të. C'do të ketë vallë brënda, ka gjë apo është bosh, ose ndoshta kaq e rëndë sa ishte mund të ishte e tëra një bllok, një kallëp i asaj forme. E ktheu mbrapsht e vëreu me kujdes edhe anët. Mori një leckë e filloi t'a pastronte më kot pasi nuk kishte pluhur mbi të. Lecka i rrëshqiti nga duart dhe gishtat prekën diçka. E preku me kujdes dhe e fërkoi me forcë në atë vend. Një si sustë kërciti dhe ai pa me habi se si një pllakë e vockël u hap e zbuloi një vrimëz çelësi. U përkul edhe më shumë. Tingulli që lëshoi varësja që kish në qafë kur u përplas me kutinë, ju duk tingulli më i ëmbël që kish dëgjuar ndonjëherë. Hoqi varësen nga qafa dhe pa e vështruar nëse mund të ishte elësi i duhur apo jo, me bindje të plotë e futi në vrimëzën e vogë. Ndjeu kërcitjen e lehtë të bravës dhe me sytë kurreshtarë të një maceje ngriti kapakun ngadalë. Papritmas u ndje i freskët e i shplodhur. Nuk thonë kot, kurioziteti e bëri të vdiste macen, ndërsa kënaqësia e ringjalli...

Shpendi qëndronte para kutisë pa kuptuar gjë. Një bibël antike. Dikur e kish parë por ku dhe kur nuk i kujtohej. Një lëmsh filli i trashë. Tjetër nuk kish. Kutia ishte e shtruar me një karton të trashë ju duk atij, por kur ktheu kutinë përmbys ajo ra dhe sapo e mori në dorë vuri re se ishte një fletë pergamene. Një grua e trembur me një foshnjë të njomë që e mbante shtënguar në gji, një burrë me ngritur krahët ngritur mes tyre e një qënieje të shëmtuar të zezë e cila kish pak a shumë formën e njeriut e donte të ngulte një thike mbi krahërorin e foshnjës. Edhe thika ishte e zezë. Vizatimi ishte ishte i vjetër por shihej qartë tmerri në sytë e gruas, e Shpendi u lemerit kur vëreu sytë flakëritës në zgavrat e zeza. Jargë i vareshin nga goja. Pati përshtypjen se po binin mbi të. Nuk kish më dyshim, ajo qënie e shëmtuar ishte përbindëshi i tij dhe ajo foshnja... Ju prenë gjunjët. Ishte shumë i dobët për t'a luftuar, a nuk e kish përplasur pas murit pa bërë as mundimin më të vogël? Mund ta kish bluar aty dhe nuk do t'i kushtonte gjë. Atëherë pse e kishte kursyer, apo sepse i duhej që t'i sillte ata dy djemtë e tjerë? Kjo duhej të ishte. Vetëm kaq? Së fundmi donte foshnjën, nipin... Nuk ke për t'i marrë, jo, nuk të ndihmoj më. Papritmas kish filluar të fliste me vete. Ideja se ajo gjëja fuqizohej pas ç'do të riu që vriste i kaloi si vetëtimë në tru. Eshtë mjaft i fuqishëm edhe tani pale... Ju kujtua ajo natë që kishte bërë paktin me të e sytë ju errësuan.

Kur erdhi në vete ju deshën disa çaste t'i kujtonte të gjitha e filloi të vriste mëndjen. Duhet të jetë një zgjidhje, duhet të jetë patjetër. Nuk kish kuptim që gjyshi i tij t'i kish ruajtur aty ato sende nëse nuk do të vlenin asgjë. Apo ish thjesht një libër i vjetër me ndopak vlerë. Ishte diçka tjetër, për këtë nuk kish më dyshim dhe zgjidhja duhej të ishte aty. Filloi t'i shqyrtonte me kujdes një e nga një. Libri ishte një ungjill i vjetër. Filli ju duk fill i zakonshëm mëndafshi, veçse ishte i trashë si spango. Mori në dorë fletën e pergamenës e ju afrua dritares. Pas pak do të binte muzgu. Njohu përsëri përbindëshin e tij, por këtë tashmë e dinte. Vëmendjen e përqëndroi tek burri që i qëndronte përpara. Nuk dukej të ishte div si ai i përrallave me muskuj të spikatur, ishte një njeri i zakonshëm. Nuk kish as edhe një armë në dorë. Po diçka kish. Nuk po e dallonte dot. Rrëmoi nëpër kutitë e vjetra të gjyshit në sergjenat e qilarit e gjeti një lupë. E rrëmbeu duke menduar se sa herë ish matur t'i hidhte ato gjëra të vjetra e nuk e kish bërë. Tani po që shihte më mirë. Ishin dy libra, njëri identik si ai që kish mbi tavolinë, tjetri ishte një kuran. Mirë, edhe këtë e gjeti. Po në dorën tjetër? Ish një shishe, dukej si ato shishet ebukura të parfumit. Nuk kish gjë në terezi ky burri këtu, nuk mundej ajo forcë me dy libra e një shishe parfumi. Filloi të zbriste lupën ngadalë përgjatë vizatimit. Një varëse e çuditëshme, një zinxhir ku ishin varur një kryq e një gjysmëhënë që rrinin pranë e pranë. Atij i erdhi për të qeshur. Kjo ishte çmenduri, duhej t'i kishin bërë sytë. Fërkoi sytë e u përkul më shumë mbi lupë, nuk kish gabuar. Zbriti lupën më poshtë, diçka kish të varur në brez. Një send i shndritshëm, një dry që nga shkëlqimi duhejtë ishte po prej ari. Vazhdoi më poshtë por asgjë tjetër që t'i tërhiqte vëmëndjen. Mori një copë letër e shkroi: Bibël-kuran-shishe parfumi- varëse- dry. Mori dhe një herë lenten në dorë dhe e kaloi përsëri në të gjithë pergamenën. Asgjë tjetër që t'i tërhiqte vëmendjen. Futi sendet në kuti dhe e rrasi sërish në gropë.

Tashmë kish rënë muzgu dhe zhap zhupi i trishtëm u drejtua nga kafeneja. Kish nevojë për një kafe të fortë që t'i shtjellonte mendimet. Nuk kish rrugë tjetër, ishte kapur pas këtij filli edhe sepse nuk i besonte shumë. Mendja i rrotullohej rreth pergamenës. Biblën e kish por duhej të gjente atë librin tjetër, dhe ai as që e kish idenë ku t'a kërkonte. Ku? Hap pas hapi bindja se i kish parë dikur këto sende ju forcua. Duhej vetëm të kujtohej. Mendimi që të shkonte e të trokiste në derëne ndonjë psikologu e t'i kërkonte ta hipnotizonte e ta kthente pas në kohë... Në ç'kohë? Në atë të gjyshit, sigurisht. Po përse me gjyshin? Gjysh sa gjëra më ke fshehur? Ka gjëra më të çmuara se floriri, i kish thënë dikur ai. Kur ja kish thënë këto fjalë? Zhap zhupi u ndal. Pamja e një dhome të mbushur me njerëz që luteshin, një kuti e futur në gropë dhe pllaka e plumbit që binte mbi të ju fanitën të turbullta. Kutinë e njohu, gjyshin me veshje prifti, e njohu gjithashtu. Po të tjerët kush ishin? Kishte burra e fëmijë e një nga ata ishte vetë ai. Po fëmijët e tjerë? Mbante mend që kish pyetur se për cilin ishte ai thesar që po groposnin dhe i kishin thënë se ishte për atë që do t'i nevojitej kur të vinte koha. Të tjerët mbanin diçka në duar por atij nuk i kujtohej se ç'ishin. Për një djalë të vogël siç ishte ai, kjo ishte veç një lojë. Por çfarë loje? Mos vallë një karnavale se një burrë tjetër ishte veshur si hoxhë dhe... një libër kish ndër duar, duhej të ishte kurani. Gjërat pak e nga pak po zinin vend. Vërtet? Ishin kujtime apo ishte fantazi e krijuar nga truri i tij i lodhur. Po tjetër? Me gjithë sforcimin e tij Shpendit nuk ju kujtua asgjë tjetër e pamja u zhduk. Ai nxitoi hapin.

Ne u habitëm kur në tryezën tonë gjetëm Shpendin. Nuk ulej kurrë aty brenda në kafene dhe shikimi ynë ra padashur tek stoli që rrinte bosh atje jashtë. U ulëm sikur kjo të ishte e zakonshme. Shpresën se një ditë miku ynë i çmendur do të kthehej tek ne "normalët" nuk e kishim humbur asnjëherë. E përse jo? Por shikimi i shqetësuar i syve të lodhur e të skuqur na e ftohu përsëri. Në fillim ai nuk foli. Pastaj tha:

- Kush e mban mend gjyshin tim?

Ne shikuam njëri tjetrin në sy. Të gjithë e kishim njohur e respektuar atë plak të mirë e të këndshëm i cili gjente gjithnjë kohë të na tregonte ndonjë histori apo përrallë kur ja kërkonim. Kujtonim mbrëmjet e ngrohta të verës kur i rrinim rrotull dhe e dëgjonim me gojë hapur. Dinte të tregonte bukur. Të mahnitëshme ishin përrallat e tij. Më të preferuarat ... ishin të gjitha të preferuara. Na kish bërë përshtypje ajo e gladiatorit që kishte vrarë veten në vend që të vriste shokun e tij të ngushtë dhe kjo sipas tij kish ndodhur ja atje, tek amfiteatri i qytetit tonë, në mes të arenës. Dhe atje ku kish pikuar gjaku i tij kish çelur një lule. Ai na kish vizatuar atë lulen e bukur të kuqe që ngjante me një lulëkuqe. A nuk i kujtoheshin Shpendit këto? Ne flisnimduke ndërprerë njeri tjetrin dhe shihnim se shqetësimi në sytë e tij rritej. Po, i kujtoheshin, edhe se ai ishte më i vogël se ne nja dy vjet, diferencë kjo jo e madhe, por jo për mosha të njoma. Ai përpinte çdo fjalë e tundte kokën. Mua m'u kujtua se kisha dëgjuar gjyshin tim të thoshte se gjyshi i gjyshit të Shpendit kish ardhur nga shumë larg prandaj dinte gjithë këto gjëra. Diku Shpendi na ndërpreu.

- Cilët ishin shokët e tij?Mund të gjejmë ndonjë?

Kjo pyetje na la me gojë hapur e ne i hodhëm njëri tjetrit një vështrim kuptimplotë. Ai vazhdonte të mos ishte në vete. Shokët e tij kishin vdekur me kohë...

Megjithatë kjo pyetje na vuri në mendime e tek vazhdonim të pinim të heshtur kafenë filluam të rrëmonim në kujtimet tona të fëmijërisë. Kish qenë vërtet e bukur fëmijëria në lagjen tonë. Nuk ishim si lagjet e tjera të ndara sipas fesë, ku ishin ose vetëm myslymane ose kristjanë, megjithëse edhe në to nuk kish kushedi çfarë fanatizmi. E jona ah, e jona kish nga të gjitha. Kishte familje myslymane, muslyman bektashinj, katolike, ortodokse e ne fëmijët gëzonim të gjitha festat e tyre. Hanim hashure në festat e bektashinjve, qingjin e bajramit e të pashkës, vezët e kuqe të krishtlindjeve, i thyenim gjithë qejf me njëri tjetrin e kush do të dilte më i fortë mburrej, hanim byrekun e qumështit me shprese se monedha do të na qëllonte në pjesëe do të ishim me fat për gjithë vitin. I gëzoheshim rrobave të reja që na blinin për çdo bajram. Dhe kjo derisa një shkollë e qytetit u ngrit kundër fesë e festat filluan të bëheshin fshehtas e u rralluan, e me vdekjen e gjyshërve tanë, nuk u bënë më. Mbeti vetëm gjeli i detit për vit të ri ku lakmonim kofshën. Gjyshi i Shpendit ishte ortodoks e kisha dëgjuar se kish studjuar për prift jashtë shtetit ndërsa e shoqja ishte katolike. Nuk e kishim patur idenë se ku qëndronte ndryshimi mes katolikëve e ortodoksëve dhe as që e vrisnim mendjen për këtë. Pak më tej shtëpisë së Shpendit ishte shtëpia e gjyshit të Nadires, së shoqes së Arifit, dhe ai me duket se kisha dëgjuar se kish studjuar për hoxhë në Stamboll, por këto ishin fjalë që veshi m'i kish kapur pa dashur tek luanim e vraponim nga shtëpia në rrugë e anasjelltas, me atë nxitimin që kanë fëmijët për të luajtur sikur ta dinë që koha e lodrave është e shkurtër e kalon shpejt. E cila kohë nuk kalon shpejt? A nuk kalon shpejt rinia me simpatitë e dashuritë e para, a nuk rriten sa hap e mbyll sytë fëmijët e nuk arrijmë t'i gëzojmë, pasi të rrembyer nga hallet e punët mendojmë se janë akoma të vegjël e ka kohë, dhe kur kujtohemi, në vend të vajzës e djalit të vogël, befas shohim para vetes një grua tëre e të bukur e një djalosh të pashëm? A nuk çuditemi kur shikojme fotografi të kohëve të shkuara e nuk njohim veten në to, aq shumë kemi ndryshuar? Po, Nadirja e kish patur gjyshin hoxhë dhe unë e kisha parë vetëm një herë me çallmë në kokë, nuk më kujtohet kur, por më kujtohet se më kish ardhur për të qeshur. Babait tim i thonin " i pafe" sepse prindërit e tij ishin të feve të kundërta, por unë kam parë aq respekt, dashuri e mirëkuptim të ndërsjelltë në atë çift pleqsh sa kurrë nuk kam dashur të di se kush ishte myslymani e kush i krishteri. Mbaj mend që gjyshja ime mbante të varur në qafë një varëse ku kish vënë një kryq dhe një gjysmëhënë, të cilën m'a kish dhuruar pak para se të vdiste por unë ja vura në arkivol kur e varrosën, nuk dija ç'të bëja me të. Cudi, dhe ne ishim të tërë shokë që luanim e bënim zarare bashkë nëpër lagje duke kaluar avllitë e kopshteve e duke vjedhur qershi e kumbulla, djem e vajza së bashku e pastaj ishim dashuruar e martuar, biles edhe ai Arif Zikoja që nuk mundnim ta shikonim me sy tani, dikur kish qenë shoku ynë i lojrave....

Safeti, kështu quhet i ati i Altinit, hyri në kafene me një trastë leckeje të vjetër në dorë dhe u drejtua në tryezën tonë. E shikuam edhe atë të habitur pasi ai nuk vinte këtu që kur i biri ishte lidhur me Luanin në ato punë të fëlliqura, i vinte turp. Unë u çova, mora një karrike tjetër dhe e ftova të ulej. I porositëm kafenë. Muhabeti u bë kaps. Nuk dinim ç'ti thonim e prisnim të fillonte ai i pari. Ai piu kafenë kokëulur dhe pa thënë asnjë fjalë vuri trastën mbi tavolinë dhe nxorri prej saj një kuti të vogël teë praruar. Ishte shumë e bukur dhe ne ja ngulëm sytë të habitur. Nga e kishte psonisur atë send të bukur që dukej sikur kish dalë nga përrallat e Sheherazades, apo mos ishte një nga ato gjërat e shumta që kish vjedhur i biri? Ai nuk foli ende për disa çaste e pastaj tha:

- Nuk është ashtu si e mendoni ju, e di. Ka qenë e gjyshit dhe ma ka lënë mua. Me thënë të drejtën nuk i kam treguar kujt dhe nuk do të ndahesha prej saj, por kam hall. Altini është zhdukur.

- Ka ikur jashtë shtetit. - ja priti për habinë e të gjithëve Shpendi.

- Jo. E kanë parë të shkojë deri në hyrje të tragetit e pastaj është kthyer prapë. - u përgjigj me një fill zëri Safeti, i vetmi që nuk e kish vënë re se ishte Shpendi ai që kish folur. Shikuam këtë të fundit që ja kish ngulur sytë e çakërdisur kutisë.

- C'ka në të?- pyeti duke zgjatur duart për t'a marrë.

Safeti u tregua më i shpejtë. Rrëmbeu kutinë dhe e afroi pranë vetes duke e shtërnguar fort me të dyja duart.

- Një dry, një dry floriri dhe them se bashkë me kutinë duhet të vlejë diçka. Më duhen para se dua të pajtoj dikë për të kërkuar tim bir. Paratë e tij më ngjallin krupën e nuk dua t'i përdor.

- Sa don për të?- sytë e Shpendit digjnin ethshëm.

- Po ja... them nja pesë milion...

Ai nuk e mbaroi dot fjalën. Si një kafshë e egër grabitqare, Shpendi u hodh mbi të dhe ja rrëmbeu kutinë nga duart e doli duke vrapuar. Në derë u përplas me Arifin i cili po hynte në lokal me Korinën e bukur. Nga përplasja Arifi humbi ekuilibrin e desh urrëzua. Sytë e tij të gjelbër u ndezën. Shpendi mbeti një moment i gozhduar nga ata sy e pastaj e shtyu mënjanë e ja mbathi. Safeti i shkretë që kish brofur më këmbë u lëshua mbi karrike duke mërmëritur:

- O Zot ç'më gjeti, ishte e vetmja shpresë që kisha.

I porositem një raki që të mblidhte veten dhe e siguruam se herët a vonë Shpendi do t'ja kthente, ishte një i metë fundja, por nuk ishte hajdut. Por me vete mendonim se sa të pakta ishin shanset pasi nga një i tillë çfarë nuk pret...

Shpendi e bëri rrugën për në shtëpi me vrap. Kish filluar t'a ndjente atë erën e rëndë e të bezdisëshme në ajër. Sonte duhet të vijë, më ka lënë mjaft kohë të qetë, por sonte do të kem vizitë. Zbriti në qilar e hapi kutinë. Brenda ishtenjë dry i artë shumë i ngjashëm me atë të pergamenës. E mori në dorë dhe një ndjesi e ngrohtë i përshkoi tërë trupin e i dha forcë. Ky duhet të jetë. E futi në baulen e vogël e pastaj u ngjit lart në dhomen e gjumit ku kish fshehur paratë e drogës që i kish marrë Tonit atë natë para se t'a hidhte në bunker... Ky kujtim e bëri të ndihej keq, e dinte se ç'të keqe kish bërë por tani nuk duhej të mendonte për këtë. Numëroi paratë, i futi ne xhep e doli prapë duke vrapuar. Ndjehej më mirë, një fije shprese se gjërat po vinin duke u rregulluar po zinte vend në shpirtin e tij. Dalloi Arifin që kish zënë vend pranë dritares së kafenesë dhe shkëlqimi i gjelbër i syve të tij, të ngjashëm me atë flakë të neveritëshme në ato dy zgavra të zeza... po tjetër çfarë i kujtonte ajo ngjyrë? Atë shishen e vogël tek pergamena. Mos vallë do t'i duhej...Ai lëvizi dorën sikur donte të largonte një insekt të bezdisshëm, nuk mund t'a bënte kurrë... kjo nuk kish lidhje, megjithatë prapë diçka i rrëshqiste e nuk po e kapte dot, ishte aty në atë cep të trurit të tij e nuk donte të zgjohej. Pas një çasti ndodhej para Safetit dhe i hodhi mbi tryezë një tufë parash.

- Ke dhjetë milion, numëroi po deshe!

E pastaj doli e u zhduk nëpër natë.

Po ta kish parë njeri në fytyrë tek endej rrugëve, do të mendonte se ish një budalla i mjerë që qante. Lotë të hidhur pendimi e dëshpërimi i zbrisnin faqeve të ronitura. Si nuk u thanë xhanëm, mendoi ai, kam qarë kaq shumë këto ditë. I vinte keq për Safetin apo për veten e tij që nuk kishte patur guximin t'i thonte se nëse i biri nuk kishte hipur në atë traget, nuk kish për ta parë më kurrë edhe sikur të harxhonte tërë arin e botës? Pra e kish marrë, e kësaj here nuk kish patur nevojë për ndihmën e tij. Mirë që tjetri është i kyçur aty brenda, por tani dhe kjo nuk e ngushëllonte. Pas Altinit ajo gjëja do të bëhej akoma më e fuqishme dhe Shpendi nuk kish as më të voglën ide se si do të dilte nga ky lëmsh të cilin e kish ngatërruar vetë. I vetëm nuk do të mundëte. Padashur këmbët e kishin çuar para bunkerit. Zot më fal, dukej si një gjë e gjallë që merrte frymë e shtriqej i kënaqur, i nginjur, por ai e dinte se shpejt do të zgjohej e do të kishte prapë uri, dhe atëhere nuk kish vrimë ku të mund të ishte i sigurtë i biri i Arifit dhe për nipin e tij do të ishte fundi. Ku të shkoj e të përplasem? Këmbët e çuan përsëri drejt kafenesë...

Ishte vonë, ne e dinim që ishte bërë vonë, por nuk kishim luajtur vendit. Shpendi na kish çuditur të gjithëve. Nuk kish mundësi të ishte i çmendur, por ç'po ndodhte me të? Kujtuam çdo fjalë të tij, i kthyem mbarë e prapsht tërë temat e asaj bisede por nuk po ja gjenim dot fillin. Ku i kish gjetur aq para? C'i duhej ai send që e kish rrëmbyer ashtu? Hamendjet ishin të shumta. Kishim rrokëllyer edhe nja dy gota të tjera. Safeti ish larguar, po ashtu edhe Arifi. Kishin ikur pothuaj të gjithë klientëte tjerë e kishim mbetur vetëm ne, që ashtu të trullosur nga rakia e kishim lënë fare muhabetin e Shpendit e nuk e di se për çfarë po qeshnim kur ja behu përsëri ai me një copë letër në dorë.

- Më duhen këto sende! – tha.

Ne e kaluam letrën dorë më dorë. Një bibël, një kuran, një varëse, një dry, një shishe. Filluam të qeshnim dhe mendimi se Shpendi ishte rregulluar nga trutë, na braktisi përsëri. Ai na shikoi në sy njërin pas tjetrit por nuk qeshi. Nxorri një laps nga xhepi dhe i vuri kryq biblës e drynit.

- Këto i kam. Të tjerat më duhet t'i gjej patjetër!

- Kollaj, - i them unë, - nuk është zor t'i gjesh këto gjëra. Dalim nesër në mëngjes bashkë, kalojmë nga xhamia dhe kërkojmë një kuran, ndërsa në treg blejmë varësen dhe shishen.

Shpendi më pa me inat.

- Mos u tall me mua. Po të ish aq e thjeshtë do t'i kisha gjetur. Kurani që më duhet është shumë i vjetër, varësja, - dhe ai filloi të zhkarraviste diçka në fletë, - dhe shishja, - ai vazhdoi të punonte me laps dhe kur mbaroi më zgjati fletën, - është kjo. Tash më thuaj ku mund ti gjej në mundesh?

Dora me të cilën mora fletën zuri të më dridhej nga emocioni. Ishte... ajo... varësja ime që më pat dhuruar gjyshja, vërtet nuk ishte vizatuar aq bukur, po njihej, dhe isha i sigurtë që ishte ajo. Atij nuk i shpëtoi kjo gjë. Më kapi dorën e më vështroi drejt e në sy. Jo, ky nuk është i çmendur mendova padashur, është më në rregull se unë.

- Cfarë din për këtë varëse? – pyeti me zë të dridhur.

- Për çfarë te duhet kjo varëse? -e pyes unë.

- Ti e ke parë? Din ku ndodhet, më thuaj të lutem që po!- zëri i tij ishte lutës.

- Ka qenë e imja. E kam varrosur bashkë me gjyshen që m'a kish falur.

Ai më lëshoi dorën e u lëshua mbi karrike. Ne ja kishim ngulur sytë. Jo tani alkooli kish mbaruar efektin. Gjendja ishte bërë shumë interesante dhe ne ishim bërë tërë sy e veshë. Fati, i cili ishte ulur pranë meje lëvizi duke bërë të kërciste karriken kuishte ulur.

- Të duhet medoemos?- e pyeti.

Shpendi u bë gati të fliste por trak truku i një palë takave që hynë brenda e tingëlluan në atë lokal të qetë në atë orë të vonë na tërhoqi vëmendjen. Ishte Korina e bukur që ishte kthyer për të marrë çantën që kish harruar aty më parë. Ne e ndiqnim me sy. Pastaj u kthye me ato lëvizje të hijshme e të shkathëta e tek kaloi pranë nesh shikimi i ra mbi tryezë e pa vizatimin. Qeshi me atë të qeshur kumbuese me të cilën u merrte mendtë djemve e me theksin që e flasin gjuhën tonë të huajt tha:

- Arifi ka një shishe të tillë. E mban në sallën e pritjes e mburret me të.

Ne e shikuam të habitur por ajo që na bëri më shumë habi, qe Shpendi që i mori dorën e ja puthi. Ajo e tërhoqi dhe u largua me kukurisma.

- Hajdeni!- tha ai, - Shkojmë në varreza e më trego varrin e gjyshes tënde! – Dhe pa më lënë kohë të mendohem, më kapi për dore e më tërhoqi...

Ja ku ishim natën në mes të varrezave, të pestë, tek kerkonim varrin e gjyshes sime. Mendimi se ky i lajthitur donte të hapte varrin e të shqetësonte kockat e asaj gjysheje të mirë m'i cingriste nervat, por nga ana tjetër kurioziteti ishte më i fortë. Përse i duhej ajo varëse? Kuptohej se për të kish rëndësi të madhe. Pastaj më vriste ndërgjegja se i kisha premtuar gjyshes sime se nuk do të ndahesha kurrë nga ajo varëse dhe ... si më kish thënë, se një ditë do të më duhej, në mos mua... duhej t'a lija trashëgim, ndërsa unë... Nuk ishte e lehtë t'a gjeje varrin pasi varret ishin shumuar e kishin gërmuar vend e pa vend, edhe rruginat që dikur i ndanin në parcela ishin mbjellur me varre të rinj. Më në fund e gjeta dhe u thirra të tjerëve që tëshpërndarë mundoheshin më kot të lexonin emrat nëpër pllaka. Nata ishte e ngarkuar me re të zeza, e një erë e fortë po ngrihej. Do të bjerë shi, mendova, dhe eshtrat e saj do të lagen. U mblodhëm të gjithe rreth varrit e nuk dinim nga t'ja fillonim. Bari e kish mbuluar nga të gjitha anët e mua më erdhi turp nga vetvetja që nuk kisha gjetur pak kohë e të vija e t'a pastroja si atë ashtu dhe varret e prindërve të mij. Shpendi u kerrus e filloi të prekte anët e pllakës së mermerit e kur arriti në krye dora ihasi diçka. E kapi dhe e ngriti. Ishte një zinxhir i artë në të cilin dy sende të vogla shndrisnin në errësirë, një kryq i vogël dhe një gjysmëhënë. Shpendi ra në gjunjë aty në mes të varreve e ngriti duart e fytyrën nga qielli dhe briti: -"Zot, të falemnderit!"- Një vetëtimë që u pasua nga një bubullimë e fortë, u duk sikur qielli i ktheu përgjigje. Shiu filloi me rrëmbim e ne u larguam duke vrapuar, pesë burra, si dikur kur ishim fëmijë...

Shiu vazhdoi të binte tërë natën. Trokëllima e tij në xham përzihej me gjumin dhe ëndrrat tona të cilat ishin nga më fantastiket pas asaj vizite që bëmë në varreza. Dy duar të dashura e të kujdesëshme që përcillnin ngrohtësi e dashuri më rregulluan çarçafin mbi supe dhe unë mendova se ishte ime shoqe. Por kur u ktheva, pashë gjyshen pranë shtratit që më buzëqeshte. Desha t'i flisja por ajo vuri gishtin tregues mbi buzë "shëëët". U tret në errësirë duke buzëqeshur. Unë brofa më këmbe. Nuk më kish ndodhur kurrë më parë. C'po ndodhte vallë? Mos vallë dhe Shpendin e vizitojnë të vdekurit në gjumë?

Shpendi ndodhej në qilar duke shikuar sendet tek ndjeu prezencën e asaj gjëje në shtëpi. I vuri të gjitha në baulen e vogël dhe i mbuloi. Nuk i dihej, po t'i gjente, ajo mund t'ja shkatërronte e pastaj...Vërtet po pastaj?

Neser mund t'i kish të gjitha ato sende në dorë por çdo të bënte me to, ai nuk e kish idenë. Ishin vetëm sende. Ajo gjëja ish afruar e kish mbërritur pas derës së qilarit, ai e ndjente, ndjente atë frymë kufomash të kalbura e dihatjen e saj.

- Shpendi!- nuk ishte më pëshpëritje. - Dil që andej!

Por ai nuk kish ndërmend të dilte, le të vinte këtu, fundja nëse donte ta vriste, për atë ishte njësoj si atje lart si këtu. Tingujt vinin më të zemëruar e ai dëgjoi zhurmën e sendeve që përplaseshin e thyheshin pas derës së qilarit. Atëherë e kuptoi se ajo gjëja nuk mund të hynte atje brenda. Mendimi se ato sende në baulen e vogël kishin fuqinë për t'a mbajtur larg e bindën që ishte në rrugë të drejtë. Nesër do të marr shishen e Arifit, ajo duhet të jetë, mendoi ai. Ai fill mendimi që kish përzënë disa orë më parë përpara derës së kafenesë, u kthye e zuri vënd në trurin e tij dhe ai buzëqeshi padashur. Kish gjetur dhe një send tjetër që i duhej, do t'a merrte me çfarëdolloj çmimi. Zhurmat përtej derës vazhduan edhe një copë herë e pastaj pushuan. Ai kuptoi se ishte larguar pasi vendin e asaj ere të rëndë e kutërbuese e zuri ajri i freskët e i pastruar nga shiu që hyri nga dritarja e vogël. U shtri në dheun e ngjeshur dhe e zuri gjumi. Ai engjëllush i vogël e gazmor zbriti dhe e puthi në faqe. Shpendi buzëqeshi në gjumë...

Të nesërmen qyteti ziente nga lajmi se edhe tre a katër djem të tjerë ishin zhdukur pa nam e nishan e vazhdonin t'i kërkonin. Me thënë të drejtën shumë vetave nuk u erdhi dhe aq keq pasi ishin djem me reputacion jo të mirë dhe u shprehën me gjysëm zëri se ishte më mirë kështu. Por lajmi në mesditë se kishin gjetur njërin prej tyre të shqyer si mos meë keq në breg të detit, në atë pjesë ku derdheshin ujrat e zeza, i bëri t'i vriste ndërgjegja e të kafshonin gjuhën. Një kutërbim akoma më i qelbur nderej mbi gjithë qytetin e ndihej edhe buzë detit ku njerëzit shkonin për të thithur pak ajër të pastër. Me rënien e muzgut, rrugët u shkretuan, njerëzit filluan të kishin frikë të rrinin jashtë...

Lajmi që i biri ishte zhdukur nga burgu i ra si një kovë akulli mbi kokë e supe. Rojet betoheshin se ai kish qenë aty, se në mbrëmje i kishin çuar ushqim e cigare, por kur kishin bërë kontrollin e rutinës gjatë natës, qelia kish qenë bosh. Në dysheme kishin mbetur vetëm disa pika gjaku. Asnjë gjurmë tjetër. Oficerët vinin rrotull të xhindosur dhe rojet e natës i kishin rrasur në qeli. Asnjë nuk i besonte, me siguri kishin marrë para dhe e kishin lënë të ikte. Por zemra e saj prej nëne nuk ebesonte këtë, e ndjente, një rrezik i madh i kanosej të birit. U end rrugëve derisa këmbët ju lodhën e nuk e mbanin më, kish ditë që nuk hante, çdo gjë që kish të bënte me të ushqyerit i ngjallte neveri. Padashur këmbët e kishin çuar në lagjen e vjetër. Ja tek ishte dhe kafeneja e cila ishte ende bosh, njerëzit nuk kishin ardhur akoma të pinin kafenë e mëngjesit, ndërsa ajo nuk kishte vënë dot gjumë në sy e pa gdhirë kish shkuar në komisariat. Pa stolin bosh e i erdhi keq që Shpendi nuk ishte aty. Paçka senuk i fliste, ai e dëgjonte. U ul mbi stol me sytë ngulur në kalldrëmin e vjetër që e njihte aq mirë. Ja, tek ai guri atje dikur ishte penguar e rrëzuar. Tek ajo qoshja tej nuk ishte afruar kurrë se gjyshja i kish thënë dikur se atje një herë një kalë karroce i kish kafshuar faqen një gruaje të re tek kalonte rrugës. Kjo e kishte frikësuar aq shumë sa ajo tërë jetën e saj kur shihte karroca me kuaj largohej me të shpejtë. Po tani nuk kishte më kuaj. Vetëm makina si kjo që po kalon tani. Buria e makinës që siç duket shoferi përshëndeti dikë e ktheu në të tanishmen. U çua me këmbët që i merreshin e u nis drejt shtëpisë me sy e shpirt të tharë. Ajo tashmë e dinte, edhe pse thellë vetes së saj nuk donte ta pranonte, nuk do ta shihte më kurrë birin e saj. E ndjente...

Si somnambul u drejtua në shtëpi. Kur hapi derën dëgjoi të qeshura që vinin nga dhoma e të shoqit. Si një hije u pështet pas murit e u bë njësh me të. Nuk ishte hera e parë. Shumë herë. Dhe tani, me atë që deri pak ditë më parë ishte më të birin. Nuk do të ndryshojë kurrë, mendoi, nuk mund të rrinte pa i marrë të dashurën edhe të birit. Dyshimi se ishte ai që e kish futur në burg të birin nuk e befasoi, por erdhi e ju përforcua edhe më shumë. Pra kjo kish qenë arësyeja, për një putanë kish tradhëtuar birin e saj. Hija u shkëput nga muri e hyri në dhomën e Luanit. Shkoi drejt e tek komodina e mori pistoletën, e dinte që ishte aty. Katandisur në atë farë feje sa kishte frikë të flinte pa një pistoletë afër, ja si kish përfunduar. Fajin e kish ai, që tani ishte me putanën në dhomën tjetër. Më mirë në burg se sa një jetë me ty, qen, mendoi tek hapte derën e dhomës së gjumit të të shoqit. Shtiu, një herë, dy, tre ... derisa karikatori u zbras i tëri dhe kërciti bosh. Hodhi armën përtokë e u nis drejt sallës ku ishte ballkoni...

Shpendi shtërngonte në dorë shishen e vogël e ishte bërë gati të dilte nga shtëpia e Arifit. Të hynte aty e ta gjente kish qenë një lojë fëmijësh për të. Pasi e zonja e shtëpisë kish dalë që pa gdhirë dhe i zoti ish i zënë... Kërcitja e çelësit në bravën e derës së jashtme e detyroi të fshihej pas një kolltuku. Kush të ishte vallë, mos ndonjë tjetër kish ardhur të kërkonte shishen? Ndjeu zemrën t'i rrihte me rrëmbim në krahëror. Figura e imët e Nadires e qetësoi. E pa të pështetur pas murit tek dëgjoheshin zërat që vinin nga dhoma tjetër. Pastaj ajo hyri në një dhomë dhe ai u bë gati të dilte e t'ja mbathte. U çua e bëri disa hapa të kujdesshëm drejt koridorit por u kthye shpejt pasi pa Dirin tek po dilte nga dhoma me diçka në dorë. Pastaj ndjeu të shtënat e shurdhëta të armës me silenciator, zhurmën e armës që u përplas përtoke dhe ajo që i kaloi pranë e doli në ballkon. E gjitha kjo ndodhi aq papritur për të sa kish mbetur i ngrirë dhe e ndiqte me sy. Befas një dritë alarmi u ndez në trurin e tij. U hodh drejt saj dhe e tërhoqi në çastin e fundit tek deshi të hidhej poshtë. "Shëët"- i pëshpëriti pranë veshit, -Eja me mua! " E tërhoqi për dore si një fëmijë të vogel e tek kaluan në korridor u përkul dhe mori armën që ishte përtokë. E rrasi në xhepin e pantallonave. Kjo grua kish vuajtur mjaft edhe kështu, nuk e meritonte burgun. Si dy hije ju përvodhën shkallëve e dolën jashtë. Mirë që ishte ende shpejt e në rrugë nuk kalonin shumë njerëz...