PROZE- nga autore te ndryshem.

Monolog i NËNËS KOSOVË
Mbi qiellin tim notojnë re të zeza, nënëlokja qëndron në këmbë dhe vëzhgon e thelluar në mendime.
"Nuk ua kam besën këtyre reve, jo"!
"Nga vijnë këto"?
"Përse vijnë"?
"Nuk ua kam besen, jo"!
"Sa herë ngryset qielli, sikur më sillet vërdallë një parandjenjë e kobshme, se do ndodh diç e ligë, diç e keqe".

Ja, kështu ishin edhe atë ditë të zymtë kur vraponin retë e zeza në qiellin e hapur dhe ra terri i zi mbi tokën tonë, mbi shtëpinë tonë. Kur vranë Shkëlqimin, që u kthy nga një qëndrim i gjatë, nga atje ku qëndroi me vite, atje ku ishte i dashur dhe i respektuar, atje ku mësoi se çka është liria. U kthy ke nënlokja në vend të vet që edhe populli i tij të fitoi lirinë, ishte aktiv në luftë ballë për ballë me armikun, luftoi dhe qendroi i patrembur.

Erdhi në tokën mëmë, kaloi dete dhe oqeane, që bashk me shokë dhe shoqe të bëj hapin vendimtar drejt lirisë.
Ashtu siq ishte; i dashur, i ndrojtur dhe fjalëpak, që vetëm kur e pyesje dëftonte me ngazëllim.
Nuk mburrej me trimërinë e vet, por lartsonte veprat e shokëve dhe shoqeve.

Tregonte për Mërgimen - që kur iu vra shoqja e ngushtë Merita, dhe iu hargjuan tromblonet anti-tanks, nxori revolen dhe iu vërsul tanksit me revole në dorë.
E ç´ti bënte me ca plumba si fasule, ati alamet hekuri që levizte duke mbjellë vdekje kudo.
Jo jo, ajo nuk deshi ta vriste tankun me dy plumba, ajo deshi ti tregoi se nuk ia ka frikën.
Iu afrua e preki me dorë dhe sakaq hypi mbi te, ngrti kapakun dhe me shpejtësi të rrufeshme i gostiti armiqt me një bombë dore.
Pas një krisme trishtuese doli një tym i zi, që e kishte ngulfatë atë kulqedër të hekurt, që mbeti në vend.
Mërgimja nuk vonoi shumë dhe u kthy në pozicionin e mëparshëm, ku e pritën fjalët qortuese të komandantit

“ Je e vetëdijshme ti, ata mund të të vrisnin edhe ty”.

“Ky veprim i yti është i pamatur mirë”.
"Kjo të mbetet, hera e fundit, kuptove"?
Ajo, drejtoi shiqimin dhe me një “Ju kuptoi z. Komandant”. Uli kokën dhe bëri hapin e fundit kah pozicioni i saj. Frymoi njëherë shlirshëm dhe mori kontakt vizuel me pozicionet tjera.
Komandanti vëzhgoi edhe për një çast me admirim Mergimen, për aksionin e rrufeshëm që përfundoi me plot sukses. Ndjehej shumë i lehtësuar dhe krenar.

Ishin kohra të vështira, por dëshira për liri sikur i bënte më të fortë se një shkëmb graniti. Ishte dëshira e zjarrtë që edhe populli ynë të jetoi i lirë, në tokën e lashtë të larë në gjak ndër shekuj.

Dhe vargani i reve të zeza, ecën dhe s´ka të ndalur.

Por si t´ja kam frikën gjithçkafit, unë e mjera nënë?
A nuk erdhi ende liria e vërtetë?
Jo jo, nuk dua të besoi se ende nuk jemi të çliruar.
Sa gjaku është derdhur dhe ende muzgu është i bezdisshëm, i frikshëm ngase errësira hap krahët dhe gllabron gjithçka, errësirës nuk i zihet besë ende.
Në errsirë, dora vrastare vepron ende, ajo dorë e zgjatur e armikut, që ka ngulitur kthetrat e saja prej egërsire, në këtë tokë që kurr nuk e la të panjomur me gjak të bijve të mi.

Zemra ime ende rënkon plagët e rënda, për gjakun që ecte rrëke, për gjëmat e nënave dhe lotët e tyre që rrodhën si lum.
Tani prap lot, deri kur kështu ato bisha do mbjellin vdekjen e bijve të mi?
Sa fat të zi që pata, të jetoi në afërsi të një të pa besi, të një armiku që vetëm me gjakun e bijve të mi ushqehet dhe nuk ngopet kurrë.
Që vetëm me lotët e mi, shuan etjen e tij prej okupatori.

Edhe sa kohë kjo dorë e ligë qyqare, do sillet vërdallë mbi bijt e mi?
Atëherë kur t´ju shof të bashkuar, nuk do ia kem më frikën muzgut të mbrëmjeve, as natëve që do shëndreiten nga qirinjtë që u shkrinë për t´ju bër juve pakëz dritë. Drita e lirisë do shëndritë anëmbanë vendin tuaj, Shqipërinë Etnike dhe trojet e mija shekullore, anembanë gadishullit Ballkanik.

Mbahuni të fortë, o bijt e mi.
Këto re të zeza, ti luftoni së bashku, të bashkuar do jeni më të fortë, ashtu si na mësoi Historia e Lavdishme, prijësi ynë Legjendar Gjergj Kastrioti - Skënderbeu.
Vetëm atëherë, do agon dita dhe do vij liria - e njëmendtë.

Asesi mos drejtoni gishtin nga vëllau, mos shani njëri tjetrin, këte don armiku.
JU E DINI KËTE? APO KENI HARRUAR - KAQ SHPEJT!?


Luli

Elvira Dones



Më pas heshtja



Andrea mbyll zërat e impiantit të montazhit një e nga një. Kur mbërrin në komandën përfundimtare të fikjes së kompjuterit i duhet të luftojë me dëshirën e ringarkimit të programit. Mbathja që këtu thotë me zë, në vend që të shohësh këto kaseta të mallkuara.
Vë rregull në shënimet e vizionimit të një pjese të materialit të xhiruar. I ndryn me kujdes në sirtarin e parë të skrivanisë. Kalon nga lokalet e tjera të punës për të përshëndetur kolegët që kanë mbetur ende në ndërtesë dhe del, me hap të shpejtë tani.
Kish kohë që nuk shihte material të xhiruar aq bukur nga kontinenti i saj.
Në veturë nuk e hap radion. Gumëzhima e motorit i dhuron pak mirëqënie. Një mbrëmje të gjithën për vete, thotë Andrea me molisje. Një mbrëmje në kujtim të kohëve të shkuara, të epokës paraErik, një litar kohe i nyjëzuar i vetmuar i bukur dramatik mizerabël i përqëndruar për t'u patur zili.
Erik atë mbrëmje është për darkë me një mik të vjetër të vetin. E ajo ndihet çuditërisht e lehtë.
Por kur hap derën e apartamentit, trishtimi i është shtruar mbi ndërgjegje si një qilim i lagur.
Pret deri sa bie terri. Dëgjon kohën që rrjedh: një klesidrë e krisur mes duarve. Ka hequr sandalet. Ka vënë këmbët mbi njerën prej karrigeve dhe vështron ngjyrën e metaltë të thonjve. Ka lënë çantën e punës mbi tryezë. Kjo e fundit ishte krejt e zbrazët para pushtimit nga çanta. Andrea lë kokën për sipërfaqet e padhunuara, të lëmuara, esenciale në ngrohtësinë e drunjtë. Sikur të kish më shumë hapësirë, të paktën një dhomë më shumë, do ta kish shndërruar atë në një dhomë-dollap për t'iu shmangur mobiljeve me kanata në dhomën e gjumit e kuzhinë. Nuk i kanë pëlqyer askurrë dollapet.
Bën ngrohtë. Ajo ngrihet dhe vështron termometrin e murit. Edhe dy gradë më shumë e do të ishte nxehtë. Nuhat sqetullën. Nën aromën e djersëmbrojtësit gjen erën e njohur të lëkurës së vet.
Hap ujin e dushit thuajse të ftohtë krejt, zhvishet me të shpejtë dhe futet në të. Këqyr kokrrizat që i shpëthejnë mbi lëkurë, të befasuara nga aq mardh i papritur.
Më pas del nga apartamenti dhe le çelësin nën qilimthin e fshirjes së këmbëve. Ndoshta Erik mbaron takimin me shokun shpejt dhe e befason me një vizitë. Por mosrespektimi i vullnetit të saj nuk bën pjesë në karakterin e tij. Bëhu i paedukatë, psherëtin Andrea, bëhu madje edhe harbut për një herë të vetme, është kaq e shkretë mbrëmja pa ty.
Nis të vrapojë.
Pylli është i veshur me misteret e tij, ndaj nuk ia vë veshin gruas së re. Diçka hungëron larg, në qytet, apo në autostradën që çon në veri të kantonit. Andrea ka rrasur kapelen e lehtë me vrima që në strehëz mban të fiksuar një llampëzë.
Ai pyll e njeh hapin e saj prej dy vjetësh. Zbrazëtia e tij gjatë ditëve të javës i ka ngjallur ngaherë ndrojtje Andreas. Kërcënimi që fshihet mbas dritëhijes së trungjeve, vrapi i shpejtë i ndonjë qeni ikanak nga shtëpitë rrotull pyllit, kuturisja e saj në gjirin e tij pavarësisht nga frika që ndjen…, Andrea i përjeton këto si një sfidë për të cilën jo rrallëherë e ka quajtur veten budallaqe.
Fundjava është ndryshe, ngaqë vrapuesit derdhen aty nga të katër anët e qytetit. Por atë mbrëmje pylli është i shkretë. Diku në mes të udhës ajo sheh përpara saj një çift vrapuesish të tjerë. E ngadalëson hapin për të ruajtur largësinë. Çifti duhet të ketë një farë moshe, vëren Andrea, siluetat lëvizin me një zhdërvjelltësi të matur. Hijet e reja në moshë lëvizin me arrogancë. Ato më të moshuarat vrapojnë me urtësi: kanë rrumbullakësi në harqet e përshkruara nga krahët, një kujdes gati të dhimbshëm në këndëzimin e supeve.
Dy vrapuesit duhet të kenë pak a shumë moshën e Ezekiel Ramon Garsias, mendon papritur Andrea. Ndoshta disa vjet më të rinj. Ndoshta jo. Ndoshta edhe ai do të vraponte kështu, po ta kish arritur atë moshë. Ase do të ishte një burrë dembel e do të urrente çdo gjë që kish të bënte me ushtrimin fizik?
Çfarë profesioni do të kish zgjedhur ai në jetë vallë, po t’i kishin lënë kohë të dilte nga rinia e parë?
Ishte njëzet e gjashtë vjeç kur ia kishin prerë vrapin në mes: kish qënë student i vitit të fundit në shkencat politike.
Andrea ndalet. Këto përqasje e therin më dysh. Sytë ndjekin shpinat vrapuese të çiftit, largësia mes tyre e saj bymehet me shpejtësi. Llampëzat e vogla mbi ballet lozonjare të të panjohurve tallin errësirën.
Ajo del me hap të ngadaltë nga pylli dhe hap portën e veturës. Kërkon cigaret në sirtarthin nga ana e pasagjerit dhe e ndez një, duke thithur gjatë, pa e lënë tymin t'i dalë nga gryka. Mbështetet në ijen e shasisë dhe vështron natën.

Ezekiel Ramon Garsia do të mbartëte mbi supe peshën e pesëdhjetë e dy vjetëve, po të ishte gjallë. Do të ishte një burrë i bukur, një pesëdhjetedyvjeçar joshës me të cilin ajo, Andrea, do të kish patur mundësinë të grindej; ta kundërshtonte; t'i thosh se ai s'kuptonte asgjë; se kish mbetur mbrapa; se kish ardhur çasti që t'i ftillonte më në fund idetë e tij të ndryshkura; se brezat e tyre ishin aq të ndryshëm, krejt të ndryshëm e ajo s'dinte ç’të bënte me idealizmat e tij.
Quhej Ezekiel Ramon Garsia. Ishte burri që i kish dhënë jetën. Quhet ende Ezekiel Ramon Garsia. Ajo është e bija e Ezekiel Ramon Garsias dhe Monica Lara Garsias. Ia thotë këtë natës me zë të lartë.
Do të kish bërë biseda pafund me atë burrë, po t’ia kishin dhënë atë mundësi.
Andrea Garsia po e kërkon ende të atin, mbas njëzet e gjashtë vitesh nga çasti i ndarjes.
Duhet të jetë diku, një djalë njëzetegjashtë vjeçar në fotografinë e ngrirë në kujtesën prej fëmije të Andreas: një djalë i ngujuar në moshën e tij, një nga të shumtët që nuk mundën të plakeshin dot përveç vjetërimit të dy viteve nën tortura. Masakruar, përplasur nga njeri burg në tjetrin, nga një stadium në tjetrin, nga njeri garazh torturash në tjetrin.
Qe plakur gjatë atyre dy viteve, i ati. Ish e vetmja gjë që Andrea pati mundur të mësonte nga rrëfimet e të paktëve të kthyer nga ferri i viteve të diktaturës ushtarake. Ajo dinte që nuk e kishin vrarë me një plumb pas qafe, si të ëmën, Monikën. Ezekieli kish vazhduar të gjallonte edhe dy vjet më pas, pa e ditur që e shoqja tashmë qe ngujuar në një mur çimentoje në themelet e një pallati.
Ata kishin shkurtuar jetën e Monikës dhe kishin plakur jetën e Ezekielit në elektroda torturash; kishin djegur mishin e tij në netë të ngrohta si kjo.
E ndoshta, mes një torture e tjetrës, ai nuk kish mundur as të varroste pak nikotinë në palat e mushkërive të lodhura. Ndoshta i ati nuk e pinte cigaren? Ajo nuk mbante mend ta kish parë me cigare në dorë.
Çfarë i kish thënë pusit të qelisë netëve, Ezekiel Ramon Garsia?
Do e ketë ulëritur tmerrin e tij?
Do ketë qarë i çliruar, duke ia besuar territ dobësinë e frikës njerëzore?
Do ta ketë pritur natën ai njeri? Apo me avitjen e saj do ketë ndjerë edhe më çmeritje se gjatë ditës?
Ç'ka menduar në ata sekonda, orë, ditë, muaj, vite torturash?
Sa kohë e sa mund u qe dashur xhelatëve para se ta thyenin? E kishin thyer?
Ka ulëritur vallë;
ka kërkuar mëshirë;
ka mallkuar;
është përpjekur të vetëvritet;
ka besuar më në fund në Perëndinë, apo e ka përçmuar këtë më shumë;
ka shprehur një dëshirë të fundit;
apo qe gjallë.
Apo qe gjallë?
Apo është gjallë?
Vallë ende jeton diku, fshehur nga të gjithë, arratisur nga ferri i së shkuarës, nga përçudnimi i ëndrrave, strukur nga vetvetja, tëhuajtur, pështirosur nga e tashmja, arratisur edhe nga ajo vetë, Andrea, bija e vetme që po e pret prej njëzet e gjashtë vitesh.
E kish menduar ai? Kish thirrur emrin e së bijës në terrin e qelive? Apo kish patur frikë mos emri i Andreas lyhej me gjak në katakombet ku jeta përqeshej.
I kish dhënë ndopak forcë shqiptimi i emrit të saj, emër që ai vetë kish këmbëngulur t'i vinte? I kish dhuruar domethënie emri i saj, tek hidhte vallen e vdekjes me elektrodat në testikuj?
Apo tmerri qe më i madh se gjithçka, e kujtesa e tij kish mbajtur veç gozhdën e durimit ngulur në vëmendje.
Përse nuk e kishin dashur aq sa të mos e linin vetëm, prindërit e saj? kish pyetur Andrea veten gjatë gjithë atyre viteve.
Pse nuk e kishin dashur të bijën aq sa të mos e linin veten të arrestoheshin nga xhelatët e Videlës?
E kishin dashur vallë?
Apo Andrea kish qënë veç një aksident në aktin e tyre dashuror, një bezdi e pavullnetshme për të cilën ndoshta mbas kostatimit të shtatzanisë kishin mërmëritur dreqi ta marrë.
E kishin dashur thellësisht më pas, kur Andrea kish lindur? Apo ajo kish qenë thjesht një dhembshuri e hutuar që nëpërkëmbej mes luftës së tyre për të ndryshuar botën?
E kishin dashur vallë, e kishin dashur, idealistë të një bote të përdalë?
Andrea e kish masakruar Abuelën me këto pyetje për vite me radhë. Qenë grindur. Abuela qe zemëruar e qe ndjerë e pafuqishme para dëshpërimit të mbesës.
Në krye e kish qetësuar, i kish treguar dhjetra hollësira rreth atyre gjashtë viteve që kishin jetuar bashkë: Monika, Ezekieli e Andrea. Ia kish pikturuar me ngjyra të ndezura lojrat që prindërit patën bërë me të. I kish treguar fotografitë e tyre: ishin flokëshumë e të qeshur, me vështrime të qashtra. Andrea kish parë veten: një fëmijë me kaçurrela bjondë e sytë e stërmëdhenj që zinin gjysmën e fytyrës; Monika që qesh duke bërë jo me dorë në drejtim që atij që po i shkrep fotografinë; një tjetër Monikë, në profil tani, në të cilin Andrea njeh një kopje të hundës së saj.
Nuk bënin shumë fotografi prindërit e tu, shfajësohej Abuela, ishin si furtuna në verë, të gëzuar e kalimtarë.
Por të kanë dashur zemra ime, oh sa shumë të kanë dashur.
Nuk të besoj, i kish bërtitur ajo. Nuk dua të të besoj. Ti nuk je ata. Ti nuk di asgjë rreth tyre, siç nuk dinë shumë prindër që kanë fëmijë njëzetvjeçarë.
Të lutem besomë. Nuk ke si të mos më besosh. Ti duhet të më besosh. Pse më mundon kështu shpirt i gjyshes? Unë vetëm ty të kam.
Andrea qe ndjerë në faj.
Më fal, e kish përqafuar me dhjetra herë, më fal.
Pak kohë pas largimit të Andreas për në Evropë, Abuela kish vdekur.
Dhe gjithçka kish mbetur pezull në jetën e saj, mbështjellë nga një heshtje pritëse që pritje nuk ish.

Vite më pas, tek udhëtonte në kërkim të një profesioni që të kish sa më pak nevojë për fjalë, bashkë me stazhin për të përvetësuar teknikën e montazhit televiziv, kish mbërritur tek Andrea e shkruara. Qe tjerrë pak e nga pak si një fije mëndafshi në një klimë armike, për t’u shndërruar në një pëlhurë të madhe, brenda së cilës ajo qe ndjerë në mos e shpëtuar, të paktën e ngrohtë. Por sa më shumë shkruante, aq më shumë i rritej malli për të atin.
Ajo e kish kërkuar atë burrë. Të ëmën nuk kish si ta kërkonte. Shpresat e Andreas, sado të verbra e kokëforta, nuk lidheshin dot me Monikën. E ëma kish një varr, nën një pallat prej betoni. Por Ezekieli endej akoma diku, s’kish rëndësi se ku.
Nuk kish kaluar ditë e natë në jetën e saj që ajo të mos e kish kërkuar Ezekiel Garsian.
Ai i pati premtuar se do të kthehej. Ia pati premtuar tek dilte nga dera, tek e shtynin me kondakët e pushkëve drejt daljes: shtëpia një det i përgjakur nga ulërimat e saj prej fëmije gjashtëvjeçar.
Monikën e kishin arrestuar një javë më parë.
Mos u tremb Andrea, unë do kthehem, mos ki frikë, do kthehem patjetër, do shohësh që do e mbaj fjalën, shko te Abuela e më prit atje. Ne do kthehemi! Ne do kthehemi André, shpirt i babit, André, të dua shumë, mos u tremb, ne do kthehemi, na prit te Abuela, unë do vi patjetër!
Andrea e pati pritur. Kish qënë një pritje e gjatë dymbëdhjetë vjet.
E kish pritur deri ditën kur mbushi të tetëmbëdhjetat.
Por Ezekieli nuk kish trokitur më në atë portë.
Shtëpia ndërkohë qe plakur.
Asgjë s'e lidhte më me Argjentinën.
Nuk mund të rrish atje ku të pret asgjëja.
Dhe pati ikur. Për të mos u kthyer kurrë më.
Jo, ajo nuk mund t’ia vinte në fjalë Erikut gjithë këtë. Nuk mund ta linte të dashurin të hynte në ato labirinte. Ish dashuruar thellësisht pas tij, i qe mirënjohëse për faktin që ai kish trokitur në derën e saj, por nuk duhej, nuk mundtëte kurrsesi të shtyhej më tej, ç'ishte e saj le të mbetej e saj.

Ndjemë Erik. I tha me zë në kabinën e veturës, tek kthehej në shtëpi. Llampëza në sedilen e pasagjerit kish mbetur e ndezur e përhidhej sipas ritmit të kurrizeve të asfaltit.
Asnjë prej të dashurve të shkuar nuk kish depërtuar në heshtjen e Andreas ngaqë ajo nuk ia kish lejuar kërkujt. Por ish edhe e vërtetë që askush prej tyre nuk qe shndërruar dot në një Erik, sado që qenë përpjekur.
Vetëm njëri syresh kish këmbëngulur, duke pritur që asaj t'i bëhej e domosdoshmme prania e tij. Por Andrea e kish shkapërderdhur kohën mes duarve, aq sa tjetri kish humbur durimin dhe qe larguar pa dhënë asnjë shpjegim: pa një fjalë përshëndetje, pa zemërim.
Andrea nuk kish ndjerë keqardhje.
Por ti mos ik, Erik, ti nuk duhet të ikësh, tha me të hyrë në prag të shtëpisë së saj. Ik të lutem.
E përfytyroi të dashurin tek flinte, me krahun e majtë nën faqe, ndoshta fjalorin spanjisht-italisht mbi komodinë, për të kuptuar më mirë atë që po lexonte.
Mbas leximit të romanit, ai do të qëndronte?
Andrea iu afrua kompjuterit. Kaloi duart mbi tastierë. Silueta e kokës së vet iu faneps në ekran, e rregullt dhe e errët.
Ajo kish humbur përgjatë viteve kaçurrelat dhe bjondësinë e flokëve. Këta binin tani të drejtë e të rëndë, me një autoritet të ashpër. Nga fëmijëria i patën mbetur vetëm sytë, përjetësisht të alarmuar, të mëdhenj.
Ezekiel Ramon Garsia do ta kish njohur të bijën nga sytë, edhe pse kishin rrjedhur njëzet e gjashtë vite që nga ndarja e tyre.

Nga Romani ''Më pas heshtja''

Suzana Kuqi


Leter shokut te babait tim.

Kur njeriu vdes...

Kur njeriu vdes...Kur vdes njeriu këputet një jetë . Për njerëzit e afërm, humbja është e madhe, dhimbja akoma më e madhe se humbja...ikën e nuk sheh më, ikën ashtu , i ri apo i vjetër , pa patur kohë të të thotë lamtumirë...ashtu si dhe jeta shpesh të lë pa të lajmëruar. Gjithsejcilit i dhemb plaga e tij, dhe e mat me kutin e vet. Kur vdes njeriu...është një ikje pa kthim, e mendon të humbur një herë e përgjithmonë , e me shpirt kërkon atë që mendja herë herë e vë në dyshim, botën e përtejme . E jo vetëm. E dëshëron me gjithë shpirt...

Babai im vdiq në moshë relativisht të re. Ishim dy shokë , ai më i madhi dhe unë e vogla, ai më i moshuari dhe unë më e reja. Tani, nëse dikush më sheh në varreza, e nuk do të lexojë ato shifra aty, por vetëm fotografinë do të mendojë se duhet të jem motra e tij e madhe. Tash jam më e moshuar se ai , e gjunjëzohem si fëmijë e puth pllakën e mermerit, e i lutem tokës e qiellit , t'a thërrasë , të vijë aty pranë, do të bëja gjitshka, gjithshka ,veç për t'a parë e për t'i dëgjuar zërin edhe një herë,edhe një çast , për të shuar një grimcë mall...Do të jepja ditë nga jeta ime , ndoshta edhe vite...

Largohem nga varrezat me zemër më të rëndë se ç' hyra, qiririn e lashë ende të ndezur, cigaren e mbarova . Fotografia , sytë e tij në të u dukën sikur më nënqeshën, por ajo pllakë e ftohtë më tha ... kot e ke, e ke humbur...

Kur vdes njeriu, një ditë , ndoshta një ditë e takon , jo në këtë jetë, në një tjetër, por a matet vallë koha me ditë në jetën tjetër...

Një zakon tjetër , pas varrezave, thonë, nuk duhet të shkosh në shtëpi , duhet medoemos të hysh diku ku ka shumë njerëz, bar, kafe, dyqan, autobus, kudo veç në shtëpi jo, e mos bëj gabim të shkosh tek shtëpia e ndokujt, do t'i vijë keq nëse e merr vesh...

Hyj në një bar, porosis një kafe, e dua të hidhur ashtu siç jam edhe vetë. Dikush më thërret me emër ,një shoku i tim eti. Sytë i shkëlqejnë, është i gëzuar tek sheh të bijën e shokut...Takohemi përzemërsisht, muhabeti fillon me pyetjet se si janë nga familja, si na venë punët, pastaj kalojmë tek miqtë e përbashkët e pastaj...e pashmangshme... emri , preket në fillim me dhimbje, ndjej lotin e pavullnetshëm që më zbret faqes e mundohem të mos shikoj në sy bashkëfolësin , që mundohet t'i fshehë sytë e lagështuar tek i thellohet ajo rrudhë midis vetullave . Edhe se dhëmb nuk ...ka kthim prapa, një herë i zënë në gojë ... nuk heq dorë ai . Biseda rrjedh duke u alternuar në kujtime të rinisë së tij, e kujtimet e fëmijërisë e adoleshences sime.Diku fillojmë e buzëqeshim e më pas edhe qeshim. Shpirti fillon e më çlirohet , mendja rrok universin e përshkon barrikada kohe e vendi...Im atë është aty, prezent,e ndjej në ajrin që thith , në dritën që futet nga dritarja, në zërin e shokut të tij, tek dora e zëri im që dridhet nga mallëngjimi... një shpresë e ndruajtur fillon e nxjerr krye... Shpresë apo marrëzi...

Ndahemi ,duke i shtërnguar dorën njeri tjetrit. Ikim në drejtime të ndryshme. Bëj disa hapa dhe kthej kokën prapa për t'a parë edhe një herë shokun e tim eti. Edhe ai ka kthyer kokën e shikimet tona përplasen. E befas kuptoj ... kur vdes njeriu...sa e rëndë është kjo fjalë edhe në të thënë e të shkruar... ikën vetëm pjesa fizike e tij, ajo e prekshmja nga shqisat tona, ndërsa pjesa tjetër mbetet këtu, midis nesh , ajo që ka bërë e ka thënë, ajo dashuri që ka dhuruar, është e ndarë në zemrat e mendjet tona dhe e mbartim pa qenë të ndërgjegjshëm...E pastaj një çast, një çast e ndërgjegjësohesh , se ti tek ai burrë që po largohet ke gjetur e njohur një pjesë të babait tënd , atë që i takonte miqësisë ashtu si ai gjen e njeh tek unë një pjesë tjetër të tij ...

E ndërgjegjësohesh për faktin se sa rëndësi ka të jesh i mirë në këtë jetë, mbetesh mirësi në shpirtrat e njerëzve, e të jesh i keq... brrr...as që dua t'a mendoj.

Kush thotë se koha shëron çdo gjë ? Kur ikën njeriu... i vë kore plagës , por mallit...a është gjetur vallë shëruesi i mallit ? Sa herë që malli bëhet i padurueshem e arrin në atë pikë sa më merr frymën, dal e takoj shokët e tim eti ,e çmallem...

Ashtu siç më çmalli sot përgëzimi që më bëri një miku i babait tim në internet, Prof.Dr.Inxh.Gjeolog Vedat Shehu. Ishte më shumë se dhuratë , aty , pashë babanë tim të më buzëqeshte ashtu thjesht siç dinte të buzëqeshte vetëm ai, e të më qortonte për lotët që nuk i mbajta dot. Kam tërë pasditen që kërkoj adresën e emailit të Z.Vedat Shehu e nuk ja dola . Atëhere u ula të shkruaj këto dy rreshta , me shpresë se do t'i shohë diku, t'i them faleminderit e t'i shpreh mirënjohjen time pa kufi.

Imperia 17 Tetor 2008

Din Mehmeti




Në thellësitë joshëse



Valët e liqenit i stolis britma e fëmijëve si kundërvlerë për freskin me të cilën ato përkëdhelin trupat e tyre të njomë. Kalamajtë ia zbukurojnë njëri – tjetrit trupin me pika uji, të cilat hijeshojnë lëkurën e tyre si lule të lagështa dhe të ndritshme. E pranishme është edhe kënga e bilbilave e cila herë pas here pushon, thuajse dorëzohet dhe humb betejën që ua ka shpalluar qeshjeve dhe britmave lazdrane. Atje larg, një barkë e vogël e cila ka ngarkuar diellin me vete dhe zvarrit rrezet e tij duke i derdhur mbi valët e kaltra si toptha kristali. "Shihni barkën që bart diellin!" – bërtet një vogëlushe bjonde. "Ajo nuk bart diellin, por zvarit rrezet e tij!" – e korigjon mocaniku i saj dhe merr qëndrimin e burrit i cili nuk lejon fjala t’i bëhet dy. "Mirë de, ajo i bie njësoj!" – tërhiqet vogëlushja ashtu si i ka hije zonjës e cila mund të prek të paprekshmen – sedrën burrërore. Po, dielli pas një kohe u ngjit edhe më lart në qiell, u lodh nga ai lundrim i ngadalshëm në barkën e ngushtë dhe shtoi buzëqeshjen.

Zogjtë këndojnë pandërprerë. Ndalen vetëm sa të hanë mëngjesin e rëndomtë; ndonjë mizë të pakujdesshme në fluturim e sipër e cila, pa ia varur veshin rrezikut që i kanoset dhe joshur nga lartësitë, ishte nisur t’i shohë rrezet e diellit nga më afër. Edhe fëmijët nuk lëshojnë pe; të ledhatuar nga valët e liqenit me mjeshtëri u ikin duarve të nënave dhe qortimeve të prindërve që të kenë kujdes nga thellësitë e errëta.

Përnjëherë këngët e bilbilave e gulçoi britma e një nëne. Ajo jehonte e dhembshme, shtangu qeshjen e lazdranëve të vegjël, frenoi fuqishëm gëzimin e tyre dhe i la të shtangur buzë liqenit.

Gruaja që dëneste buzë liqenit ishte nëna e trimit i cili, i joshur nga freskia dhe thellësitë, kishte vendosur të kridhet deri në fundin e errësisë më të dendur ku rrezet e pakëta që depërtojnë i ngjajnë kristalit të copëtuar, xixave që të shkaktojnë marramendje dhe të ndalojnë frymëmarrjen. Pas një kohe, koka e tij e pashpirt u paraqit mbi syprinën e ujit si lule e posaçelur. Buzëqeshja e tij në fytyrën e shtangur fshehte tërë bukurinë që i kishte parë atje poshtë, aty ko frikoheshin të depërtojnë edhe rrezet e diellit sepse terri i thërmonte në xixa. Buzëqeshja e tij mori me vete tërë qeshjet e lazdranëve të tjerë që me frikë shikonin trupin e shtangur të atij trimi që pati guxim t’i ndërprejë të gjitha lojërat fëmijërore vetëm që të kënaqet duke soditur lojën që zhvillonin në fund të liqenit terri dhe drita. Sytë e tij të mbyllur shprehnin pmundësinë që ajo lojë të shpjegohet. Dhe e çuan rrugës së qytetit të shoqëruar nga kuja e nënës së tij.

Të gjithë ia lëshonin rrugën sepse ia ishte udhëtimi i fundit i një engjulli të cilin e shoqëronin fluturat e tejdukshme me flatra të kristalta.

Po, bukuria ende kishte që të tri rrathët e veta të mëparshme; qiellin nëpër të cilin diell nuk ndalte udhëtimin, harkun e largët të liqenit ku kaltërsia e tij derdhej në kaltërsinë qiellore dhe degët e plepave të lartë të mbushur me këngën e bilbilave. Por asaj tani askush nuk i gëzohej e as që e vërente; e mbuloi pëlhura e tejdukshme e vdekjes dhe kukama e një nëne.

Din Mehmeti




Tanusha



Ajo nuk ishte Tanusha e këngëve popullore, por vashë e vërtetë. Ndoshta edhe më e bukur se ajo e këngëve popullore, sepse ishte e pranishme, hapëronte pranë nesh dhe nuk kishte nevojë t’ia trillonim bukurinë. Erdhi në lagjen tonë si freski mpirëse, si lule në lule, si ëndërr në ëndërr, bukuri që zbukuronte të bukurën. Erdhi dhe na bëri të gjithëve t’i harronim vashat me të cilat me vite kishim thurrur kështjellat e kënaqësisë e dashurisë sonë. Prishi foletë e dashurisë rinore me kujdes të thurura. Përnjëherë na bëri me dije se as bukuria e as kënaqësitë kanë fund. Se ne ishim si peshq të cilët as në detin e bukurisë e sa në atë të dashurisë nuk ishin zhytyr në thellësitë marramendëse. Ajo na detyroi të pyesnim veten se si kishim mundur t’i dashuronim vashat që donim, si kishim qenë aq të verbër të mos i hetonim të gjitha ata të meta që kishin krahasuar me ecjen e saj, me lëvizjen e shtatit, me ngritjen e duarve që t’i rregullojë flokët..., me rrezatimin magjepsës që na la pa gjumë dhe ua ndryshoi drejtimin ëndërrave tona. Të gjithë ne e dashuronim ndërsa ajo e gjora ishte vetëm një. Në kënd të dashurohej kur ne të gjithë njësoj gjunjëzoheshim dhe ishim në gjendje t’i premtojmë se hëna do ta ndriçonte dhomën tonë të dhëndërrisë e jo poçi elektrik vetëm nëse ajo pranonte të bëhej nusja jonë. Dhe nuk ishte premtim i kotë; Tanusha do të ishte hëna që duhej të shëndriste dhomën e dhëndërrisë.

Sa dashuri shumëvjeçare shkatërroi Tanusha, sa vasha e mallkonin dhe sa djem i dorëzoheshin gjumit dhe zgjoheshin duke përmendur emrin e saj. Tanusha mori përmasat e lutjes së dashurisë, dashuri që na e shuante etjen njësoj si gota e parë e freskisë së mëngjesit pranveror. Ajo ishte lulja nga e cila mblidhnin propolisn shërues bletët e dashurisë dhe shëronin varrët tona djaloshare.

Tanushë, moj Tanushë, t’u thefshin ato këmbë që të mundësojnë të ecish si hyjneshë dhe që na i shkatërrove foletë vështirë të ndërtuara të dashurisë!,

mallkonin vashat e lëna pas dore nga dashnorët e vet.

Tanushë, moj Tanushë, pse nuk pranon të të më bëhesh lule në shpirt që do të kundërmojë këndshëm nëpër dhomat e qenies sime rinore?, klithnin djemtë.

Vallë kishte ndonjë djalë që nuk ëndërronte Tanushan ta ketë në shtrat? Vallë ekzistonte mashkull që do t’i kishte thënë jo Tanushës sikur ajo t’i kishte propozuar takim?

Ku është nisur Tanusha? Kush e ka lënduar zemrën e saj? pyesnin djelmoshat e lagjes sime njëri tjetrin kur e panë Tanushën me valixhet në dorë si largohej drejt stacionit hekurudhor duke dënesuar. I bekukar qofsh o Zot që na shpëtove prej saj, murmurisnin vashat duke e shikuar me bisht të syrit.

Unë qëndroja ulur në këndin e rrugës që çonte drejt stacionit hekurudhor. Dënesja në vete. Askush nuk e dinte pse asaj dite qanim unë e Tanusha. Një natë më parë ajo më pyeti se a e dua. Më tha se më dashuronte për së tepërmi. Iu përgjigja se fare nuk mendoj në të, se as që e vërej kur kalon rrugës. Çka nuk i thash, dhe çka nuk gënjeva me qëllim që sa më shumë ta ofendoja dhe ta shuaja zjarrin e dashurisë së saj ndaj meje. Më hutuan fjalët e saj, nuk dija çka të bëjë me tërë atë bukuri verbuese të cilën ajo posedonte. Thjeshtë, bukuria e saj ishte trishtuese, mallkimi më i madh që bartte Tanusha me vete.

Preç Zogaj




Dita kur u ndalua Berisha



Kishte kaluar mesnata dhe njerezit ishin rralluar ne seline e PD-se. Kishin mbetur tre kater drejtues te forumit rinor, dy tre punonjes te administrates, nenkryetarja Jozefina Topalli, zedhenesi Edi Paloka... Natyrisht edhe Berisha me oficeret e rinj te shoqerimit.

Gjate gjithe pasdrekes, deri vone ne mbremje, Berisha ka marre lajme, ka pritur njerez. Por mysafiri me i afert qe nuk ka levizur asnje cast nga ajo zyre ka qene pikellimi - nje krijese himerike qe sikkur mbahet ne ruajtje vetem brenda atyre kater mureve duke lene gjurmet e prarimit te vet mbi pikturat, orendite dhe vete driten miturake te asaj zyre. Pikellim i shfaqur si melankoli, kjo eshte gjendja qe perjeton rendom Sali Berisha kur numeron ne vetmi plaget qe merr apo shkakton. Publiku e njeh shume pak ne kete pamje qe tradheton nje natyre te ashper, te paperkulur dhe, ne dukje, pa ndjenja. Ai vete kujdeset ta fshehe. Ka frike se do te duket sentimental, se do te percoje dobesi. Madje jo rralle kreshperimet e tij te skajshme politike nuk jane gje tjeter vecse jehonat e nje dyluftimi te rrepte me pikellim kryengrites ku jane tretur mendime dhe dije te tjera per jeten dhe boten.

Edhe tani se si i duket qe nje njeri eshte vrare dhe dhjetra te tjere jane plagosur ne Tropoje ( diten e 28 nentorit 2000) per kauzen e tij, madje me pak se kaq, per emrin e tij. Ajo jete e humbur, ato plage te hapura, tere ata njerez te rrahur dhe te poshteruar jo me larg se njeqind metra nga selia e PD-se... Jane pesimi i tij i radhes qe nje qeveri brutale dhe kundershtaret e tij brutale ia hedhin mu te kembet per ta sfiduar e ligeshtuar, jane mesimi qe kerkojne t'i japin, jane paralajmerimi dhe lajmerimi i ndeshkimit perfundimtar te nje opozite dhe autoriteti, jane restoja e radhes qe u dashka te ktheje per te shlyer bemat e kohes kur ka qene ne pushtet. Berisha i njeh gabimet qe ka bere, por refuzon te kete borxhe per te shlyer, ca me pak borxhe te papercaktuara qe i lejojne pales tjeter pretendime pa cak. Ato, qe disa social-komuniste i kane konsideruar dhe vazhdojne t'i konsiderojne borxhe te ish presidentit, kane qene kryesisht teprime apo edhe lajthitje tipike te nje natyre shelbuese qe projekton ne mendjen e vet nje republike te virtytit. Keto natyra te fuqishme levizin malet, por bejne edhe deme teksa mitizojne frymezimin dhe injorojne permbajtjen. Dhe vjen nje cast kur, sic thote Stefan Cvajg, "prirjet e tyre shpirterore dhe intelektuale per moralin, per te verteten e drejtesine shformohen per shkak te mungeses se sensit te mases: dashuria per drejtesine shndrrohet ne prepotence, dashuria per te verteten ne fanatizem te mundimshem, nevoja per moral ne nje dogmatizem te akullt, gervishtes... Perhere synojne pertej vetvetes dhe perhere koka e shigjetes, ne rrugen e kthimit, u mbetet ngulur ne mish".

Sali Berisha i ka paguar gabimet dhe teprimet. Ka dorezuar pushtetin, por nuk mund te dorezoje edhe opoziten, ca me pak t'ua dorezoje opoziten atyre qe i kane marre pushtetin. Pikellimi i tij i rende, tani qe po shtyn minutat i vetem ne zyren e tij, kalon mbi kujtimin e te vrareve, te plagosurve e te torturuarve dhe ndalet ne pallatet e regjimit. Qeveria, a kush djalli e merr vesh, ka vene kamera te fshehta ne pemet para selise se PD-se dhe mban ne pergjim cdo levizje. Trupat e policise jane rreshtuar ne skalione deri ne thellesi te rruges se Elbasanit. Si eshte e mundur qe sillen keshtu kur e dine shume mire se kush ka hyre e kush ka mbetur ne zyrat e partise demokratike? Si eshte e mundur qe kryeministri e marrka kallep informacionin sikur ketu paskan zbarkuar kriminelet me te regjur te Shqiperise? Cfare duan? Nje alibi per te terhequr kembezat e automatikeve?

Sali Berisha e ka te qarte se Kryeministri Ilir Meta dhe Ministri i Rendit Ilir Gjoni u kane dale per zot operacioneve te asaj dite per shkak te posteve qe mbajne, por protagonistet e prapaskenes jane dy-trefishi i tyre. Ai i njeh me emer e mbiemer. Atyre u ruhet me shume.

Ka kaluar mesnata. Ne fakt Berisha eshte vonuar qellimshem. Ka dashur t'u jape kohe pushtetareve te qetesohen; ka dashur te evitoje nje ballafaqim te tensionuar me policine qe pret ne rruge. Pritja mund t'i c'mobilizonte ata njerez te manipuluar. Pritja mund t'u tregonte absurditetin dhe kotesine e misionit qe u ishte ngarkuar.

- Ikim tani, s'kemi c'te rrime me! - shkojne dhe i thone Topalli dhe Paloka.

- Mire, ikim! - pergjigjet Berisha. Ne dalje nuk harron te porosise serish oficeret e grupit te shoqerimit te ruajne gjakftohtesine.

Jashte ne oborr ishin rreshtuar makinat qe do t'i conin ne shtepi. Ne te paren hyn Berisha, Paloka, dhe njeri prej truprojeve. Ne te dyten oficeret e grupit te shoqerimit, ne te treten Jozefina Topalli dhe dy punonjese te administrates. Makinat u nisen dhe sakaq nje levizje e zhurmshme si e nje rreshqanori te stermadh pushtoi rrugen nga do te kalonte eskorta e shefit te opozites. Shenjat e kesaj levizjeje shumekembeshe dhe shumekraheshe u ndien edhe ne taracat e pallateve rreth e rrotull dhe ne pemet e parkut perballe, ku ishin pozicionuar snaipere dhe kameramane te sherbimeve sekrete.

Ne thellesi u ngrit nje oshetime e mbytur kepucesh qe perplaseshin ne asfalt. Ishin trupat speciale qe po pozicionoheshin ne forme hinke ne sheshin e Ibrahim Pashes, disa metra pertej monumentit te ushtarit te panjohur. Por zhurmat e zhvendosjes andej kendej te trupave u mbyten nderkohe me fishkellima gomash dhe kollitje autoblindash. Rruga qe kalonte perbri monumentit te ushtarit te panjohur ishte zene. Makinat e PD-se ndaluan dhe sakaq u gjenden nen nje rrethim te ngjeshur mjetesh dhe policesh me maska. Nje oficer i specialeve u perkul te xhami i makines ku ndodhej Berisha.

- Ju do te vini me ne ne polici!

Berisha i kerkoi urdherarrestin e prokurorit. Oficeri i specialeve ia beri me duar "s'kam" dhe shkoi t'i thoshte dicka dikujt qe nuk i dukej fytyra. Shperthyen ca sharje te renda, tensioni i bluve me maska u ngrit. "Kane mendje te keqe" mendoi Berisha, teksa urdheroi shoferin e tij te mbyllte nga brenda dyert e makines se blinduar. Do te qendronte aty pa levizur dhe pa shkembyer asnje fjale me ata oficere dhe police te panjohur, qe ashtu sic nuk dinin nga t'ja fillonin, nuk dinin as ku te ndaleshin. Tani fati i daljes pa probleme nga kjo situate absurde varej nga sjellja e oficereve te grupit te tij te shoqerimit. Maskat e kishin rrethuar makinen e tyre Toyota. Komandanti i forcave speciale, pa maske ne fytyre, u njoftoi kete urdher:

- Sic jeni, do t'ju cojme ne komisariat per kontroll.

Arjani, komandanti i grupit te shoqerimit te Berishes, doli nga makina dhe pas tij edhe oficeri tjeter, Brahimi.

- Zoti Berisha ka statusin e ish Presidentit te Republikes dhe ruhet nga Garda e Republikes. Ne nuk jemi lajmeruar nga Komandanti i Gardes...

Komandanti i specialeve nuk e kishte parashikuar nje pengese te tille. I kishin thene "merri ne komisariat, po hodhen vickla zbato ligjin".

- Ti je oficer i Ministrise se Rendit, ne jemi oficere te Ministrise se Rendit. Ti je te specialet, ne te Garda. Ne nuk mund te vijme atje ku thua ti pa urdherin e Komandantit te Gardes, - po vijonin sqarimin dy oficeret e Berishes.

- Une duhet te zbatoj urdherin qe me eshte dhene mua, - ua ktheu jo pa medyshje komandanti i specialeve. Shkembyen ca batuta per ligjin, per kompetencat... Njiheshin me njeri tjetrin dhe se si u vinte qe po ballafaqoheshin ne ato rrethana. Sakaq policet me maska filluan kontrollin e imet te bagazheve dhe sediljeve te makinave. Dyert e makines se Berishes ishin te mbyllura dhe ata po e nxirrnin dufin ne dy makinat e tjera. Asnje arme, asnje gje e dyshimte. Nga hija e erret e nje pishe te madhe aty afer vinin te shara te renda kunder opozites, Berishes, bashkepunetoreve dhe truprojave te tij. Keta i degjonin, e merrnin me mend se dikush kerkonte t'i acaronte per te provokuar sherr. Por nuk e kthenin koken. Arjani po provonte per disaten here te lidhej me Komandantin e Gardes, por ky i fundit e kishte fikur celularin.

- Mire, - i tha me ne fund komandantit te specialeve. - Na lejoni te cojme Doktorin ne shtepi dhe pastaj po vijme ku te doni ju! Dakord!

Edhe ky propozim ishte i papritur per komandantin e specialeve. Ky u hoq dy tre metra menjane dhe u lidh me dike me telefon. Instiktivisht, teksa degjonte pergjigjen e eprorit, e largoi celularin nga veshi. Kishte kerkuar sqarime dhe po merrte te bertitura. E mbylli biseden dhe u kthye serish nga oficeret e Berishes, kesaj radhe me i vendosur se me pare.

- Jo, jo! - ia beri. Dhe shtoi me ze te larte: Duhet te vini te gjithe ne komisariat. Dhe tani asnje diskutim.

Brahimi u rrek ta trembte, duke i kujtuar se politika dhe politikanet e gjejne gjuhen nje dite, kurse dhuna e oficerit te policise mbetet e nuk harrohet.

- E c'do te thote kjo?

- Do te thote qe kusuret i lajne te vegjlit.

Ata harxhuan edhe disa minuta te tjera duke u ngrene me fjale dhe ja ku nga shtabi i operacionit mberrinte si furtune nje oficer tjeter, i nje rangu me te larte dhe me nje mandat me te forte se komandanti i dyzuar i specialeve. Ishte Niko Brahimi. Me vone u tha se kishte ardhur ne vendngjarje drejt e nga zyra e Kryeministrit, ne paradhomen e te cilit kishte harruar edhe pistoleten nga nxitimi. Sic e kerkonte lartesia e misionit qe kishte marre persiper, zoti Niko iu drejtua fillimisht makines me dyer te mbyllura, ku po qendronte Sali Berisha.

- Zoti Berisha eshte nje qytetar i zakonshem! - thirri me ze te larte qe ta degjonin te gjithe. Pastaj leshoi urdherin per specialet qe vinin rrotull: Kryeni punen!

Urdheri i tij pati efekte kontradiktore. Ne nje ane, maskat e vijes se pare, te etura per t'u dukur, u leshuan mbi oficeret e grupit te shoqerimit te Berishes, te cilet i carmatosen dhe i futen me force ne nje makine policie Iveco. Ne anen tjeter, trupat e vendosura ne forme hinke ne sheshin "Ibrahim Pasha" zbuluan nje mashtrim. I kishin marre me urgjence nga qytete te ndryshme dhe u kishin thene se operacioni special i asaj nate ne kryeqytet drejtohej kunder nje bande shume te rrezikshme qe levizte me makina te blinduara. Detyra e tyre ishte te hapnin zjarr nese makinat e krimineleve do te tentonin t'i shpetonin kontrollit te policise se Tiranes. Mirepo kur degjuan emrin e Sali Berishes ne gojen e Niko Brahimit u stepen dhe kuptuan se ne cfare misioni te ulet ishin thirrur.

Forcat besnike te Brahimit nuk po dinin si t'ia benin me dyert e mbyllura te makines ku rrinte Sali Berisha. I vinin rrotull si nje disku alienesh, e godisnin me grushta, shanin, kercenonin... Dikush hodhi idene e marrjes se makines me vinc. Kerciten telefonatat per ta gjetur ne fund te dheut mjetin shpetimtar qe do ta ngrinte ne hava Berishen me makinen e tij. Oh, kjo menyre e transportimit te shefit te opozites atje ku donin ata ishte me spektakolare dhe me argetuese se cdo menyre tjeter. Atje, ne vendin e duhur, do ta nxirrnin pastaj si zogun nga levozhga, ose, sic po thoshte nje kuader me kulture i prefektures, i pranishem ne vendngjarje, do t'ja hiqnin kemishen e blinduar qe kujtonte se e mbante si Herkul.

Vijon

Ndersa disa rrugace te veshur police vetem per ate mbremje po e zhvillonin ne stilin e tyre idene e transportimit te Berishes me vinc, dikush ia doli te hapte deren e pare te makines se tij. Maskat leshuan klithma gezimi, kater pese duar u zgjaten dhe shkulen me force shoferin nga sedilja. Ne sediljen bosh u ul nje punonjes policie qe mbante ne koke nje kapele te ngjeshur shume per te mos u njohur, kurse ne ndenjesen e pasme zune vend dy oficere te tjere te cilet e futen ne mes shefin e opozites.

- Po beni rrembim personash, ky eshte nje krim i denueshem, - tha Berisha, por askush nuk u pergjigj. Trupat me kallashe qe kishin zene sheshin u hapen, forcat dhe mjetet e disklokuara ne zone u vune ne levizje, personi qe kishte zene vendin e shoferit te Berishes ndezi makinen dhe u nis drejt drejtorise se policise se Tiranes.

Me nje miresjellje cinike dy oficere te panjohur i thane zonjes Topalli se ajo ishte e lire te shkonte ne shtepi tani. Por Topalli e mbajti drejtimin andej nga po conin perdhunshem kryetarin e partise demokratike. "Nuk e kisha vene re se kishim kaluar reth dy ore ne rrethim", me tha me vone: "Dhe kur mberritem ne drejtori na lane te prisnim perseri gjate ne nje aneks te rendomte. Ndiheshin levizje gjithandej, venin e vinin njerez me uniforme dhe civile, diku me zune syte edhe Prefektin e Tiranes, Taulant Dedjen, i cili kishte ndjekur nga afer te ashtuquajturin operacion te policise. Me erdhi cudi kur e pashe, i fola me ton sigurisht, por ai kaloi pa me kthyer pergjigje".

Me ne fund drejtori i Policise se Tiranes, Veli Myftari, e thirri Berishen ne zyre. E nisi biseden me sforcim, sipas rregullave te ndalimit te shtetasit ne polici, por gjithcka dukej me shume se absurde ne ate vend, ne ate ore, ne ato rrethana.

- Emrin

- ...

- Emri i babait

- .........

- Mbiemri

- ...........

Ashtu si koleget e tij te Ushtari i Panjohur pak me pare dhe si shefat e tij ne qeveri qe po ndiqnin me celularet ne vesh "marrjen ne pyetje" te shefit te opozites, zoti Myftari, kerkonte t'i mbushte mendjen pikesepari vetes se tij se Berisha ishte thjesht nje qytetar i zakonshem. Kjo ishte filozofia e re e fermes "ligjore" ne fuqi: kulti u perkiste policeve, kurse kreret e opozites ishin me te zakonshem se te zakonshmit, sic do te thoshte Xhorxh Oruell.

- I thuaj atij horrit qe ke te veshi...! - Berisha nuk permendte emra, por Veli Myftari dhe vartesit e tij e dinin ke kishin te veshi, e dinin kush i merrte ne telefon dhe kush i orientonte per cdo gje. Fakti qe Sali Berisha guxonte t'i drejtohej me ate gjuhe kapos se tyre, ne vend qe t'i acaronte, i ligeshtonte, madje edhe i trembte.

- Perse ne mitingjet tuaja qellohet me gure mbi institucionet?

- Sepse u rrahin femijet neper komisariate... More zoterinj! Pa te flasim pak se bashku per te drejten e protestes si nje e drejte ligjore, universale. E drejta e protestes...

- Cdo te na thoni per perpjekjet per te organizuar nje 14 shtator te dyte ne Shqiperi?

- Une nuk kam informacione, por po te jete keshtu, eshte e palejueshme dhe shihni se mos po e organizon Kupola. Kupola eshte armiku me i madh i rendit dhe qetesise se nje vendi. Pse eshte Kupola armiku i rendit? Jua shpjegoj une...

- Domethene ju e keni braktisur idene e marrjes se pushtetit me dhune?

- Nuk e kam patur dhe s'do ta kem kurre nje ide te tille. Nje pushtet qe merret me dhune s'mund te jete ndryshe vecse i dhunshem. Por kjo eshte ne kundershtim me pikpamjet e mia per zgjedhjet e lira dhe shtetin e se drejtes. Une do t'ju them ju disa gjera per shtetin e se drejtes... Po, po! Keni nevoje t'i degjoni.

Me keto muhabete ku s'merrej vesh cila pale po shijonte talljen me palen tjeter kaluan plot nje ore. Drejtuesit e policise besonin se gjithsesi, edhe pse Berisha po u jepte leksione demokracie, i kishin dhene nje goditje te forte autoritetit te tij duke e ulur ne karrigen e nje qytetari te zakonshem. Nga ana tjeter, Berisha, duke pas patur nje ide te veten per skenarin e asaj nate, ndihej shume me i qete dhe shume me i sigurte se ne rrethimin afer monumentit te Ushtarit te Panjohur. Ne ate zyre, me Veli Myftarin perballe, ishte ne duart e policise se shtetit, e cila kishte detyrimin ta mbronte.

Jashte prisnin ne ankth bashkeshortja e tij Liria, nenkryetarja e Kuvendit Jozefina Topalli, dy prej truprojave te tij, qe ishin shkarkuar qysh ate nate nga detyra me vendim te Ministrit te Rendit, Ilir Gjoni. Kishte kaluar ora tre e nates. Qyteti dukej sikur po bluante mbeturinat e fundit te nje endrre me makthe para se te jepte shenjat e para te nje zgjimi te ri.

Kur Berisha po dilte qete-qete nga ndertesa e drejtorise se policise, i percjelle me kortezine e nevojshme kesaj radhe, ne seline e kredhur ne heshtje te Partise Demokratike po hynte ndihmesja e tij, Linda Hisani, nje grua e kultivuar, perkushtimi i se ciles per Sali Berishen zhvleresonte akuzat standarte qe i beheshin atij njeriu. Ishte rikthyer ne zyre per te thirrur shtypin dhe per te dhene shenjen e daljes ne breg te opozites pas "black aut"-it. Disa minuta me vone mberriti edhe Jozefina Topalli dhe mandej drejt e nga shtepia ku kishte qendruar fare pak sa per t'u mbushur me fryme, edhe vete Berisha. Ne mbarim te nje nate, ata ishin kthyer ne pune, qofte edhe per te vertetuar pranine e tyre para nje numri te vogel gazetaresh.

Ndersa kryeministri Ilir Meta po shkonte te merrte nje sy gjume me ne fund. Lavdi zotit, gjerat kishin shkuar me mire se sa mund te shkonin. Ai do ta perseriste shpesh, edhe shume kohe me vone, kete fjali. Po. Gjerat kishin shkuar me mire se mund te shkonin. Ne Tirane nuk ishte vrare askush dhe selila e partise me te madhe te opozites nuk ishte prekur. Mendimi se Sali Berisha do ta akuzonte te nesermen me emer dhe mbiemer nuk i bente ndonje pershtypje te vecante, madje i dukej nje gje e pashmangshme, gati-gati normale. Ai duhet t'i thote ato, shtoi me vete dhe, sic me tha me vone, i behej te besonte se edhe shteti, edhe qeveria, edhe opozita, edhe vete Berisha kishin kaluar e shpetuar se bashku buze nje humnere.

Lajmi se pergjate nates ishte "kapur" Sali Berisha shenoi zgjimin e Shqiperise me 29 nentor. I serenditur me lajmet e nje dite me pare, ky per Berishen ishte me sensacionali, me turbulluesi, por edhe me i paqarti, gje qe shumefishonte kureshtjen, ankthin, keqkuptimet. Cfare? Ku? Kush? Si? Pse? Ne mungese te njoftimeve zyrtare, qarkullonin lloj-lloj variantesh me baze keqinformimet ose fantazine. Diku thuhej se policia e shtetit e kishte arrestuar Berishen ne flagrance gjate nje takimi sekret me nje bande kriminelesh te armatosur, te cilet kishte patur ne plan t'i hidhte gjate nates apo ne te zbardhur kunder Kryeministrise, Presidences dhe institucioneve te tjera! Kriminelet ishin bllokuar menjehere ne perpjekjen e tyre per te mos u kapur me presh ne duar, Berishes i ishin hedhur prangat ne vend dhe, sefte, sa per te marre cak, e kishin derguar ne qeline e dikurshme te Fatos Nanos ne burgun 313 para se ta trasferonin ne nje vend tjeter shume me te sigurte. Ky variant dukej sikur ishte qendisur per te gezuar shpirtrat e "socialisteve te vertete" dhe njeheresh disa shoqata joqeveritare ne sherbim te qeverise, qe drejtoheshin nga ish ministra dhe ish funksionare te Partise Demokratike. Varianti ne fjale, shto ketu edhe arsenalin e madh te armeve qe kishte bllokuar policia si prova materiale, vertetonte plotesisht raportet dhe opinionet e ketyre shoqatave prane "Grupit te Miqve" per shnderrimin e Partise Demokratike te Sali Berishes ne nje organizate te dhunshme!

Por "arrestimi i Berishes ne mbledhje me kriminelet", megjithese i mirepritur sepse si i thone fjales, kur s'ke pulen duhet te hash edhe sorren, i kishte lene disi te helmuar dhe madje te cuditur ekstremistet e majte qe votonin si socialiste, por qe mburreshin si komuniste. Keta enderronin prej kohesh ekzekutimin e shefit te opozites. Dhe ku do gjendej rast me i mire per t'ja numeruar ne lule te ballit se sa duke e kapur ne mbledhje me cubat! Te nesermen do te dilte komunikata e qeverise: kriminelet qelluan te paret, policia u detyrua te kthente zjarrin ne vetembrojtje, pergjate betejes mbeti i vrare edhe shtetasi Sali Berisha. Populli do ta besonte kete deklarate dhe qetesia do te binte ne kete vend edhe per pesedhjete vjet te tjera! Ah, cfare rasti kane humbur, mor aman! E kane patur zogun ne dore dhe s'kane ditur t'ja kepusin koken! Nuk te besohet, per ideal nuk te besohet!

Gjithsesi, qofte "socialistet e vertete", qofte komunistet fanatike ishin ne nje mendje se dollia e pare ate mengjes duhej ngritur per Ilir Meten, djalin trim dhe me perspektive! "Edhe per te tjeret, edhe per te tjeret, se si i thone asaj fjales se urte te popullit: Trimi i mire me shoke shume". Keta fatkeqe nuk dyshonin fare ose dyshonin fare pak ne variantin e tyre; aq shume i kishte droguar propaganda, sa nuk e perfytyronin asgjekundi tjeter Sali Berishen vecse perkrah krimineleve te armatosur!

Ne krhaun tjeter, demokratet gjithashtu ishin konfuze per te verteten. Arrestuar apo ndaluar? Eshte i lire apo mbahet brenda? E kane marre me dhune apo me letra? Me te flaktit nder ta, ndersa nxitonin te shkonin vete ne seline blu apo te lidheshin me miqte e tyre atje, krahasonin arrestimin e Berishes nje nate me pare me arrestimin e Fatos Nanos ne vitin 1993. Dhe ketu gjenin konstrastin midis "burrerise" dhe "skutherise". Me faj a pa faj, qeveria jone e arrestoi Fatos Nanon me letra, ne mes te dites, kur rruget e Tiranes ishin plot e perplot me mbeshtetes te tij. Kurse keta kane frike nga hija e tyre, arrestojne vetem naten, kur tjetri eshte vetem!

Edhe tastiera e "zones gri" merrte pjese me zerat dhe tingujt e vet ne uverturen e perzishme te atij mengjesi. Per te paanshmit shteti kishte kaluar masen nje dite me pare. Asnje argument nuk perligjte rrahjen e qytetareve ne rruge. Gjokset e fryra dhe tonet e ngritura te zyrtareve nuk tregonin force, por arrogance, nuk ngjallnin besim, por frike, nuk jepnin sigurine e mencurise, por pasigurine e aventures. Dhe ja, si te mos mjaftonin teprimet e dites dhe te mbremjes, ne oret ne vijim shteti kishte shkuar me tej ne lajthitjen e vet duke poshteruar e arrestuar kreun e opozites politike te vendit. E gjithe kjo i ngjante nje filmi te pare njehere, madje nuk ishte i njejti film, por plagjiatura e tij e shemtuar. Origjinali dhe plagjiatura mund te trajtoheshin vec e vec thjesht per te diferencuar autoret, por shtysa apo motivi i skenarizimit te tyre buronin nga i njejti handikap i kultures politike shqiptare: mazhoranca dhe qeveria e saj nuk dinin te silleshin me opoziten, gjersa vinte nje moment kur e shihnin te tepert, te panevojshme, te demshme. U dukej me mire te punonin pa te se me te dhe keshtu, si pa e kuptuar, punonin kunder saj. Partite opozitare ne Shqiperi, te cdo kohe dhe ngjyre, megjithe vlerat dhe rendesine e tyre te padiskutueshme, nuk kane mundur ende te krijojne modele sjelljeje. Por nuk ka qene dhe nuk eshte opozita problemi i madh i Shqiperise. Nje opozite e keqe paguan ose thyen koken e vet ne ndeshjen me nje qeveri te mire. Nje opozite destruktive perballe nje qeverie te korruptuar eshte brenda rolit te saj. Nje opozite e moderuar, ne nje vend ku ligji ka humbur cdo vlere, eshte fasada e kalbezimit, pra eshte shume me e keqe se nje opozite destruktive. Opozita shqiptare nuk mund te jene nje perjashtim nga keto aksioma politike.

Problemi i madh i Shqiperise pluraliste eshte Qeveria, veshtiresia e saj per ta pranuar opoziten ashtu sic eshte, tundimi i saj per ta mposhtur - tundim atavik ku jehon kushtrimi i diktatures ose i rudimenteve te saj. Ne fakt, me 28 nentor, me alibine e lehte te luftes kunder krimit, pushteti u sul te rrezonte opoziten qe kishte prodhuar elektorati shqiptar.

Nuk ishte e nevojshme te ishte pro Sali Berishes - madje fare mire mund te ishe kunder modeleve te sjelljes se tij - per te perceptuar brenda ngjarjeve te 28 nentorit, kanosjet e reja te pushtetit dhe degradimin e rrezikshem te demokracise shqiptare.

Rreth ores 11.00 te paradites Berisha dha nje konference shtypi ne hotel Rogner. E shoqeronte Jozefina Topalli, fytyra e hijshme por e serte e se ciles reflektonte kryelartesi dhe sfide. Kurse Berisha ishte qete dhe madje paksa melankolik - nje portret qe tradhetonte perfytyrimet e gazetareve skematike, te cilet prisnin acar, tym dhe duman nga goja dhe syte e tij. Ai kishte sjelle me vete filmimet e dhunes policore te nje nate me pare mbi qytetaret tiranas, te cilat i shfaqi me videoprojektor. Shumicen e kohes e harxhoi duke komentuar skenat e asaj dhune, teksa kishte identifikuar edhe protagonistet e saj.

- Ky me pelice qe po pergezon xhahilet eshte komandanti i Gardes se Republikes, Albert Cuko. Mbajeni mend kete emer. Ju do te pyesni: Cdo ky njeri ketu ne kete ore dhe pse po i pergezon tontonmakutet e tij? Mos isha une i kercenuar si ish-President i vendit dhe komandanti i gardes ka ardhur te me mbroje ne baze te detyres qe ka? Jo. Ka ardhur te me heqe mua mbrojtjen qe duhet te me jape me ligj, ka ardhur te beje te kunderten e detyres per te cilen paguhet, ka ardhur te dorezoje oficeret e mi te grupit te shoqerimit qe varen prej tij.

U duk se komenti i serte per Cukon ngriti siparin e komenteve per ngjarjet e pasmesnates. Ne salle ra nje heshtje e thelle sikur te gjithe kerkonin te kapnin ne veze reaksionin e bubullimave qe do te shperthenin pas pak. Por Berisha foli shkurt dhe me njefare percmimi per ndalimin e tij nga policia. Gazetaret e regjimit thane se e kishte marre leksionin dhe s'donte te trazonte uret. Se paku njehere per njehere. Per ata qe e njihnin Berishen, ky shpjegim ishte i siperfaqshem, i njeanshem. Ai i perkiste races se stoikeve qe nuk i tregojne plaget qe marrin vete. As kur ua shkaktojne te barabartet, pale kur ua shkaktojne te vegjlit. Natyrisht, Berisha nuk ishte prej atyre qe turren t'i bien murit me koke per t'u dukur i fuqishem. Llogariste, shkaktonte edhe ai martire dhe viktima ne altarin e ambicieve te veta. Por kur goditjet dhe kundergoditjet binin drejt e mbi te, behej i kursyer ne fjale dhe nuk i kallezonte hollesite, a thua se nuk i kishte pare. Per kete arsye, besoj, i dukej e padenje te deshmonte me imtesi per skenat e nates se njezet e tete nentorit duke gdhire njezet e nenta...

Prozë



Qytetit Bregdetar



Shkruan: Have ELEZAJ / 30. 06. 2008



Agonte herët në qytetin bregdetar, puhija e ngrohtë që sillte deti të guduliste organet e frymëmarrjes. Mëngjeset ishin të veçanta në qytetin bregdetar, të zhurmëshme, dëgjoheshin buritë e makinave, zëra të shumtë njerëzish, secili shpejton dika, dikush në punë e tjetri ku me ditë se ku! Shikoja nga dritarja, e cila binte në rrugën kryesore të qytetit, qyteti frymonte, gjallërohej, njerëzit dhe kalimtarët e rastit përshëndesnin njëri-tjetrin, tregtarët vendosnin tavolinat e tyre, dëgjohej rrapëllima e hapjes së dyerve të dyqanëve, dikush pinte me ngut kafenë e mëngjesit, qytet me plot jetë e ngjyra e kundërta me qytetin që kisha lënë mbrapa, krahasoja zymtësinë e tij dhe hijen e zezë kanosëse mbi të me qytetin bregdetar... Një gjuhë, një kulturë një traditë çdo gjë e njejtë, vetëm një dallim kishte këtu, qyteti frymonte lirshëm dhe njerezit e tij thithnin ajrin e lirisë së tij...



Po shkilja për herë të parë mbi tokën e apostujve tanë: Gjergj Kastriotit, Ismail Qemalit, Naim Frashërit etj. Jetë joshëse, grishëse edhe pse në brendi secila mbanë stuhitë e veta. Pasi mbaronim mëngjesin, niseshim për në plazhë, ku kalonim të shumtën e kohës. Aty fillonte ritmi i vrullshëm i ditës, shpërthente jeta me shumë ngjyra, secili bënte ç’ti donte qefi, po ju tek ja thotë këngës, lozte me top, me domino, bixhoz e lloj-lloj lojërash. Edhe unë si ndonjëri aty më pëlqente të lexoja libra dhe ndërkohë soditja detin e kaltërt, valët e tij tek përplasnin bregun e mbushur me rërë, njerëzit në mes të kësaj kaltërsie dukeshin si pika të zeza... Shpesh harroja zhurmën rrethit, të qeshurën çapkëne të ndonjë vajze të re që ngahej nga çunat e ri, apo të qajturën e ndonjë fëmije të lodhur për gjumë që nga nxehtësi e madhe nuk mund të flinte apo gërhitjen e ndonjë gjyshi tek ngrohte kocat në diellin verorë.



Por, njëra që më binte në sy dhe me bënte të ndieja valët e jetës së mundimëshme ishte shitësi i vogël i misrave dhe thirrja e tij:, ,ejani, misra-misra,, Ky çun i brishtë, por i rrahur nga jeta e i kalitur para kohe më kujtonte prozën e Migjenit ,,A don qymyr zotni,, - ende jetonim në kohën migjeniane! Sa doja të zgjasja dorën të merrja misrat çuni më buzëqeshte me kënaqësi që arriti të më mbushë mendjën edhe sot. Ky ishte rituali i tij i përditëshëm e unë u bëra pjesë e ritualit të tij edhe pse unë nuk isha zotëria që doja të blija qymyr, ishte çuni që donte e duhej të shiste misrat për të mbijetuar. Kur fillonte të afrohej muzgu dhe dielli rrokullisej si lëmsh i zjarrtë në të perënduar, të gjithë bëheshin gati më rrëmujë të iknin nga plazhi,mua më pëlqente të shikoja diellin në perëndim, më mahniste kjo pamje. Deti nga kaltërsia shndërrohej në të kuqërremtë, rrezet e diellit dukeshin, sikur laheshin në valet e tij, vet dielli dukej, sikur lante trupin në detë e nga flakët e tij edhe uji merrte ngjyrë të përflakur, me largimin e tij kjo ngjyrë zbehej dhe deti errësohej, dukej i mistershëm.



Me rënien e muzgut anijet në pritje nuk dalloheshin mirë, ngjanin me nimfat e ujit të mitologjisë, i krahasoja me to sepse nuk afroheshin buzë detit, por nga largë ndonjëra lëshonte reflektorët, herë lajmëronin nisjen e ndonjëra edhe arritjen! Kur errësira kaplonte plazhin ishte qetësi, dëgjoheshin valët e detit tek përplaseshin mes veti, sikur garonin me njëra tjetrën. Kujtoja vetën në mesin e tyre që ditën u dorëzohesha, i leja të loznin me mua dhe mendoja që ajo lojë aq sa e këndëshme mund të ishte edhe fatale për mua, por për çudi të nesërmen harroja dhe futesha edhe më thellë në brendësinë e tyre !



Nga këto meditime me nxirrte zëri i ndonjë qifti të ri që kishte dalë për shetije buzë valëve të Adriatikut, të cilët me siguri thurnin planet për të ardhmen e tyre se si të jetë më e ndritur, apo serenada e ndonjë këngëtari që vinte nga lokalet e natës ndanë rrugës... Humbisja kështu në mendime shikoja detin dhe më kujtoheshin historitë dhe bëmat e trimave të kohërave që rreziku vinte gjithmonë nga andej, nga deti dhe e krahasoja me jetën e qetë momentale, por në veshët e mi kisha vringëllimen e shpatave, mbrohej toka arbnore nga bajlozat e zinj, skuqej deti nga gjaku, lufta ende nuk kishte përfunduar qysh atëherë vazhdonin të kërcënonin e të sundonin ende tokat arbnore baloza të zi, tash jo vetëm nga deti, por nga të katër anët !



Shkundësha nga këto mendime ngadalë dhe niseshim për në banesë për të filluar të nesërmen të njejtin ritual, deri sa një ditë u dëgjun daullet e shiut, kishte kaluar koha e plazhit, valët e detit ishin trazuar dukeshin si re të bardha, të rrëmbyeshme ! Bashkë me ikjen e kohës së plazhit ikëm edhe ne, athua vallë ku do jetë çuni i misrave, vazhdon ai ende refrenin e vet ?!

Albert Zholi




Krenaria e një jetimeje



Tregim

Pronari, i lokalit, afër qendrës së Athinës, i ndërronte shpesh kamarieret. Zakonisht preferonte ruset, bullgaret dhe shqiptaret, të cilat i paguante sa për të thënë. Kur mbeteshin pa punë ato s’kishin ku të ankoheshin se ishin pa dokumenta. Pronari, mesoburrë, ishte dhe qejfli-femrash. Si zor t’i shpëtonte ndonjëra nga punëtoret pa e shtënë në dorë.
Elona erdhi në atë lokal gjashtë muaj pasi kish lindur fëmijën e dytë. Ishte rritur jetime dhe në jetë ishte munduar të cante me punë, seriozitet dhe ndershmëri. Se harronte jetën e saj pa prindër dhe rrugët e vëshira për të realizuar ëndrrat. I ishte ngulur në mendje që kur ishte në shtëpinë e fëmijës në Sarandë se, për të arritur cka dëshiron, një jetim duhej të punonte, lexonte, dhe të ishte e kujdesshme dy herë më shumë se fëmijët e tjerë që ishin rritur me prindërit. Sidomos në emigarcion, ajo mundohej të ishte dhe më e kujdesshme dhe më punëtore. Familjen e ngritur ajo e shihte si një mrekulli që zoti ja kish falur për ti hequr vuajtjet e fëmijërisë. E donte dhe e cmonte shumë burrin, ndërsa kur u bë dhe me fëmijë, jeta e saj mori kuptim tjetër. Ishte rritur përgjegjësia, por edhe bukuria e jetës. Me përkushtimin për familjen shkonte dhe kthehej nga puna. Në punën e re
ishin punësuar edhe dy shqiptare të tjera. Nga të pesta Elona binte në sy menjëherë, me atë trup të gjatë si selvi e me atë fytyrë si të bardhe e të lëmuar si bora. Veç bukurisë trupore ajo zontëronte edhe dy gjuhë të huaja, që e bënin më të veçantën e atij lokali. Pronari autoritar rrinte në tavolinë, pranë arkës, duke zotëruar me shikim gjithë rregullsinë e punës. Me ardhjen e Elonës u shtua edhe më klientela, sidomos i intelektualëve, që komunikonin lirshëm me të në greqisht, anglisht e frëngjisht. Ishte hera e parë që pronari nuk ndjehej aq “kaposh”. Pas disa ditësh, ndryshe nga praktika e punës, ai i besoi edhe arkën Elonës. Një mbremje ai i lajmëroi punonjëset se të nesërmen do të shtrohej një koktejl, ndaj do të shtyhej orari i punës. Në atë koktejl kishin ardhur personalitete të politikës, kulturës e artit. Një gjah i mirë parash për pronarin. Kur mbaroi darka, ai u dha
punonjësve nga pesë mijë dhrahmi shpërblim dhe lekët e taksisë, për t’u kthyer në shtëpi.
-Ti Elona do të rrish edhe pak që të bëjmë gjendjen e arkës-i tha ai pa e shikuar në sy.
Punonjëset e tjera u larguan. Elona ndenji, me mëdyshje, dhe nisi të bënte gjendjen e arkës. Kur ishte në të mbaruar nga prapa ndjeu frymëmarrjen e pronarit. Buzët e tij të trasha ajo i ndjeu mbi flokë.
-Elona, a do ta kalojmë bashkë sonte?-zëri i tij i dridhur jepte sinjalet e një epshi që pritej të shpërthente.
Ajo u ngrit, vrrullshëm, në këmbë dhe u kthye nga ai:
-Si the?-i foli kërcënueshëm.
-Të flejmë bashkë sonte. Të gjitha ato lekë janë të…
Nuk arriti të mbaronte dot fjalën. Një shuplakë vetëtimthi i plasi mbi faqet e plluqta.
-Elona, unë…
Një shuk pështyme i mbuloi fytyrën. Kur ai mori një kartopecetë të fshihej, ajo përplasi fort derën dhe u gjend në rrugë. Atij nuk i besohej ç’kish ngjarë. Kishte dhjetë vjet që punonte me punonjëse të huaja dhe asnjëherë nuk qe thyer i turpëruar. Aq më tepër nga një femër e rritur jetime, që ai mendonte se do ta peshkonte shumë lehtë.

Athinë-gusht 1998

Albert Zholi




Vajza e çuditëshme



Rrinte e ulur te bordura e trotuarit me kokën mbështetur mbi duar e brrylat mbi gjunjë. Kishte mbi dy orë që e kish përjashtuar veten nga ambienti rrethues. Sa njerëz që kalonin pata saj nuk mund të rrinin pa kthyer kokën e ta shihnin me kurreshtje. Elegante, bionde, me gjoks të kolmë që e kish lëshuar pa sytjena, sykaltër e trupngjeshur, ajo dukej si një venerë e mbirë aty rastësisht. Përballë, një shitës ambulant çorapesh, gjatë gjithë kohës nuk mund të deshifronte atë qëndrim ankthprishës, shoqëruar me tym të pandërprerë cigaresh. Shpesh kryqëzoheshin shikimet e tyre dhe djaloshi i pari e tërhiqte shikimin. Ora po shkonte 15-të dhe dyqanet në Omonia nisën të mbylleshin, ndërsa vajza, me një luk të bukur adoleshenteje, ende po përjetonte vetminë. Çorapeshitësi ambulant, duke mbledhur mallërat e pyet:

-Mos keni nevojë për ndihmë?

Ajo i hodhi një shikim të çliruar që ia jepte qeshja e fytyrës, u ngrit nga vendi dhe u afrua te djaloshi.

-Dhe çfarë ndihme mund të më afroni ju?-foli ajo me një greqishte të çalë.

-Atë e dini ju, por nga jeni?

-Nga Rusia.

-Vetëm jini këtu?

Ajo heshti një çast dhe shikoi me interes bashkëfolësin. Pastaj tundi kokën në mënyrë të pakuptimtë dhe tha e dëshpëruar:

-Prej këtij çasti e në vazhdim jam e vetëm. E dini ku kam punuar por mos më gjykoni. Kështu ishte fati i jetës sime. Kam punuar prostitute më se një vit. Tutor kisha një bashkëpatriotin tim. U largova. Ai jo vetëm më merrte të gjitha paratë, por edhe më keqtrajtonte. Një vit kam mbajtur mbi vete me mijëra meshkuj dhe nuk kam një lek në xhep-lotoi.

-Tani çfarë ndihme doni?-pyeti sërish djaloshi me keqardhje.

-Së pari dua të ha. Mandej, po të keni kohë të lire, të dalim një shëtitje anës detit. Kam shumë nevojë për qetësi. Më vonë të shohim. Jam e lire, por edhe në udhëkryq.

-Keni besiom tek unë, ju s’më njihni?

-Një gjë e kam mësuar mire, të njoh meshkujt me një të pare, ti skuqesh kur flet.

-Ndoshta është siç thoni ju, por duhet të dini se unë nuk jam grek.

-Nuk më intereson, por meqë e thatë atëhere nga jini?

-Nga Shqipëria.

-Kam dëgjuar shumë për ju. Një shoqe më ka thenë se po të dha fjalën një shqiptar, besoje me siguri. Ti ma jep fjalën për dy kërkesat e para?

-Po ta jap!

-Atëhere të mbledhim çorapet e të shkojmë diku të hamë. Kam shumë uri, shumë.-dhe filloi të mblidhte çorapet nga tezga. Mbasi i sistemuan në disa thasë plasmasi i futën në një depo aty pranë. Menjëherë u drejtuan për te restoranti më i afërt.

Zunë një tavolinë nga fundi i lokalit. Kamarieri nuk vonoi.

-Një sallatë, një mishpule me patate, pastiço dhe një “Amstel”-i tha ajo me një frymë.

-Mua një bërxollë dhe një “Amstel”.

Gjatë kohës së tavolinës ajo nuk foli asnjë fjalë. Hante si e babëzitur. Ai e shihte me dashuri e keqardhje njëherësh. Kur dolën e pyeti:

-Si ju quajnë dhe sa vjeçe jeni?

-Më quajnë Katerina, nuk i kam mbushur akoma tetëmbëdhjetë vjeçe, por dokumentat m’i kanë bërë fallco sikur jam njëzetë e dy.

-Ndërsa mua më quajnë Agron.

-Nuk e kam dëgjuar këtë emër. E kam shumë vështirë ta shqiptoj. Tani dua të më çosh në një vend buzëdetit dua qetësi e vetëm qetësi.

-Ai e shikonte me kurreshtje dhe nuk e zhbironte dot këtë vajzë të çuditëshme. Ishte shumë energjike dhe e zgjuar, për moshën që kishte. Morën një taksi.

-Për Glifadha-i tha Agroni shoferit.

Kristina mbështeti ballin te xhami dhe shikonte jashtë. Agroni shihte tërë siklet. Shoferi i shihte me bisht të syrit nga pasqyra e nuk kuptonte asgjë nga qëndrimi i dy të rinjëve. Përse qëndronin indiferentë ndaj njëri-tjetrit? Për të ndoshta ishte çifti më i çuditshëm që kishte hypur në taksinë e tij. Gjatë 15 kilometrave të udhës, në taksi ra një qetësi varri. Në Glifadha u drejtuan te një gji i vogël, ku ishin tre-katër çifte të ndenjur me gjithë roba mbi rërë. Vazhduan më tej te një kep shkëmbor, ku peshkonte një burrë me moshë të thyer. U ulën mbi një pllakë-guri duke shikuar tutje në horizont. Burri që peshkonte i pa me inat duke rrudhur buzët. Nuk i pëlqeu që i prishën qetësinë, aq më tepër që vajza iu duk tepër adoleshente për intimitete në vende të tilla. Katerina mbështeti kokën në gjoksin e Agronit dhe filloi të hedhë guriçka në det. Për këtë “peshkatari” protestoi.

-Na falni-i foli Agroni duke i kapur duart Kristinës. Mbas këtij veprimi ajo u ngjesh më tepër brenda gjoksit të tij. Pastaj nisi ta puthë Agronin në gushë me sytë të mbyllur në shënjë kënaqësie. Në puthje e sipër, zbërtheu kopsat e bluzës së saj ku i shpërhyen dy gjinjtë e fryrë. Dielli po perëndonte. Pulëbardhat dhe peshkatari-plak ishin të vetmet gjallesa që prishnin qetësinë. Ishte momenti kur dita e nata ishin në largësinë e takimit të duarve. Katerina e egzaltuar filloi ta puthë Agronin në buzë, ndërsa duart ia mbërheu mes flokëve. Ai ende s’po reagonte. Ishte në dilemë. Ajo i shtoi më shumë puthjet plot afsh e nisi ta lëpijë me gjuhë në gushë. Ajo, e regjur në kësi punish, ia zbërtheu komçat e këmishës, ndërsa të sajën e hoqi fare dhe e vendosi mbi pllakën e gurit, ku u shtri dhe vetë. Ajo u ngjit mbi të dhe u bë njësh me pllakën e gurit. I hoqi kanotjeren Agronit dhe nisi ta puthte nga kërthiza deri në ballë, me një epsh të ndezur. Edhe ai u ndez. Askush

nuk mund të rrinte indifferent përballë asaj njomëzakeje. Ajo e ndjeu hovin e trupit të tij dhe gjokset e bardhë ia vuri në gojë. Ai filloi të thithë gjoksin e majtë. Ajo rënkoi dhe ngriti minifundin. I zbërtheu rrufeshëm opantallonat dhe nga çanta e saj nxorri një paketë prezervativësh. Mbas pak të dy humbën në detin e kënaqësisë. Kur ishin në kulmin e epsheve, disa metra më larg frenoi një makinë policie. Agroni u ngrit vrikthi, dhe nisi të rregullohej. Katerina as e prishi terezinë. Nisi të vishej ngadalë sikur të ishte brenda nëë shtëpinë e vetë.

-Merrini se edhe buzën e detit e bënë bordello-u tha burri që peshkonte, dy policëve që po afroheshin drejt tyre. Si duket ai kish lajmëruar me celular. Policët u habitën me njomështinë e vajzës.



-Nga jeni ju?-pyeti njëri prej policëve vajzën, me zë të vrazhdë dhe urdhëronjës.

-Nga Rusia-i tha ajo qetë-qetë duke rregulluar minifundin.

-Keni dokumenta?-E pyeti polici me tonin e zërit të zbutur gjer në buzëqeshje, kur mori vesh se nga ishte.

-Vetëm pasaportën me vizë të mbaruar-foli Katerina.
-Po ju?-iu drejtua ai Agronit.
-Nga Shqipëria-i thotë ai si i zënë në faj.
-Si, nga Shqipëria? Dokumentat!-bërtiti polici sikur të kishte kapur ndonjë kriminel të rezikshëm.
-Urdhëroni “Kartën e blertë”-tha ai i skuqur deri në rrëzë të veshëve.
Polici tjetër kontrollonte pasaportën e vajzës dhe nuk i besohej të ishte njëzetë e dy vjeçe.
-Shqiptari ju përdhunonte dhe ju përdor nëpër klientë?-pyeti i sigurtë polici, duke pare Agronin me përbuzje.
-Aspak, unë e detyrova të bënte dashuri. Unë e përdhunova nga kënaqësia se m’u gjend në ditën më të vështirë të jetës sime. Është i vetmi mashkull i sinqertë që kam njohur në Greqi. Me mua bëni ç’të doni, ndërsa atë duhet ta falenderoni edhe nga ana ime.
Policët shihnin me mosbesim dhe habi. Agroni qëndronte kokëulur.
-Ti do vish me ne-i tha polici vajzës-ndërsa ti je i lirë, por do kesh kujdes-dhe i tundi gishtin tregues para syve.
-Mirëupafshim Agron! Kudo që të jesh do të them se në këtë botë të ndyrë, egziston edhe një njeri i mir nga Shqipëria me emërin Agron, një njeri që ka besë.
Makina e policies u nis me vrrull. Peshkatari hodhi përsëri filispanjin në det duke thenë: “Eh, u prish bota, duhet një diktaturë tjetër! Duhet!”. Agroni ndiqte me sy makinën e policise…

Albert Zholi




Tradhetia



Të nesërmen e asaj dite dasme, çifti u nis drejt Greqisë. Flora akoma ndjente në trup dhimbjen e çvirgjërisë e të pagjumësisë. Doriani qe mbështetur në ndenjësen e autobuzit e shihte jashtë i menduar e indiferent. Flora, me kokën te supi i tij, here pas here i shtrëngonte dorën Dorianit. Sesi i dukej vetja. Në moshën midis adoleshentes dhe rinisë ajo ishet nuse. Akoma s’kish mbaruar maturën kur Doriani i propozoi. Pas disa takimeve, ai nxitoi për t’u kthyer në Greqi se “humbas punën”. Ajo nuk pranoi të largohej pa bërë martesë. Ai në fillim hezitoi, por pastaj pranoi që të martoheshin. Vëllezërit e saj, 26 e 20 vjeç nuk donin që motra të martohej në atë moshë…. Së fundi çdo gjë mbaroi dhe ajo po bënte rrugën bashkë me Dorianin drejt Kakavijës. Në Athinë mbërritën në mesnatë. Qyteti i mitologjive llamburiste nga dritat. Rrugët ishin plot makina. E para kërkesë e saj ishte që ta çonte në një gabinë për t’i telefonuar familjes. Formoi numërin, priste në ankth.
-Alo, urdhëro-u dëgjau zëri i vëllait të saj nga larg.
-Gëzim, vllaçko, jam Flora, sa mbërritëm në Athinë. Më jep pak nënën të lutem.
-Na, foli!
-Mama, si je mama?
-Shpirti i mamit, si mbërrite? Si ndihesh?
Të dyja qanin. Nxirrnin gjysmafjalësh.
-Eja se vajti vonë!-foli i zëmëruar Doriani-kemi telefon në shtëpi.
Ajo nuk i priste këto fjalë. Mbylli telefonin e zëmëruar.
-Të më kuptosh Flora, ndjehem i lodhur e nuk jam mirë. Ajo ndryshoi menjëherë. Ju hodh në qafë dhe e puthi. U ndje e gëzuar. Athina i kishte pëlqyer menjëherë. Sa hynë në shtëpi, Doriani lëshoi çantën e iu turr frigoriferit nga nxorri një “Amstel” të ftohtë. U shtri në divan dhe hapi televizorin. Ashtu, i shtrirë siç ishte, e ktheu me mjë frymë shishen e birrës, duke lëshuar një “uaa” kënaqësie. Flora nduk ngopej së pari atë shtëpi që i kish bërë shumë përshtypje. Ngjitja me ashensor, mobilimi i dhomave, paisjet elektronike, ishin një syprizë e këndëshme. Gjithëmonë e kish ëndërruar një shtëpi të tillë, të vetën, pa njerëz nëpër këmbë.
-Dori, dua të bëj një dush.
-Ul poshtë atë dorezën e zezë, lëre disa minuta e pastaj lahu-sqaroi ai pa lëvizur nga vendi.
Ajo nisi të nxjerrë rrobet nga çanta e t’i sistemoi në dollapin e murit. Për çdo send të sajin diçka ndjente. Një kujtim e erë-familjeje. Pasi e sistemoi dollapin u zhyt në vaskën ngjyrëmente nën peshën e ujit të ngrohtë. Ishte hera e pare që lahej në këtë mënyrë. U fërkua ku donte ajo e nuk i bëhej të delte jashtë asaj kënaqësie. Kur po i vinte gjumë e detyroi veten të dilte nga vaska. Hyri në salon e pa Dorianin. E kish zenë gjumi me gjithë roba. Nuk dinte ç’të bënte, ta zgjonte apo ta linte në gjumë? Iu afrua dhe e kapi lehtë nga supet. Mori një batanie dhe e mbuloi. U ul përballë. Nuk i flihej. Ndjente një frikë e pasiguri. Nuk u shtri në krevatin dopio të dhomës. Mori edhe ajo një batanie dhe u mbulua në divanin e sallonit. Vetëm kur po zbardhte e mundi gjumi. Kur u zgjua pa se Doriani nuk ishte në shtëpi. I erdhi keq që nuk mundi t’i bëjë kafenë e të hanë mëngjesin bashkë, siç kish ëndërruar. Përgatitja e drakes nuk i zuri shumë kohë. Qoftet me mish të
grirë dhe pilafin e bëri me kënaqësinë dhe ankthin e pritjes. Mori një portokollatë dhe u ul përballë televizorit. Me pultin e drejtimit nisi të luaj me stacionet e shumtë. U mërzit me ato pamje dhe nisi të shtronte tryezën që ta gjente gati Doriani kur të kthehej. Befas u hap dera e hyri ai. Ajo u ngrit e iu hodh në qafë. Ai e puthi ftohtë në faqe e u ul në tryezë. Do jetë i lodhur tha ajo me vete, për ta nxjerrë veten nga shqetësimet.
-U mërzite që sot?-pyeti ai. Kështu e ka Greqia. Problemi i parë është puna, për punë kemi ardhur. Koha për qejfe është e kufizuar…
-Po për mua do të gjendet punë-foli ajo më shumë për të thyer heshtjen se për seriozitetin e fjalëve që tha.
-Që sot. Bvisedova me një pronar lokali që e njoh prej kohësh. E pranoi kërkesën pasi kishte një vend bosh edhe për ty. Të dy do të vemë ndonjë lekë mënjanë. Eh, Greqia është shumë e vështirë, ka racizëm e ne shqiptarëve nuk na kanë shumë për qejf. Prandaj pronares nuk do t’i kundërshtosh për asgjë se një telefonatë policies i bën ajo dhe, hop policia e përfuindojmë në Kakavijë. Jemi hallexhi, s’kemi ardhur për qejf.
Ajo dëgjonte duke u dridhur. Nuk e mendonte se do të niste punë që ditën e pare, aq më tepër që nuk dinte gjuhën. Donte t’i thoshte që të rrinte disa ditë sa të mësonte disa fjalë, por ajo vetë e kish pyetur për punë dhe do i dukej i padrejtë çdo lloj justifikimi. Çdo gjë i dukej e turbullt e shumë e turbullt. E shihte të shoqin në sy e s’dinte se ç’fshihesh tek sytë e tij. Në orën 7-30 të mbremjes dolën nga shtëpia. Hypën në një taksi që ajo s’dinte ku do e çonte. Pas pesëmbëdhjetë minutash, që kish dredhuar në një lagje me ndërtesa të vjetra, taksia ndalio në një ndërtesë tre katëshe. Te shkallët i priste një grua rreth të pesëdhjetat, e mbajtur dhe serioze. Ajo e pa nga koka në këmbë Florën, me një imtësi të tillë sikur do i priste fustanin e martesës.
-Më pëlqen!-i foli ajo Dorianit në gjuhën greke.
-Dakord, do të vi ta marr pas punës.-foli Doriani-kjo është pronaria jote. Mos kundërshto se na morri lumi. Në mëngjez do të vi të të marr unë-i foli ai Florës në shqip dhe doli.
Flora mbeti e ngrirë-statujë. Pronaria e futi në një dhomë aty pranë. Dhoma kishte vetëm një krevat dopio, një karige, një komodinë me një kane ujë sipër. Në dritare e në mure ishin varur perde të rënda kadifeje, që e bënin më të ëmbël dritën.
-Dëgjo!-i foli ajo me një shqipe që të kallte datën-puna unë, ata lekë.
Flora po hapte sytë e habitur. Pronaria e la në hutimin e saj dhe doli.. Pas pak hyri me një vajzë rreth njëzetë vjeçe, që mbante vetëm të mbathura e sytiena të kuqe. Flora u drodh kur e pa ashtu.
-Nga je ti?-pyeti e porsaardhura, në shqip pa kurfarë ndrojë.
-Nga N.-ia ktheu Flora duke mos e pare në sy.
-Vetëm je apo me dashnorin?
-Jo, jam me burrin!
-E di, e di, të gjitha kështu themi ne kur vijmë këtu, por dëgjo këtu: do të veshësh rroba si dhe unë. Ja, t’i kam sjellë. Me meshkujt do të jesh e kujdesëshme. Do të bësh ç’duan ata. Mardhëniet do t’i kryesh me kontraceptiv. Mundohu t’i kalosh në orgazëm sa më shpejt. Sa më shumë klientë të kesh, aq më shumë para do të fitosh-dhe vazhdoi t’i tregonte marifetet e saj. Flora nuk po u besonte veshëve e syve të saj. Ndjehej si në një planet tjetër.
-Hajde, vishu tani!-i tha ajo duke e tundur nga supet.
Flora as mendonte e as vepronte. Vetëm në vesh i vinin fjalët e Dorianit me polici e Kakavijë. Nuk morri vesh se si u zhvesh e si u vesh me ato mbathje e sytjena që i digjnin trupin. Pastaj erdhi mashkulli i parë e pastaj me rradhë meshkuj të tjerë… As nuk e morri vesh kur erdhi Doriani për ta marrë. Ai hyri drejt e në dhomën e saj, mbasi ajo po vonohej. As ndjeu keqardhjen më të vogël, kur e pa ashtu “viktimë e qejfit të meshkujve”. Nisi ta vishte vetë. Ajo i bindej si fëmijë. Pronaria e priste tek dera. I dha paratë Dorianit duke i thenë se kishte shumë mangësi, ndaj duhej që ta instruktonte mire për të vazhduar ditë t e tjera. Hypën në taksi dhe morën udhën për në shtëpi. Sa hyri, u drejtua drejt e në banjo. Mbushi vaskën e rrinte ashtu pa lëvizur. Pas pak hyri dhe Doriani. U ul te cepi dhe e pyeti:
-U lodhe?-dhe i ledhatoi flokët.
Ajo nuk reagoi fare. As hyrjen e tij në banjë nuk e kish ndjerë.
-Pse nuk flet? Ke marrë inat me mua? S’ka arsye, ti je gruaja ime dhe unë të dua si më pare. Ti bën punë si të punoje në një punë tjetër. Sa të grumbullojmë paratë e nevojshme, për një shtëpi e një dyqan. Do të lindim edhe një fëmijë e do të kthehemi në Shqipëri.
Ai fliste ndërsa ajo ndjente vetëm freskinë e ujit.
-E shikoij që je lodhur sot. Unë do të dal në punë. Ti shlodhu, ha bukë dhe shtrihu.-E puthi dhe doli.
Ajo po jetonte një botë tjetër. Donte që trupi t’i tretej në ujë e të mos ishte më trupi i saj. As vetë nuk e morri vesh sa ndenji në atë gjendje jashtë vetes. Fshiu me peshqir kokën, thau flokët, trupin e la ashtu pa fshirë. U vesh me një robdeshambër e u drejtua për te telefoni. E mori telefonin dhe u shtri në shesh. Nuk e mbanin këmbët. Nga celulari i vëllait u dëgjua “Urdhëro!” Frymëmarrja e vëllait dëgjohej si të ishte aty pranë. Ajo nuk po fliste. Pas disa sekondash, mbodhi veten dhe foli: “Flora jam!” Vëllai nuk e njohu atë zë-motre.
-Flora, motra, çfar ke? Folë!
-Gëzim vëlla, eja të më marrësh…Eja sa më shpejt!-dhe lotët e mbytën.
-Flora, motra më merr pas 10 minutash.
Vëllai u nis menjëherë te babai i Dorianit. Babai i Dorianit po krasiste hardhinë në oborr. Ra përsëri zilja e celularit. Ai ia dha të jatit të Dorianit. Eshtë Flora nga Greqia-, i tha ai me gjysëm zëri, vjehrrit të motrës.
- “ Vëlla eja më merr menjëherë, Doriani më tradhëtoi, më çoi te ai vëndi që është turp ta them, më vrau jetën, më poshtëroi…” Babait të Dorianit i ra telefoni nga dora. “Doriani nuk është më djali im. Ai për mua është i vdekur. Nuk është më djali im. Po nuk e vratë ju do ta vras unë!”

***
Dy vëllezërit, Gëzimi e Altini, kaluan kufirin në këmbë dhe zunë taksinë që i priste matanë. E kishin sqaruar shoferin që t’i çonte në Athinë, në adresën e dhënë, para ores CAPut!’-të. Ishte ora që Flora përgatitej për punë. Në orën 18-30 ata i ranë ziles. Derën e çeli Doriani, që sa pa dy vëllezërit e Florës shtangu. Flora iu hodh në qafë Altinit pastaj Gëzimit. Doriani rrinte si mbi gjemba. Vëllai i vogël e mori motrën mënjanë dhe i tha të bëhej gati për të ikur. Me Dorianin do të flisnin ata. Ajo hyri në dhomë për t’u veshur. Gëzimi me një sfungjer i zuri gojën Dorianit dhe Altini e goditi me tetë thika në zemër. Trupin e pajetë e mbështollën me tapetin që ishte pasdere dhe e zhytën nën divan. Pastaj u pastruan shpejt e shpejt, sa motra nuk morri vesh asgjë nga ajo që kish ndodhur, kur doli nga dhoma. E morën motrën, ashtu të qetë, siç kishin organizuar planin, dhe morrën taksinë që i priste te porta. Të nesërmen në mesditë mbërritën në Tiranë. Gëzimi me të
motrën u nisën drejt shtëpisë ndërsa Altini tek i jati i Dorianit. Ai shtangu kur e pa, edhe pse e priste. “Urdhëro!’ i tha Altini dhe i zgjati një shami me diçka të mbështjellë. Kur e mori ne dorë, me prekljen e mollëzave ndjeu një copëz mishi me kërc.I jati e mori me mend : ishte veshi i prerë i djalit. “Mirë ia bëre!” foli me një zë të humbur dhe mbylli derën. Gjatë rrugicës për në shtëpi përpara syve i kaloi një gjethe hardhie e zverdhur. Gjethe vjeshte. Stinët ndjekin rregullsinë e tyre mijëravjecare. Ndërsa njerëzit, eh , njerëzit….

Tiranë, 2001

Albert Zholi




Ndergjegje



Ata të tre ecnin pa folur. Ecnin, pas njëri-tjetrit, në distancën 2-3 metër. Secili në shpinë mbante nga një çantë sportive të mbushur me ushqime e me ndërresa. Të tre ishin nga një fshat dhe ishte hera e dytë që e bënin këtë rrugë. Herën e parë, para një viti, kishin udhëtuar dymbëdhjetë orë, në këmbë e kishin mbërritur në një fshat, në periferi të Athinës. Zunë punë në një fermer. Ai u dha pa lekë, një dhomë përdhese, që përdorej si depo veglash. Ata e rregulluan aq mire sa të nesërmen pronari nuk u besoi syve. Jetuan për një vit, si një familje me tre vëllezër. Punonin njësoj, paguheshin njësoj, ushqeheshin njësoj. I kishin mësuar me imtësi huqet e njëri-tjetrit. Pronari, fjalëpak e kërkues, bënte çudi me “tre shokët-vëllezër”. Emërat as që morën mundim t’i ndërronin, ishin Doriani, Albani e Kreshniku. Edhe në moshë ishin njëzetë e shtatë vjeçarë. Albani e Doriani ishin të martuar, kurse Kreshniku akoma beqar. Ai ishte edhe më hokatari e më i shkathëti edhe në punë. Pronari disa herë donte ta paguante më tepër nga shokët, por ai i kishte thënë “Jemi njësoj të tre”. Pasi mbushën vitin dhe vunë disa para mënjanë, vendosën të shkonin në Shqipëri e të çmalleshin. Morën lejë nga pronari dhe u nisën. U çmallën dhe …
Të tre, morën sërish, rrugën drejt Greqisë. Sigurisht në këmbë se për vizë as mund të bëhej fjalë. Përsëri kaluan nga Konispoli. I ishin afruar Filatit, pranë rrugës automobilistike kryesore. Ora ishte 04-30 e mëngjesit. Tek-tuk dëgjoheshin të lehura qensh dhe këngë këndezash. Pjesën më të rrezikshme të rrugës e kishin kaluar, pikën kufitare greke. Koha ishte freskuar së tepërmi, në atë mes shtatori.
-U çmenda për një cigare, - tha Doriani me të avashtë.
-Edhe unë, - ia priti Albani.
-Pa më pyesni mua? - vazhdoi Kreshniku.
-Tani me kujdes - tha Albani që ecte i pari, - është e përpjeta shkëmbore.
Donin edhe disa metra që të mbërrinin te rruga matanë, kur Kreshniku rrëshqiti me një “oh” të zgjatur. Kur iu afruan, panë Kreshnikun që mbante gjurin e djathtë me të dy duart dhe shtrëngohej nga dhimbja. Çdo sekondë që kalonte ia shtonte dhimbjet e gjurit, sa këmba filloi t’i mpihej. Në fillim mendoi se do të ishte një goditje e zakonshme, por problemi ishte më serioz. Këmbën nuk mund ta urdhëronte dot më. Ishte jashtë funksionit të trupit. Po zbardhte. Qëndrimi i gjatë aty, në anë të udhës, ishte i rrezikshëm. Mund të binin pre e policisë. E kapën nga krahët shokun e tyre dhe e fshehën në një guvë jashtë vrojtimit. I ngritën pantallonin e këmbës së djathtë dhe panë me kujdes. Këmba kish nisur të ënjtej
- Po zbardh.
- Do na kapin.
- Ikni ju-foli me dhëmbë të shtrënguar Kreshniku-më mirë të më kapin mua se të treve. Ju jeni më hallexhi se unë.
Ata panë njëri-tjetrin në sy. Sytë u shkëlqyen. Si duket mezi e prisnin atë “lejë” të shokut të plagosur. Përgatitën çantat, duke hequr ushqimet e Kreshnikut dhe pasi u përshëndetën, me shokun e mbetur, u larguan. Ai i ndoqi me sy deri tutje pas kodrës. Dhimbja po i shtohej. Gjuri po i enjtej edhe më. Nxori nga çanta bidonin e ujit dhe lagu buzën që i digjte. Ishte zbardhur plotësisht. Makinat po shtoheshin nga çasti në çast, duke e mbushur rrugën me zhurmën e motorëve. Këmba i dhimbte egër, sa nuk mund ta prekte as me dorën e vetë. Pa orën e dorës. Ishte 11-të. Kishte pesë orë që qe ndarë nga shokët. Me siguri do të kenë mbërritur në Janinë-mendoi. Do zoti nuk i ka kapur policia. Ky mendim e gëzoi dhe sikur e lehtësoi ca. Lëvizi nga vendi. Donte t’i shmangej disi diellit. Befas dëgjoi tingullin e një zileje. Nuk qe kope dhensh apo dhish, ishte zile e vetmuar. Zilja sa vente e po afrohej, deri sa u dëgjua edhe zhurma e patkonjve. Ishte një fshatar me mushkë të kuqe. Edhe donte edhe s’donte ta shihte fshatari me mushkë. Sa po rrotullonte këto mendime, mushka mbërriti aty te këmba e tij. Fshatari zbriti nga mushka me një kërcim atleti dhe i foli:
- Apo pu ise pedhi mu? (Nga je djali im?)
- Nga Shqipëria, - iu përgjegj ai greqisht.
- Pse rri ashtu?
- Kam vrarë këmbën e s’mundem.
Burri rreth të 55 vjetët, me një pamje babaxhani, me mustaqe të trasha e të zverdhura nga duhani, iu afrua e i pa gjurin me kujdes. Gjuri ishte enjtur e nxirë, sa fshatari u shqetësua.
- Ç’pak më thua, ky është bërë katran. Vetëm ke ardhur?
- Vetëm, - gënjeu.
- Si të quajnë?
- Kreshnik.
- Nuk e them dot atë emër, Niko do të të thërras. Mua më quajnë Llambi. Tani do të marr me mushkë dhe do shkojmë në shtëpi.
Xha Llambi ecte duke tërhequr mushkën. Njerëzve që e përshëndesnin rrugës nuk u jepte shumë sqarime. Sa hyri në oborrin e shtëpisë foli me zë të trashë:
- Eleni, shpejt ujë të vakët dhe një govatë!
Sa i ngjan babait tim! - tha Kreshniku me vete.
Eleni doli tek dera dhe pa me kureshtje djaloshin mbi mushkë. Zbriti shkallët për të ndihmuar….
***
Atë mbasdite Kreshniku do të dilte nga spitali i Janinës. Plot tetë ditë kishte qëndruar në atë spital. Nënë Eleni i kish ndenjur te koka. “Edhe nëna ime nuk do kujdesej kështu”, mendonte Kreshniku dhe nuk dinte si ta falënderonte. Ajo i tregonte për djalin e vetëm që ishte shpërngulur në Amerikë. Ata, burrë e grua, jetonin vetëm në atë fshat kufitar me Shqipërinë. Ajo i përgatiti valixhen me rroba për të dale nga spitali dhe priste të shoqin që të vinte. Ai erdhi së bashku me infermieren. Ajo solli fletëdaljen dhe faturën, që shënonte 150 mijë dhrahmi.
- Do paguhen në katin e parë - foli infermierja me buzë në gaz.
- Shëndet të mbarë, - uroi ajo Kreshnikun duke i rrahur shpatullat.
Atij sa nuk i ra pika. Kush do t’i paguante gjithë ato para? Ku do t’i gjente? Kjo dhimbje ishte më e madhe se ajo e gjurit para një jave.
- Eleni, merre djalin dhe më prisni te makina. Ja erdha unë, - dhe si një djalë i ri nisi të zbresë shkallët.
Iu afruan qendrës së Janinës.
- Këtu afër është një lokal i një fshatarit tonë, marrim diçka për të ngrenë dhe bisedojmë, - tha xha Llambi dhe ndaloi me kujdes makinën. Hynë në lokal dhe zunë vend. Lokali ishte i thjeshtë, por të binte në sy një pastërti tërheqëse. Pronari i lokalit përshëndeti nga banaku. Kamerieri solli menjëherë gjellët dhe tre birra “Amstel”.
- Të shkuara të harruara! - uroi xha Llambi dhe përplasi gotën me “Nikon”.
Uroi edhe nënë Eleni.
- Faleminderit shumë për gjithëçka, që bëtë për mua!
- Dëgjo mor bir, punën tënde e diskutuam së bashku me gruan. Ti për punë ke ardhur në Greqi. Ne na duhet një njeri për punë. Kemi vreshta, kemi edhe bagëti. Mirë do të paguhesh, me ne do të hash, me ne do të jetosh, si një familje. Kemi pesë dhoma, njëra është dhoma jote. Ky është mendimi ynë, ti bëj si të të dalë më e mira.
Ky propozim ishte i papritur për Kreshnikun. Kish menduar të nisej sa më parë në Athinë, të punonte dhe t’ju kthente borxhin e spitalit. Me siguri shokët dhe pronari e prisnin. Ç’të bënte?
- Dakord do të rri të punoj te ju, por sot do të shkoj në Athinë të takoj dy shokë-pune, që më ruajnë punën së bashku me pronarin. Dua t’i sqaroj, që të mos dal i pabesë. Pas dy ditësh do të kthehem. Xha Llambi ngriti kokën nga pjata dhe e pa në sy. Sytë e tij shprehnin mosbesim. Por e pranoi arsyetimin e djaloshit.
- Atëherë të mbarojmë së ngrëni dhe të nxitojmë të zëmë autobusin e fundit për në Athinë-tha ai dhe u ngrit vetë i pari.

***
Në Athinë mbërriti rreth orës 21-30. Autobusi eci për mrekulli. Sa mbërriti shkoi te kabina për të marrë pronarin në telefon. Tre karta telefoni ia kish dhënë xha Llambi para se të hipte në autobus. Merak-plaku, mendoi Kreshniku. Formoi numrin:
- Ne(po) – u dëgjua zëri i tij i vrazhdë.
- Zoti Filip, jam Kreshniku, Kristua, siç më flisni ju.
- Si, Kristua, shqiptari, punëtori im? Po ku je mor bir, shokët më kanë thënë se nuk do të vije tani shpejt.
- Flas nga stacioni i autobusëve, jam këtu në Athinë, të lutem eja e më merr se nuk kam asnjë dokument dhe …
- Erdha, për njëzetë minuta jam aty.
Mori dhe xha Llambron në telefon, i tha se u gjend mirë në Athinë dhe do kthehesh sipas fjalës.
- Pse nuk erdhe me shokët-e pyeti z. Filip sa u takuan.
- Kisha një problem familjar.
- Ndihet mungesa jote. Tani kemi edhe shumë punë.
Makina ecte me shpejtësi drejt shtëpisë ku ishin edhe dy shokët - bashkëfshatarë. Kur Kreshniku hyri në dhomën e tyre, ata ishin shtrirë dhe dëgjonin muzikë. U shtangën sa e panë. Kreshniku, për të mos e dhënë veten i përqafoi me mall dhe i pyeti për shëndetin.
- Ne jemi fajtorë ndaj teje, - foli Albani pa e parë në sy.
- Tani do sjell diçka për të ngrenë. Nesër kemi punë të reja. Tani erdhi edhe Krtistoja me fuqi të reja.
- Zoti Filip, unë erdha vetëm për t’ju takuar. Nuk do të punoj më këtu.
- Si, ku do të punosh?
- Në një fshat të Janinës.
- Oh, sa do të paguajnë aty? Unë do të të paguaj mirë.
- Nuk kam bërë Pazar, por do ma vlerësojnë mirë punën që do të bëj.
- Pyete në telefon pronarin sa do të paguaj dhe unë do të jap më shumë.
- Jo zoti Filip. Ata m’u gjendën në kohën më të vështirë. Kur u ktheva vetëm u rrëzova dhe vrava gjurin keq. Mbeta në udhë. Zoti Llambro më mori, më shtroi në spital e më trajtoi si djalin e vetë. U kam shumë detyrime atyre. Nga juve jam shumë i kënaqur, ndaj edhe erdha t’ju falënderoj, por më duhet që të kthehem në Janinë…
Z. Filip tundi kokën. Shokëve u kish ikur ngjyra e fytyrës.
- Mirë, të të vejë mbarë! Punëtorët si ti, gjithmonë e hapin vetë rrugën e jetës-uroi z. Filip. Tashti ejani ta kalojmë bashkë darkën…

Albert Zholi




Mirela



Ishte ditë e ftohtë janari. Një i ftohtë që në Athinë ndodh rrallë, shumë rrallë. Sa zbrita në sheshin Sintagma mora vrapin për te hotel “Amalia”, ku po më priste një shoqe e shkollës tashmë me pozitë shtetërore. Kisha mbi katër vjet pa e parë. Në shkollë nuk dallohej në mësime, por kishte vullnet, që jorrallë kthehej në cmirë. Ishte vajzë-simpatike, fytyrëbardhë, me flokë të zes e me dy sy që kishin ngjyrën e ullinjëve të pjekur. Qëndronte në një tavolinë para meje në klasë dhe gjithëmonë do të bënte ndonjë veprim për të tërhequr vemendjen e çunave. Me mua nuk i kish punët mirë. Ziheshim shpesh, por nuk i mbanim inat njëri-tjetrit. Shkak i zenkave tona ishte Mirela, e vetmja bionde që çunat e kursit linin kokën pas saj. Mirela ishte e qetë, e rregullt, inteligjente, paksa indiferente ndaj shoqërisë. Dinora ishte shumë ziliqare ndaj Mirelës, megjithëse ajo nuk ia vinte re dhe as që ia merrte për keq. Kjo indiferencë e tërbonte Dinoren. Unë e kisha njohur rastësisht Mirelën, para një gabine telefonike, në ditët e para të regjistrimit në universitet. Me dikë fliste jashtë shtetit dhe unë prisja rradhën të flisja me familjen. Ishte 30 gushti i 1994-ës. Nga të folurit e kuptova që ishte tiranase. Të nesërmen hapeshin dyert e universitetit. Lëshoi receptoirin me inat dhe m’u drejtua: “Mos kini ndonjë kartë telefonike se më mbaroi? Po flas me vëllanë në Gjermani dhe nuk arrita t’i them një diçka me rëndësi”-më fliste sikur të njiheshim prej vitesh. Buzëqesha përballë asaj çiltërsie dhe bukurie hyjnore. Nxorra nga xhepi një kartë të re dhe ia dhashë. Ajo e mori, rrëmbimthi dhe formoi numërin me Gjermaninë.
-Shumë faleminderit për kartën!-nxorri nga portofoli disa kartmonedha dhe m’i drejtoi.
-Janë shumë-i thashë duke buzëqeshur.
-Më mbarove hall-dhe më ktheu buzëqeshjen.
-Zere se të qerasa.
-Po ne nuk njihemi, student je?
-Po, nesër filloj studimet për ekonomi finance.
-Si? Pse nuk thua që do jemi shokë kursi?! Atëhere këto do t’i prishim si shokë-dhe më rrahu nga shpatullat. Fol në telefon dhe unë po të pres.
Fola shpejt e shpejt me nënën dhe u nisa drejt saj. Qeshte e tëra. Perëndimi i diellit u jepte flokëve të saj një ndriçim ari verbues. Dukej si e pikturuar. Në qytetin tim, edhe pse kishte vajza të bukura, nuk kisha parë një bukuri të tillë. Akoma nuk e dija se nga ishte. Sa iu afrova ajo më shtrin dorën dhe më prezantohet:
-Mirela Sala nga Tirana.
-Edmond Luti nga Saranda-i thashë me gjysmëzëri.
-Ua, nga Saranda. Sa më pëlqen qyteti juaj! Shkojmë në një bar këtu afër dhe bisedojmë, jemi apo s’jemi shokë kursi?-më qëlloi me pëllëmbë në krah, më shumë që të më hiqte ndrojtjen. Koha ishte shumë e bukur dhe rrugët të zhurmëshme. Zumë një tavolinë nga fundi i lulishtes. Magnetofoni i lokalit përhapte zërin e ëmbël të Albanos, që mua më pëlqente aq shumë.
-Edhe me porosi s’do e gjënim këtë këngë. I dedikohet qytetit tend të bukur-foli ajo me zërin jo më pak melodioz se i Albanos.
-Çfar dëshironi-ndërhyri kamarieri.
Mirela pa nga unë.
-Unë, një akullore.
-Atëhere, dy akullore e dy pasta-foli Mirela.
-Dega që ke filluar të pëlqen?-më pyeti Mirela.
-Jo dhe aq, dëshiroja për gazetari, por nuk donin prindërit, kam qenë nxënës i shkëlqyer në gjimnaz dhe kam shkruajtur në organe të ndryshme.
-Mos ke shkruajtur, para dy muajsh, te “Zëri i rinisë” një tregim për një vajzë që mbytet në det se nuk e lanë prindërit të martohej me atë që dashuronte?
-Po, ai tregim është ngjarje e vërtetë. E njihja atë vajzë, ishte bionde si ty, me sydeti. Dhe në atë det që e donte shumë, për atë që donte shumë i dha fund jetës.
Ajo më shikonte në sy e nuk po fliste. Befas në ata sy pashë dy pika loti si qelibarë. Edhe vetë e ndjeja se po lotoja. Ishte tregimi im i parë dhe ndjehesha i prekur që kishte gjetur vend edhe te kjo vajzë e bukur tiranase.
-Këtë tregim ma dha ta lexoja një shoqia ime, edhe ajo dashuronte një djalë, që nuk ia donte familja. Kur e lexova tregimin kam qarë tërë natën. E dëshiroja të të takoja, por as më shonte mëndja se do të takoheshim kështu. I rrespektoj shumë njerëzit e letrave. Oh, sa dëshirë kisha të shkruaja edhe vetë, por nuk më jepet fare. Për mua shkrimtarët janë njerëzit më të mire. Kam dashur të jem në shoqërinë e tyre, por nuk kam patur asnjë rast. Po të them se edhe pse studion për ekonomi, penën e krijuesit mos e hiq nga dora, mua do të më kesh gjithëmonë afër. Ndenjëm deri vonë. M’u lut ta shoqëroja deri në shtëpi. E shoqërova me kënaqësi. Të nesërmen kur hyra në klasë për të zenë vend, Mirela që kish hyrë para meje më ftoi të ulesha aty. Kështu u bëmë shokë bange. Në shkrimet e mia të mëvonëshme, Mirela ishte personazhi kryesor. Të gjithë na m,endonin të dashuruar, por ne nuk i kishim thenë gjë, deri disa muaj para mbarimit të universitetit. Duke e konsideruar shoqe as më shkonte ndër mend se ajo më dashuronte, kështuqë unë dashuroja një tjetër vajzë nga Vlora, një vit pasnesh. Një natë, mbas mbremjes së dëfrimit, kur morrëm rrugën për në shtëpinë e Mirelës, ajo, befas, më fut krahët në mes, më pushton e duke më pare në sy më thotë:
-Mondi, unë të dua shumë-dhe më puth tërë epsh në buzë. Humba në puthjet e saj. Ato çaste magjike i prishi zëri therrës i Dinores:
-Mos ia prish mendjen Mondit moj biondinë, se zemra jote kushedi për sa djem rreh njëherësh?!
Shtangëm. Dinoria rrinte dy hapa larg nesh.
-Largohu prej nesh!-i fola i përmbajtur.
-Po largohem, por mos u bëj pre e asaj, që ka qejf t’i vijnë gjithë meshkujt vërdallë. Boll u lodhe duke shkruajtur tregime e poezi për të. Shkruaj edhe për atë që kalon netët poshtë ballkoneve të konviktit…
U ndamë pa i thenë gjë njeri-tjetrit. Pas një jave niste sezoni i provimeve. Ditën e provimit të pare, Dinora i tha Mirelës se unë doja një vajzë nga Vlora. Gjithë sezonin e provimeve Mirela nuk më foli fare.

***
Kishin kaluar tre vjet e gjysmë. Unë erdha emigrant në Greqi. Me Mirelën nuk u takuam. Më telefonoi Dinora mbas kaq vjetësh. Sa hyra te “Amalia” përballem me siluetën e saj. Rrinte e ulur në kolltuk, me këmbën përmbi këmbë, po aq e bukur e provokuese si dikur. U çua dhe më puthi në të dyja faqet si të ishim kushërinj, apo shokë të ngushtë. Doja t’i flisja shumë, por ajo e kuptoi dhe më thotë:
-Së pari do të lexosh një letër të Mirelës, pastaj zbrazu me mua. Të kërkoj të falur për ç’kam bërë ndaj jush, por ishin vitet e egoizmit rinor ku dhe unë do të çmendesha nga gëzimi po t më kushtonte kush poezi-dhe nga xhepi i xhakaventos nxorri një zarf të madh ku shkruhej, me gërma kapitale, me ngjyrë të kuqe emëri im…
“ Mondi! Po mbushen katër vjet pa u pare. Katër vjet sa katër shekuj. Kur u ndava nga ty, për mua nuk kishte kuptim jeta. Të dashurova qysh ditën e pare që të takova, fundi i gushtit 1994, te gabina telefonike. Ti ishe i ndrojtur me mua, vije nga një qytet tjetër dhe nuk e njihje jetën e kryeqytetit, aq më tepër dëshirat e vajzave kryeqytetase. Darka e pare, te bari pranë universitetit, është më e paharruara për mua. Kisha shumë dëshirë të kisha një mik poet apo shkrimtar dhe kjo m’u plotësua kur nuk e prisja. Të njoha ty. Ti nga unë more frymëzimin edhe nxitjen në të shkruar dhe kjo më lumturonte se ndjeja që bëja një punë të mire. Të dashuroja pa e shprehur dashurinë. Pse? Se do të më merrje për ndonjë vajzë mëndjelehtë dhe nuk doja që të konsumohesha në dashurinë time, gjatë viteve të shkollës, kur vajzat nuk i marrin seriozisht lidhjet me meshkujt. Në katër vjet në bangë do të ishim aq të konsumuar po t’i shfaqeshim sa nuk do kishte më vlerë martesa. Ti e kishe të vështirë të më propozoje sepse ruaje një raport dogmatik midis dashurisë e shoqërisë, e cila buron nga edukata familjare dhe nga zakonet e trevave të Jugut. E kisha marrë vesh se ishe lidhur me Valbonën nga Vlora, ose më mire që ajo të dashuronte ty. Të më falësh por Valbonës i tregova sinqeritetin e ndjenjave që kisha unë për ty. I thashë që të doja prej katër vjetësh. Ajo as nuk u habit, as nuk më qortoi. Nuk i thashë që të largohej nga ty. Më vonë mora vesh se ajo është larguar nga ty dhe jeton e lumtur në Tiranë, e martuar me një tjetër. Edhe tek ne erdhi Dinora për të na ndarë. Ajo nuk mund të kuptonte ndjenjën time siç nuk mund të kuptonte stepjen tënde dhe lidhjen me Valbonën. Ndoshta koha të ka larguar nga unë, kurse mua më ka afruar edhe më shumë pranë teje. E nisa këtë letër më shumë që të të sqaroj e të mësoj diçka nga jeta jote. I kam lexuar shkrimet e tua nëpër gazeta. Më bëhet qejfi shumë që ke ecur përpara me zotësinë tënde. Unë jam njohur me një djalë. Është tre vjet më i madh se unë. Më do. Kështu duket me ato që thotë e bën për mua. Kemi një vitë që njihemi, por të të them një sekret: as që më ka puthur akoma. Dua kohë që të besoj në dashurinë e vërtetë. Jetoj për çdo ditë me puthjen tënde të parë. Atë puthje e kam rrënjosur thellë në zemër. E mbaj mend mire, ishte 24 maji i 1994-ës. Edhe ti ma ktheve të puthurën me të njëjtin zjarr. Sa u gëzova se mendoja se nuk dije të puthje.
Tashti që po të shkruaj nuk e di fatin e jetës suaj. Të lutem, nëpërmjet Dinores, më shkruaj në ke ndonjë shqetësim apo hall që mund të të ndihmoj. Për dy muaj mund të fejohem, ndaj e quaj si detyrim të marr edhe mendimin tuaj. Te kjo letër nuk mund t’i shpreh të gjitha, se ndruhem mos të lëndoj. Eh, jeta ka shumë të papritura, por kryesoria është se njeriu njëherë e vetëm njëherë dashuron me gjithë fuqinë e shpirtit. Për ty, Mirela.
Tiranë 5.1.1998
Ngrita sytë nga letra dhe pashë Dinoren. Ajo kishte kohë që më shikonte. Shikimi i saj shprehte sinqeritet e dashamirësi. Shumë vese femrat i heqin me kohën. U ngrit e më puthi si shok duke lotuar. Nuk e gjykova për ndërhyrjen fatale që na bëri në jetë. Doja që ta uroja edhe Mirelën për udhën e re të jetës, por…
Ika me vrap nga hoteli. Zëri i Dinores më vinte nga prapa si jehonë e largët, si të vinte nga ato vite shkollore…. Ishte zëri i saj apo një zë tjetër, që doja ta dëgjoja në ato çaste?…
Athinë, 23.1.1998
“Një dimër në atdhe është më i mirë se shumë pranvera në dhe të huaj.”

Udha e Qumeshtit-Suzana Zisi

Mblodhi në një gjimbajtëse gjirin e saj të bollshëm dhe të varur dhe pastaj mbi të veshi një bluzë puplin të bardhë. Duhet të dukej e rregullt në ditën e parë të punës. Vitet që kishte ndenjur në shtëpi, nuk i kishte kushtuar shumë kujdes pamjes së jashtme dhe mbajtjes së trupit në formë. Qëllimi i saj kishte qënë rritja dhe mirëmbajtja e vajzave të saj. Ato kishin qënë gjithçka, jeta dhe gëzimi i saj. Por tani ato po rriteshin dhe asaj i duhej të punonte që të plotësonte të ardhurat që sillte në shtëpi i shoqi nga puna e tij. U fut në dhomën e tyre dhe i pa tek flinin në shtretërit prej druri. Nuk u afrua ti puthte nga frika së mos i zgjonte. Krehu drejt flokët dhe u nis.Qyteti i vogël po zgjohej dhe gjysëm i përgjumur po pinte kafenë e mëngjesit e nisej për në punë me sytë e pangopur. Ajo banonte në qoshe fare, ngjitur me korijen, aty ku shpesh shkonte dhe mblidhte thana me vajzat e saj. Thana të kuqe të cilat i bënte prevede dhe i shiste në treg. Ashtu ishin dhe buzët e tyre të njoma, të kuqe dhe lëkura e fytyrës e butë dhe e lëmuar. E ndiqnin pas kur shkonte në korije kur gatuante apo bënte punë. Kur ishin të vogla sapo filluan të ecnin, mbaheshin pas cepit të fustanit të saj dhe ajo i tërhiqte nëpër shtëpi.


Mori autobuzin që të çonte në qëndër. Nuk kishte shumë njerëz. Në karrigen përbri saj qëndronte një grua me një fëmijë rreth një vjeç. I bardhë, me flokë të buta kaçurrela bjonde përgjumej dhe ai në prehërin e të ëmës. Pastaj papritur u ngrit në gjunjë dhe iu kacavirr të ëmës në gjoks duke i futur duart nën bluzë dhe duke zgjatur buzët e njoma. Kishte etje. Ajo e shtyu dhe u përpoq ta ulte në prehër por ai iu ngjit me keq. Kërkonte të zbërthente dhumshëm bluzën e së ëmës me duart e vogla. Ngulmonte me një këmbëngulje instiktive pothuajse të egër. Ajo u dorëzua , hapi bluzën dhe nxorri jashtë majën e gjoksit. Fëmija mbërtheu thithkën me buzët e buta. Ajo u rrënqeth. E dinte së si lëvizte tani qumështi nëpër damarët e trupit dhe grumbullohej në gjoks për të rrjedhur në gojën e njomë të vogëlushit. Ajo lloj ndjesie e paharrueshme, më e ëmbla gudulisje, vrapi i marrë i rrjedhës, dhe çlirimi në majat e gjoksit si shpërthim triumfi, tronditja e brigjeve të rrjedhës deri në tabanin e poshtëm, ndjenja e ngrohtë dhe e ëmbël që mbushte qënien e vogëlushit. Papritur u ndje e mbushur. Kafshoi pak buzën e poshtëme dhe ktheu kokën mënjanë. Njerëzit nuk shikonin, njerëzit nuk flisnin për këto. Kishte lexuar që një nënë e kishin arrestuar sepse kishte pozuar dhe dalë fotografi me gjoksin në gojën e fëmijës dy vjeç dhe e kishin larguar disa muaj nga fëmijët duke e akuzuar për inçest. Gratë nuk tregonin kurrë për mrekullinë e rendjes së qumështit, për mrekullinë e prekjes së buzëve të njoma. Por ajo i dinte mirë të gjitha këto. I kishte mbërthyer të gjitha dhe i mbante brënda saj. Fëmijën e zuri prap gjumi. Thithka i shkau nga goja dhe dy pika qumësht i ranë mbi faqe. Gruaja futi gjoksin brënda me ngadalë. Vogëlushi psherëtiu në gjumë i ngopur me lumturi. Kishte kohë që vajzat e saj nuk kishin më moshën e këtij vogëlushi. Njëra shkonte në klasë të dytë ndërsa tjetra do futej në shkollë vitin që vjen. Po fëmijë ishin dhe ato. Fëmijët janë gjithmonë fëmijë për prindin.

Lokali ku do punonte ishte pothuajse në qënder të qytetit të vogël. Një kafene moderne ku mblidheshin dhe kalonin orët shumica e nënpunësave të lartë të qytetit me të dashurat e tyre. Një mik i burrit e kishte rregulluar që ta merrnin për të larë filxhanat dhe pjatat mbas banakut. E çrëndësi kishte. Mjaft që të çonte ca të ardhura në shtëpi. Dyqanet po ngrinin qepallat e qepenta një nga një. Ajo shikonte kureshtare përmes syve të tyre. Kaq kohë që shkonte në qytet vetëm për të shitur prevedenë në treg apo për të bërë pazare vetëm në disa dyqane të caktuara. Njerëzit po mbushnin rrugët. Meshkuj që dilnin nga shtëpitë dhe merrnin makinat e tyre të parkuara anës rrugës, femra të pispillosura me gjysmën e gjoksit jashtë. Me gjysmën e gjoksit jashtë... gjokse të ndryshme femrash, të bëshme, të vogla, të varura, madhështorë. Vitrina përmes së cilës ato tentonin të ndillnin mashkullin. Gjoksi i saj ishte i butë dhe i lëshur, janë enët e qumështit, i thoshtë vajzave sa herë që pyesnin.

Në derën e lokalit u afrua e ndrojtur dhe kërkoi me emër personin tek i cili e kishin rekomanduar. Ai e prezantoi menjëherë me vendin e punës dhe i tregoi shpejt e shpejt çfarë do bënte gjatë ditës. « Kjo eshtë Lina » i tregoi banakieren e re. Ishte e bukur e njomë dhe e freskët, me vështrim mospërfillës, të vetëdijshëm për bukrinë që zotëronte. Kishte një trup të hajthëm, të hollë e të gjatë me një gjoks të hatashëm. Lëvizte me shkathtësi nëpër banak merrte porositë dhe servirte. Përthithte atë pjesë të vështrimit lakmitar të klientëve, që e bënte të ndihej mirë dhe të lulëzonte dhe nxirrte jashtë pjesën tjetër. Fjalëve të hedhura aty këtu nga klientët, u përgjigjej shkurt me zgjuarsi duke ndezur më keq lakminë e tyre. Ia nguli sytë formave të rrumbullakta të dallueshme aq mirë nën bluzën e saj të hapur në gjoks. Ç’flokë. Të drejta si pendë korbi. Flokët e saj po e humbnin shkëlqimin dalëngadalë ashtu si dhe sytë e zbehtë. Lodhja po e kapllonte nga qëndrimi në këmbë. Hera herës hidhte vështrimin dhe shikonte klientët në sallë. Të veshur shik, klientë të klasit të parë. Herë vinin aty për të përfunduar marrveshje biznesi dhe herë thjesht të pinin ndonjë kafe me të dashurat e tyre. Ato ishin të reja, mbaheshin me të madh, ecnin të tendosura me gjoksin përpara. Nuk kishte ecur kurrë kështu. Kishte qënë një vajzë e thjeshtë, jo shumë e kërkuar nga meshkujt të cilët nuk mund tia lexonin pasionin dhe dëshirat nën lëkurën e ashpër dhe sytë e palexueshëm. Po ajo i kishte të gjitha këto brënda saj. Ndjente dhe ajo si gjithë të tjerat dhe ndoshta dhe më shumë së ato. Ajo lëkura e ashpër në dukje drithërohej nga çdo prekje dhe ato sytë e palexueshëm lëshonin shkëndija. Kishte dhe ajo kënaqësitë dhe dashuritë e saja. Le të ecnin ato me gjoks përpara duke shkundur të mbrapmet. Po shkonte ora që duhet të linte punën. Mezi po e priste. Kishte kaluar një kohë kaq e gjatë pa parë vajzat e saja. Banakierja tjetër që ndrronte turnin tashmë kishte ardhur. Hoqi përparësen dhe bëri për nga korridori i ngushtë ku kishin dollapet në të cilat vendosnin rrobat dhe çantat. Diku aty tutje pa shpinën e Linës të harkuar mbështetur në mur. Koka pak e varur mbrapa dhe sytë e mbyllur përgjysëm nga kënaqësia. Ngjitur me siluetën e saj pa trupin e të dashurit të saj. Mendoi të kthehej njëherë, por ndjesia e papërballueshme për të shkuar në shtëpi e detyroi të vazhdonte përpara. I shquante ata sa më shumë që afrohej. Ai i kishte ulur rripat e bluzës dhe i puthte gjoksin e saj të mrekullueshem si dy pjepra. Ia përkedhelte me dorë dhe i thithte thithkat. Ajo u rrënqeth përsëri. Ndjeu gjoksin ti forcohej. Tentoi të udhëtonte pas në kohë, në skutat më të errta të kohës, larg tepër tepër larg. Donte të zbulonte nësë ishte bërë vallë gjoksi për të ushqyer apo për kënaqësi seksuale. Kush e kishte mësuar atë mashkullin e parë, Adamin që të prekte gjoksin e Evës ? Ia kishte prekur gjoksin para se ajo të lindëte fëmijën e parë, apo pasi ajo lindi ? Mos kishte dashur vallë të provonte atë që provonte bebja e tyre i parë dhe pastaj fëmija pasi ishte rritur kishte dashur të gjente nënën tek gruaja dhe gruaja fëmijën tek burri ? Nga vinte dhe ku shkonte vallë udha e qumështit? "Janë enët e qumështit... janë enët e qumështit". Kaloi me shpejtësi pranë tyre duke dihatur, mori çantën pa kthyer kokën doli me vrap përjashta dhe hipi në autobuzin e rradhës për të shkuar në shtëpi. Trupi i ndizej dhe gjoksi i rëndonte. Ato buzët e njoma që prekin gjoksin, rrugëtim i rrjedhës nga këmbët krahët supet për tek qënia tjetër, ndjesia e prekjes së lëkurës. Çfarë vallë tjetër veç qumëshitit i kalon fëmijës në gojë në ato momente? Kjo duhet të ishte e pafund. Nuk duhet të mbaronte, nuk duhet të mbaronte.

Në shtëpi vajzat e prisnin me padurim. U ul e lodhur në divan dhe ato e rrethuan të dyja me përkëdhelira. Vajza e madhe iu kacavirr pranë veshit : « Do ma japesh atë ? Dua... » U shtri, mbështeti kokën në prehërin e së ëmës dhe e pa me sytë lutës. Ajo nuk foli, futi duart poshtë bluzës, ngriti sutjenin dhe nxorri gjoksin e saj të varur të mbushur plot me qumësht. Vajza zgjati kokën e etur dhe kenaqësia rrodhi nga trupi i nënës në atë të fëmijës. Ajo rrugëtoi përsëri në origjinë, atje ku njerëzit janë të çliruar të egër, si një rrjedhë ujvare në një pyll të virgjër.