Poezitë më të mira të shqipes

Ali Asllani

Hakërrim

Që nga Korça gjer te Shkodra mbretëron një errësirë,
Nëpër fusha, nëpër kodra, vërshëllin një egërsirë!
Pra, o burra, hani, pini, hani pini or’ e ças,
Për çakallin, nat’ e errët, është ras’ e deli ras’!

Hani, pini e rrëmbeni, mbushni xhepe, mbushni arka,
Të pabrek’ ju gjeti dreka, milioner’ ju gjeti darka!
Hani, pini e rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
Gjersa populli bujar t’ju pergjigjet: peqe, lepe!

Ai rron per zotrinë tuaj, pun’e tija, djers’ e ballit,
Ësht’ kafshit pë gojën tuaj. Rroftë goja e çakallit!
Shyqyr zotit, s’ka më mirë, lumturi dhe bukuri,
Dhe kur vjen e ju qan hallin, varni buz’ edhe turi!

Hani, pini e rrëmbeni, është kohë e çakejvet;
Hani, pini e rrëmbeni, është bot’ e maskarenjvet;
Hani, pini, vidhni, mblidhni gjith' aksione, monopole,
Ekselenca dhe shkëlqesa, tutti quanti come vuole!

Nënshkrim’ i zotris suaj nëpër banka vlen milon,
Ju shkëlqen në kraharuar dekorata ”Grand Cordon”!
Dhe kërkoni me ballhapur (!) komb i varfër t’ju thërres’
Gjith’me emrin tingëllonjës: Ekselenca e Shkëlqes’
Dhe të quheni përhera luftëtar’ e patriot’,
Në ka zot dhe do duroj’, posht ky zot, ky palo zot!

Grand Cordon i zotris’ sate, që në gji të kan’ vendosur,
Ësht’ pështyma e gjakosur e atdheut të veremosur;
Dhe kolltuku ku ke hipur, duke hequr nderin zvarr’,
Ësht’ trikëmbëshi që përdita varet kombi ne litar!
Dhe zotrote kurulldise, diç u bëre e pandeh,
Kundër burrit të vertetë zë e vjell e zë e leh!

E na tunde, na lëkunde, nëpër salla shkon e shkunde,
Mbasi dora e armikut ty me shok’ të heq për hunde.
Rroftë miku yt i huaj, që për dita los e qesh,
Të gradoi katër shkallë, pse i the dy fjal’ në vesh!

Koha dridhet e përdridhet, do vij’ dita që do zgjidhet
Dhe nga trasta pem’ e kalbur doemos jasht’ do hidhet!
Koha dridhet e perdridhet, prej gradimit katër shkallë
Nuk do mbetet gjë në dorë veçse vul’ e zez’ në ballë!

Mirpo ju që s’keni patur as nevoj’ as gjë të keqe,
Më përpara nga të gjithë, ju i that’ armikut: “Peqe”!
Që të zinit një kolltuk, aq u ulët u përkulët,
Sa në pragun e armikut vajtët si kopil u ngulët!
As ju hahet, as ju pihet, vetëm titulli ju kihet...
Teksa fshat’ i varfër digjet... kryekurva nis e krihet!

Sidomos ju dredharakë, ju me zemra aq të nxira,
Ju dinakë, ju shushunja, ju gjahtar’ në errësira!
Ç’na pa syri, ç’na pa syri!... Hunda juaj ku nuk hyri:
Te i miri, te i ligu, te spiuni më i ndyri!

Dallavera nëpër zyra, dallavera në pazar,
Dallavera me të huaj, dallavera me shqiptar’
Vetëm, vetëm dallavera, dhe në dëm të këtij vëndi
Që ju rriti, që ju ngriti, që ju ngopi, që ju dëndi!

Në se kombi vete mbarë, nesër ju veproni ndryshe,
Dylli bënet si të duash, kukuvajk’ dhe dallandyshe...
Kukuvajka gjith’ me lajka, nesër silleni bujar,
Nënë dorë e nënë maska, shkoni jepni një kapar!

Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera
Kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera
Ja, ja, grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,
Koha është e maskarenjve, por Atdheu i shqiptarëve!

Edhe ju të robëruar, rob në dor’ të metalikut
Fshini sofrat e kujdoj’, puthni këmbën e armikut!
Që ta kesh armikun mik e pandehni mënçuri,
Mjafton bërja pasanik, pasanik dhe bej i ri,
Dhe u bëtë pasanikë, me pallate, me vetura,
kurse burrat më fisnikë japin shpirtin në tortura!

Vendi qënka sofr' e qorrit, vlen për gojë e për lëfytë,
Bëni sikur veni vetull’, shoku shokut kreni sytë...
Dhe për një kërkoni pesë, po me mir' njëzet e pesë
Le të rrojë batakçiu dhe i miri le të vdesë!

Po nje dit’ që nis e vrëret do mbaroj me bubullimë,
Ky i sotmi, zër' i errët, bënet vetëtimë
dhe i bije rrufeja pasuris' dhe, kësi lloj,
Nuk ju mbetet gjë në dorë, vetëm nje kafshit’ për goj’!

A e dini që fitimi brenda katër vjet mizor’
Nuk ësht’ yti, nuk ësht’imi, është i kombit arbëror,
Ësht’ i syrit në lot mekur, ësht’ i vëndit djegur, pjekur.
Ju do thoni si të doni…po e drejta dërmon hekur!

Millosh Gjergj Nikolla-Migjeni


Poema e Mjerimit


Kafshatë që s'kapërdihet asht, or vlla, mjerimi,
kafshatë që të mbetë në fyt edhe të zë trishtimi
kur shef ftyra të zbeta edhe sy t’jeshilta
që t'shikojnë si hije dhe shtrijnë duert e mpita
edhe ashtu të shtrime mbrapa teje mbesin
të tan jetën e vet derisa të vdesin.


E mbi ta n'ajri, si në qesendi,
therin qiellën kryqat e minaret e ngurta,
profetënt dhe shejtënt në fushqeta të shumngjyrta
shkëlqejnë. E mjerimi mirfilli ndien tradhti.
Mjerimi ka vulën e vet t'shëmtueme,
asht e neveritshme, e keqe, e turpshme,
balli që e ka, syt që e shprehin,
buzët që më kot mundohen ta mshefin -
janë fëmitë e padijes e flitë e përbuzjes,
t'mbetunat e flliqta rreth e përqark tryezës
mbi t'cilën hangri darkën një qen e pamshirshëm
me bark shekulluer, gjithmon i pangishëm.


Mjerimi s'ka fat. Por ka vetëm zhele,
zhele fund e majë, flamujt e një shprese
t'shkyem dhe të coptuem me t'dalun bese.


Mjerimi tërbohet n'dashuni epshore.
Nëpër skaje t'errta, bashkë me qej, mij, mica,
mbi pecat e mykta, t'qelbta, t'ndyta, t'lagta
lakuriqen mishnat, si zhangë; t'verdhë e pisa,
kapërthehen ndjenjat me fuqi shtazore,
kafshojnë, përpijnë, thithen, puthen buzët e ndragta
edhe shuhet uja, dhe fashitet etja
n'epshin kapërthyes, kur mbytet vetvetja.
Dhe aty zajnë fillin t'marrët, shërbtorët dhe lypsat
që nesër do linden me na i mbushë rrugat.


Mjerimi në dritzën e synit t'kërthinit
dridhet posi flaka e mekun e qirit
nën tavan t'tymuem dhe plot merimanga,
ku hije njerzish dridhen ndër mure plot danga,
ku foshnja e smume qan si shpirt' i keq
tu' ndukë gjitë e shterruna t'zezës amë,
e kjo prap shtazanë, mallkon zot e dreq,
mallkon frytn e vet, mallkon barrn e randë.
Foshnj' e saj nuk qesh, por vetëm lëngon,
e ama s'e don, por vetëm mallkon.
Vall sa i trishtueshëm asht djepi i skamit
ku foshnjën përkundin lot edhe të fshamit!


Mjerimi rrit fëmin në hijen e shtëpive
të nalta, ku nuk mrrin zani i lypsis,
ku nuk mund t'u prishet qetsia zotnive
kur bashkë me zoja flejnë në shtretënt e lumnis.


Mjerimi pjek fëmin para se të burrnohet,
don ta msojë t'i iki grushtit q'i kërcnohet,
atij grusht që n'gjumë e shtërngon për fytit
kur fillojnë kllapitë e etheve prej unit
dhe fetyrën e fëmis e mblon hij' e vdekjes,
një stoli e kobshme në vend të buzqeshjes.
Nji fryt kur s'piqet dihet se ku shkon
qashtu edhe fëmia n'bark t'dheut mbaron.


Mjerimi punon, punon dit e natë
tu' i vlue djersa në gjoks edhe në ballë,
tue u zhigatun deri n'gjujë, n'baltë
e prap zorrët nga uja i bahen palë-palë.
Shpërblim qesharak! Për qindenjë afsh
në ditë - vetëm: lekë tre-katër dhe "marsh!".


Mjerimi kaiher' i ka faqet e lustrueme,
buzët e pezmatueme, mollzat e ngjyrueme,
trupin përmendore e një tregtis s'ndytë,
që asht i gjikuem të bijë në shtrat vet i dytë,
dhe për at shërbim ka për të marrë do franga
ndër çarçafë, ndër fëtyra dhe në ndërgjegje danga.


Mjerimi gjithashtu len dhe n'trashigim
-jo veç nëpër banka dhe në gja të patundshme,
por eshtnat e shtrembta e n'gjoks ndoj dhimbë,
mund që t'len kujtim ditën e dikurshme
kur pullaz' i shpis u shemb edhe ra
nga kalbsin' e kohës, nga pesha e qiellit,
kur mbi gjithçka u ndi një i tmerrshmi za
plot mallkim dhe lutje si nga fund i ferrit,
ish zan' i njeriut që vdiste nën tra.
Kështu nën kambët'randë t'zotit t'egërsuem -
thotë prifti - vdes ai që çon jetë të dhunuem.


Dhe me këto kujtime, ksi lloj fatkeqësinash
mbushet got' e helmit në trashigim brezninash.
Mjerimi ka motër ngushulluese gotën.
Në pijetore të qelbta, pranë tryezës plot zdrale
të neveritshme, shpirti me etje derdh gotën
n'fyt për me harrue nandhetenand' halle.
E gota e turbull, gota satanike
tu' e ledhatue e pickon si gjarpni-
dhe kur bie njeriu, si gruni nga drapni,
nën tryezë qan-qeshet në formë tragjikomike.
Tê gjitha hallet skami n'gotë i mbyt
kur njiqind i derdh një nga një në fyt.
Mjerimi ndez dëshirat si hyjet errsina
dhe bajnë tym si hejt q'i ban shkrum shkreptima.


Mjerimi s'ka gëzim, por ka vetëm dhimba,
dhimba paduruese qe t'bajnë t'çmendesh,
që t'ap in litarin të shkojsh fill' e t'varesh
ose bahe fli e mjerë e paragrafesh.


Mjerimi s'don mshirë. Por don vetëm të drejt!
Mshirë? Bijë bastardhe e etënve dinakë,
t'cilt n'mnyrë pompoze posi farisejt
i bijnë lodërtinës me ndjejt dhelparak
tu' ia lëshue lypsiti një grosh të holl' n'shplakë.


Mjerimi asht një njollë e pashlyeme
n'ballë të njerzimit që kalon nëpër shekuj.
Dhe kët njollë kurr nuk asht e mundshme
ta shlyejnë paçavrat që zunë myk ndër tempuj.

Fan S.Noli

Anës Lumenjve

Arratisur, syrgjynosur,
Rraskapitur dhe katosur
Po vajtonj pa funt, pa shpresë,
Anës Elbë-s, anës Spree-së.
Ku e lam' e ku na mbeti,
Vaj-vatani e mjer mileti,
Anës detit i palarë,
Anës dritës i paparë,
Pranë sofrës i pangrënë,
Pranë dijes i panxënë,
Lakuriq dhe i dregosur,
Trup e shpirt i sakatosur.


Se ç'e shempnë derbederët,
Mercenarët dhe bejlerët,
Se ç'e shtypnë jabanxhinjtë,
Se ç'e shtrythnë fajdexhinjtë,
Se ç'e pren' e se ç'e vranë,
Ç'e shkretuan anembanë,
Nënë thundrën e përdhunës
Anës Vjosës, anës Bunës.


Çirem, digjem i vrerosur,
Sakatosur, çarmatosur,
As i gjall', as i varrosur,
Pres një shenj' e pres një dritë,
Pres me vjet' e pres me ditë,
Se ç'u tera, se ç'u mpaka,
Se ç'u çora, se ç'u mplaka,
Lark prej vatrës dhe prej punës,
Anës Rinit, anës Tunës.
Çakërdisur, batërdisur,
Përpëlitur dhe zalisur,
ËndËronj pa funt, pa shpresë,
Anës Elbë-s, anës Spree-së.


Dhe një zë vengon nga lumi,
Më buçet, më zgjon nga gjumi,
Se mileti po gatitet,
Se tirani lebetitet,
Se pëlcet, kërcet furtuna,
Fryhet Vjosa, derdhet Buna,
Skuqet Semani dhe Drini,
Dridhet beu dhe zengjini,
Se pas vdekjes ndriti jeta
Dhe kudo gjëmon trumbeta.
Ngrehuni dhe bjeruni,
Korini dhe shtypini,
Katundar' e punëtorë,
Që nga Shkodra gjer në Vlorë!


Ky ilaç e ky kushtrim
më bën djal' e më bën trim,
më jep forc' e më jep shpresë,
anës Elbë-s, anës Spree-së.
Se pas dimrit vjen një verë,
që do kthehemi njëherë,
pranë vatrës, pranë punës,
Anës Vjosës, anës Bunës.


Arratisur, syrgjynosur,
Raskapitur e katosur,
brohoras me bes' e shpresë,
anës Elbë-s, anës Spree-së.

XHEVAHIRI I FJALES

Mikes sime poete N.Lako


Më kërkove rrugëve të Korçës.
Perëndimi ulej atë çast këmbëve të saj,
thyente kokën nëpër kalldrëme,
gurët bëheshin fjalë xhevahir.
Në kërkim të tyre nuk e di
më gjete a të gjeta.

Erdhi një kohe,
që besuam se erdhi,
diku në një cep dhjetori 'nentedhjete,
besuam se gjetëm rininë e shpirtit të humbur,
nën dritën e xhevahirit të fjalës së lirë
nuk e di,
më rigjete a të rigjeta.

Eshtë një kohë tani,
që nuk e di në është...
Rrugëve të botës
enigma e fjalës na bën ende shënjë.
Rend unë a rend ti,
të kërkoj a më kërkon,
nën dritën e xhevahirit të gjuhes sonë,
të gjej a më gjen
nuk e di...

Do vdes duke të kërkuar,
do vdes duke të gjetur,
nën driten e një xhevahiri,
xhevahir të fjalës, që nuk vdes!

smail Kadare

Malli i Shqiperise

Me ka marre malli per Shqiperine tone.
Sonte,kur po kthehesha me trolejbuz,
Tymi i cigarit "Partizani"qe pinte dikush
Dridhej kalteronte,bente spirale,
Sikur te fshehta me thosh ne gjuhen e shqipetareve
Mua bashkatdhetarit.

Te shkoj dua mbremjes ne rruget e Tiranes,
Ku kam bere dikur ndonje marrezi,
Dhe ne rruget ku skam bere asnje marrezi.
Me njohin ato porta te vjetra te drunjta,
Inatin akoma do ma mbajne,
Koken do ma tundin,
Por une s'do ta marr per keq,
Se malli me ka marre.
Dhe t'eci rrugicave plot gjethe te thara,
Gjethe te thara,gjethe vjeshte,
Per te cilat krahasimet gjenden aq lehte.

Me ka marre malli per Shqiperine tone;
Per ate qiell te madh,te gjere e te thelle,
Per vrapin e kalter te dallgeve adriatike,
Per rete qe ne muzg si keshtjella digjen,
Per alpet flokebardha e mjekergjelbra,
Per netet e neilonta,qe nga flladet fergellojne,
Per mjegullat qe si indiane te kuq muzgjeve
shtegtojne

Per lokomotivat dhe kuajt,
Qe te djersitur avullojne e hungerojne,
Per qiparisat,kopete dhe varret
Malli me ka marre.
Malli me ka marre,
Per shqipetaret.

Me ka marre malli dhe se shpejti vi atje,
Duke fluturuar mbi mjegullat,si mbi deshira.
Sa i larget,aq edhe i dashur je,atdhe.
Aerodromi do te dridhet nga uturima,
Mjegulla do te rrije pezull mbi humnera.
Ata qe shpiken shpejtesine reaktive
Larg atdheut sigurisht do kene qene ndonjehere.

Ervin Hatibit.

MERZIA

Merzia varferon vec pjese te trupit
Te cilat fshihen nen bust
Merzia, piedestali qe me larton
Kesaj rruge pa tradita, pa barrikada
Te pjek merzia, merzia, merzia
Sic piqet nje pikture anitike, plasaritet verniku
Pluhuri mbi pikture i josh qepallat te ulen
E tonet kuqerreme te burojne nga merzia
Prej piktures e sajojne dhomen e vetevrasjes,
ku perdet u ulen
eshte dhoma e mire e miqve, me veles
I je qepur nje karrigie te rende dhe nuk del kurre
Nga titulli i librit, brenda te cilit sigurisht qe ti
ekziston
Nen emra te rreme e kujtese te njellojte
Ne nje cep te bibliotekes do ta gjej te vjeter librin
Merzia, merzia
Merri gjymtyret e mija e hidhi ne ndonje loje
Ku vec mund te humbet
Vec te mos e prek me trupin
As te falem me to nuk dua
Ose i nderroj gjymtyret me floket e mij
Ah, floket e mij dy here te prere, aq te gjate
Mes tyre gjendesha mes nje kopshti trendafitesh ujitur
pa gjak
Ku stolat kendonin me ze te harruar
shatervani...
Aty midis flokesh i shpetoja njerezise
Tek me sy te mbyllur ecja e s'me shihnin
Kerkoj floket e mij qe qene te verdhe
Po krejt ma thithnin te keqeni dhe me linin mua
Vec merzira te mira
Po tani qe pa floke kam mbetur, pa njerez kam mbetur
Merzia
Eshte dicka e hidhur qe nuk ben dot pa te me
Si edhe pa e quajtur pikellim apo me fjale me te ndera
eshte dicka qe vertet te kthen ne bust
Barkun me qime e kofshet t'i fsheh e t'i ruan
Ne uje te mbyturish
Qe t'i kesh per pleqeri
Tani qe zhduka edhe floket e shenjte
nje figure e lojes me letra jam bere
Duke buzeqeshur me nje lule gazi ne dore
Me ca rroba te stolisura fort
Bust, bust spathi, si fant
Me dy koke e kater duart me thika e gjethe te gjumit
Tanime merzia si nje gjarper pellumb
Ne nje fole thurur prej flokesh te ngordhur
Ngroh si veze dy kokat e mija
Njera eshte per vrasje, tjetra per vetvrasje.

Nga Sabri Hamiti, marre nga libri i tij Leja e Njohtimit 1985



T E U T A


I kerkoj syte tu te kalter syte tu te zi
Qe kishin pare Diellin kur u mbyt ne det
Ushtari apo femija kush t`i zbuti gjijte
Kur dole lart ne Mal te gjuaje gjarpijte
Ishe e para si Nane po gjuhe a nuk pate
Per Yjet qe fiken diten si ne pike nate
As fjalen e vetme qe pres me shekuj Te dua
Kur kthetra te urrejtjes me zene per fyti mua
Si vdiset duke dashur si duhet duke vdekur
Vetem pernjehere apo perdit pak nga pak
Apo ne endrrat e gruas shihje vetem vere
Qe nuk di per Akullin qe do te vinte vrap
Ne gjirin tend te forte stoli ishte shpata
Aty fshihej zemra qe e pershkoi dashuria
Fryma i vret pleqet e si buzeqesh femija
Ne mynxyren e kohes ligjeron vete nata
Koha ta njohu emrin qaforen vare ne gushe
Hallhallen ne dore kohen trollin e shtepine
Une te desha gjithhere si grua me sy te zi
Qe jeten puthi ne ball e vdekjen puthi ne gji
E di se te kisha Nane se me kishe femije
Kur shkoje lart ne Mal te gjuaje gjarpij
Shenja Trup e Shpirt te mos mbeten huq
Kerkoj ta shoh syrin tend te zi te kuq
Qe kish pare Diellin kur u mbyt ne det
Kur femijeve te mocem koha u jipte jete
Thesari si pluhur Yjesh u derdhet nder duar
Flasin gjuhen plot me pezm gjuhen e zemruar
Teuta u te ta ata te u teta u tuta eu Teuta
Ilire e lire e liri truri turi uri te Teuta

MALLKIMI I GJAKUT

Zbraze , zbraze një pushkë
në derë të oborrit, o Zeqë Shpati !
Le të zgjohen të përgjumurit
strofujve të gjëmimeve shekullore,
Se sot po na shkon Fata e po shuhet kënga e dashurisë
që këndoi plangjeve tona !
Po te shkon Fatë zeza , o bacë
me sy të qëndisur me ngjyrën e kopshteve ,
me buzë posa të skuqura në bukën e misrit të ri….

O, çikë e pate
E jo fëmijë të gjetur buzë rrugëve !
O, e as rroktare jo
Për të punuar nëpër ara

Pse je shurdhuar , bre bacë ?
A s’kallesh në flakën e krahëve të vogëlushes së dashur
Që e fale pa dëshirën e saj ?

Po të shkon Fata me flokë bishtaleca të shelgjishteve
në zbërthim,
me harqe vetullash—dy krahë lejleku në fluturim ,
me bebëza vizëlluse—dy liqene të fshehura
në pishnajë….

O, ae di , Zeq Shpati,
se për ty vetima hapësirën shpon
lumenjtë dalin nga shtrati me zllapa pikëllimi në brigje,
se mordja mbi pullaze zdirgjet dhe lëpin jetën
E pëllumbave
që ajo ushqyer i ka me troha buke në shtigje

Zbraze fjalën si pushkën dikur, o Zeq Shpati
qëllo hallkën e vargonjve të ndryshkur
duarve të vogëlusheve tona
se
S’është kanu gjaku yt të mallkojë !…

DIN MEHMETI

Andon Zako Çajupi:

Shqipetar!

Shqiperin' e mori turku,
i vu zjarr!
Shqipetar, mos rri, po duku,
shqipetar!

Mjaft punove per te tjere,
o fatkeq!
Kujto vendin tek ke lere
dhe tek heq.

Te ka bere perendia
luftetar,
si s'te lodhi roberia,
shqipetar!

Erdhi dita te ngresh koke,
te kerkosh
lirine, bashke me shoke
te leftosh!

Mos beni si keni bere
gjer me dje,
por te leftoni te tere
per Atdhe.

Peseqind vjet kemi rruar
me pahir,
Lidhure me kemn' e duar
me zinxhir!...

Myslyman' e te krishtere
jemi keq!
Te ngrihemi qe te tere,
djem e pleq!

Te ngrihemi te deftojme
trimeri;
ja te vdesim ja te rrojme
per liri!

O moj Shqiperiz' e dashur,
memedhe,
Te shoh me buze te plasur,
si me sheh.

U shkretove anembane,
Shqiperi,
se shqiptaret s'kane
dashuri.

Gjithe djemte qe ke qare
dhe mban zi,
per Morene jane vrare,
per Turqi!

Zhvish rrobat e roberise,
memedhe,
vish armet e trimerise
se ke ne!

Poezi e Sabri Hamitit nga libri i tij Leja e Njohtimit 1985



EQREM CABEJ


Ku ndriqon plisi perthekon guna
Ku buka eshte buke e uji uje
Ku digjet qiriu e tymon una
Rrjedh lume Drini rrjedhe lume Buna


Hesht Ili Iliri flet vete Albani
Ne valle Lisi ku feston fisi
Merr ne thua e bie tirani
Ne male te bardha bardhon plisi


Ne naten e zeze del para Abeja
Ti thur ballin me kujtime e gjak
Midis krahrorit te shkrep rrufeja
Klithjen e moqme e zgjon ne prak.


Ku ndriqon plisi perthekon guna
Ku buka eshte buke e uji uje
Ku digjet qiriu e tymon una
Rrjedh lume Drini rrjedh lume Buna


Vallezon shqipja ne teatrin antik
Me bukuri te thurur fije me fije
Ne shi furtune kerkon nje mik
Per heshtje urti per bese e dije.


E shpresa syrin e hap ne diell
E ne naten me peshe te vone
Fjala fluturon flet vete ne qiell
Kengen e moqme e ben jehone


Ku ndriqon plisi perthekon guna
Ku buka eshte buke e uji uje
Ku digjet qiriu e tymon una
Rrjedh lume Drini rrjedh lume Buna


Ne vete thur vete-dijen e durimit
Si kengen e dhembjes se pafund
Ne boten e gjalle te humbjes shpetimit
I njohur rinjohur perdit pa mund.


Ku ndricon plisi perthekon guna
Ku buka eshte buke e uji uje
Ku digjet qiriu e tymon una
Rrjedh lume Drini rrjedh lume Buna.

Fatos Arapi- Si s'te desha pak me shum

Si s'të Desha pak më Shumë
Unë e desha përtej vdekjes,
Ashtu dashurova unë
Edhe prap s'ia fal dot vetes:
S'i s'e desha pak më shumë...

Pak më shumë ku shpirti thyhet,
T'i them ndarjes: - Prit, ca pak...
Të gënjejmë mallin që s'shuhet,
Kujtimin të gënjejmë pak.

Përtej vdekjes, përtej botëve,
Atje ku nis "ca pak" tjetër,-
Asaj që më rri mes Zotave:

"Si s'të desha pak më tepër...".

Andon Zako Cajupi- Dashuria

Do të lëvdoj dashurinë
barabar me perëndinë,
se dashuri e vërtetë,
na mban të gjallë në jetë.

S'e kam parë perëndinë,
shoh ngaherë dashurinë;
dashuria mbretëron,
se njeriu pa të s'rron.
Cinë të besoj taninë,
perëndin' a dashurinë?
Perëndi në këte jetë
është dashuria vetë.

Kur jeshmë të vegjël, si moll' e pabërë,
putheshim ngaherë, ditënë të tërë;
vij e të kërkojë, vij e të thërresë,
losnim të dy bashkë, rronim me një shpresë.
Mba mend sa të desha, mba mend sa më deshe?
Mba mend si më thoshe e vogël kur jeshe?
Tani që jam burrë, tani q'u madhove,
dashurin' e parë pse vall' e harrove?
Tani q'u poq molla, e hanë të tjerë,
mikn' e djalërisë s'e qas as në derë!
Po, si dallëndyshja vete në vend tjetër
dhe kthehet.' prapë në fole të vjetër,
Ashtu zëmra jote mundet të kujtojë
mikn' e djaleris dhe prapë ta dojë.

Digjem, përvëlohem
se të dua shumë,
ditënë mendohem,
natën rri pa gjume

Lulete të dilnin,
mike, sa të dua,
këtu do të vinin
të qajnë me mua.

Zogjtë të dëgjonin,
do t'më rrinin prane
dhe do të këndonin,
të harroj sevdanë.

Asnjeri ne jetë
plagën s'ma shëron,
përveç mikja vetë,
qe vjen e lëndon!

Bukuria jote, leshërat e tua
posi pëndë korbi, të gjata mbi thua,
ballëtë si diell, faqetë si mollë,
qafa jot' e gjatë, mesi yt i hollë,
gjoksi si shegë, dhëmbët si thëlpënjë,
buzët si burbuqe, sytë si gështënjë,
dora si dëborë, fjala jote mjaltë,
kurmi yt i derdhur, shtati yt i naltë;
gjithë më kënaqin, të tëra t'i dua,
po zëmëra jote u bë gur për mua!

E mban mënd, moj Marë,
dashurin' e parë?
Njeri nuk e gjegji,
se jeshmë te vegji.

Unë pa ty s'rrojë,
vij' e të kërkojë;
tl pa mua s'rroje,
vij' e me kërkoje.

Në lule me erë
putheshim ngahere,
dhe si burr' e grua
losnim nënë ftua.

Një ditë, të dyza
losnim mbylla-syza:
U fshyem pa dukur
në ferra, në gurë,
u fshehm' kaqë bukur,
Sa s'u gjendm'dot kurrë...

0 moj lulja manushaqe,
ndëgjo dashurinë ç'thotë:
Të lozëm faqe për faqe,
Të na përzienë lotë.

Pika-pika bie shiu
dhe dëbora flokë-flokë,
vetëtin e fryn veriu,
breshëri kërcet mi tokë!

Le të fryjë er' e ftohtë,
s'ka ç'më bën dimëri mua:
Dashuria më mban ngrohtë,
se pushtoj atë që dua.

Kur fryn era me tallas,
kur bie dëbor' e shi,
sa flë njeriu me gas,

Une e dua Shqiperine



S'kam çiflik e s'kam pallate,
S'kam dyqan me kater kate,
Po e dua Shqiperine
Per nje stan ne trebeshine,
Per nje shkarp e per nje gur,
Per nje gardh e per nje mur,
Per kasollen mbi Selishte,
Per dy ara ne Zallishte,
Per nje lope e per nje gomar,
Per nje Balo,nje manar.
Une e dua Shqiperine
Si bari dhe si fshatar.

Une e dua Shqiperine,
Per terfilin mi lendine,
Per nje vaze gjeraqine,
Dhe per ujet qe buron
Nga nje shkem e gurgullon
Neper lista gjetheshume,
Edhe zbret perposh ne lume.
Une e dua Shqiperine
Per nje lule trendeline,
Per nje zok qe fluturon,
Per bilbilin qe kendon
Ne ato ferra ne ato hije
Kenge malli e dashurie,
Kenge shpirti te helmuare.
Une e dua Shqiperine
Si poet i dhemshuruare.

Une e dua Shqiperine
Qe nga Korca e Vranine,
Ku del bujku qe me nate
Me parmende dhe me shate,
Mbjell e korr me djell,me hene
Dhe s'ka buke per te ngrene,
Ku nallbani dhe samarxhiu
Mjeshtri,kallfa e kallajxhiu,
Krrusen dite e krrusen nate,
qe te hane buke thate,
Ku hamalli neper skela
Ngarkon hekur dhe varela,
Kembe zbathur,***** cjerre
Punon vetem per te tjere.

Une e dua Shqiperine
Qe nga Shkupi e Janine,
Ku nje popull derezi
Heq e vuan roberi
Po ka shpirtin luftetar.

Une e dua Shqiperine
Si shqiptar e bir shqiptar

Sejfulla Maleshova

Fan Noli

A do trima e sejmenë
kapardisur kudo venë
gjumi natën të mos flenë
për tre mirditas bëj benë.

A të duhen gënjeshtarë,
matrapazë, kokëtharë
rërën ta shesin për farë
merr Krutan dhe je i larë.

A të duhen luftëtarë,
a do botës t’i vesh zjarrë
do arratinë armiku të marrë
merr nja dhjetë kosovarë.

Po qejflinj a të duhen
që me jevga duan të kruhen
zonja që pjellin për vit
veç Elbasani i rrit.

Do demebelë për Stamboll
mos u lodh e bridh dynjanë
në Tiranë rresht =abanë
vetëm të zgjatësh një dorë.

Hall i madh me skraparllinë
ka rrezik të hash dhe dru
dy ministra le ti lenë
se na duhen dhe pa tru.

Do ministra kolonjarë
se mbahen burra me mend
duan kudo të jenë të parë
në mexhlis dhe në kuvend

Njerëz të zgjuar me lezet
që i gjen në çdo anë
që të bënë hallvë e salep
këta janë mjeshtrit dibranë

A do njerëz për ahengje
për tryezë dhe për kuvend
burra e gra kërcejnë me lodër
këta i gjen veç në Shkodër

A do male me dëborë
trima të fortë e malësorë
fort bujarë e burrërorë
shko në Kukës e i ke në dorë.

Këta matjanë burra të zot
që dikur kanë bërë barot
se i njeh gjithë vendi mbarë
janë të aftë për xhandarë.

A të duhen sharlatanë
që të lëpihen në çdo anë
që të përçajnë vatanë
ka sa të duash tropojanë

A do budallenj
ca gomar porsi kopuk
shko e merri mu në Pukë.

Kërko hoxhë e kerko prift
mos bridh e mos u ngjit
se si këta që bënë mëkat
i gjen vetëm në Berat.

Në se do burra llafazanë
që çudisin tërë dynjanë
rrinë tërë ditën rrugës
nga këta gjen plot në Durrës.

Po kërkove kokëpalarë
kryengritës dhe gomarë
që punët të shkojnë vaj
shko e merri në Kavajë.

A do të ruash florinë
katandinë dhe shtëpinë”
me dy qofte mbush sininë
ec e merr gjirokastrinë.

Dy gjëra mos i harro - Vorën-
se ky faj lahet me gjak
veç nishanet dhe shiritat
kësaj pune i venë kapak

Do të hash e të bësh qejf
sofra si për mbret
pastërti e për yzmet
të tillë gjen vec në Përmet.

Do për punë një Korcar
i ke bujq e ustallarë
në grel bashkë hapur venë
krahë e kokë s’u kanë të sharë.

A do urtë njerëzit të rrinë
në komandë të mbash njerëzinë
në terbiet të vesh njerëzinë
merr të gjithë Labërinë.

Do budallenj, hajvanë me dy këmbë
që nuk dinë as si të hanë
ku t’i flasësh të të venë,
dil a shëtit tërë Myzeqenë.

TRATHËTORËTË

Shokë, kemi ne mest tënë
Shum' armik' e trathëtorë!
Popo! mos u qoftë thënë!
Veç që s'kanë gjë në dorë.

Harruanë mëmëdhenë
Dh' e lanë kombinë tënë
E një tjatërë na gjenë!
Popo! mos u qofte thënë!

Lanë zonjën e lëvduar
E zunë një kurvë shtrigë,
Të ndyr' e të mallëkuar,
Të fëlliqur e të ligë.

Lanë mëmën të xhveshur
Dhe mundohenë për botë,
Pa dhe bota duke qeshur
U thotë: mundohi kotë!

Qysh u bënë Efialtë
E nuk e njohin të mirën,
Uthullën pandehin mjaltë
Edhe dritë errësirën!

Buk' e mëmëdheut zëntë
Tradhëtorët e pabesë!
Dhe Zoti dërrmën u dhëntë,
Kurrë mos paçinë pjesë!

Miqt' armiq i kanë bërë,
Armikëtë miq i zunë,
Qysh janë fyell të tërë!
Ç'është kjo e madhe punë!

Fajn' e math kur do ta njohin
Njerëzit e mallëkuar?
Dritënë pse nuk e shohin,
Apo janë të verbuar?

Janë së gjithash të marrë
Dhe të liq me të vërtetë,
Mëmëdheut bëjnë varrë,
Po do të bienë vetë,

Se mbretëron e vërteta,
S'del kurrë gënjeshtr' e shkretë
T'ish ashtu, qe prishur jeta,
S'kish mbetur gjë e vërtetë.

Ata turpinë fitojnë,
Nderr' e tyre posht' e hedhin
Dhe armikëtë gëzojnë
E në errësirët bredhin.

Nuk është kurrë haruar
Dh'e mira dh'e lig' e shkretë,
Të gjitha janë paguar,
S'ka mbeturë gjë në jetë.

Lerini, pa do ta gjëjnë,
Të vërtetën do ta njohin,
Se tani s'e dinë c'bëjnë,
Janë të verbër e s'shohin.

O, popo ç'turp kanë marrë!
Janë bërë tradhëtorë
Dhe s'janë më shqipëtarë,
Se nga kombi hoqnë dorë.

Me të huajnë u bënë,
Me armikn' e Shqipërisë,
S'duanë gjuhënë tënë
Armikët' e Perëndisë!

Ndjej, o Zot, se nukë dinë
Se ç'bëjnë, janë mahnitur,
Rrahin të prishin shtëpinë
Pun' e lig' edh' e mërzitur.

Të gjorët janë në gjumë,
Të vërtetënë s'e dinë,
Do të mundohenë shumë,
Pasdaj mënttë do t'u vinë.

Vëllazërin' e harrojnë
Dhe kombin e mëmëdhenë,
Dhe armikëtë dëgjojnë
Edhe s'dinë se ku venë.

Hiqni dorë, hiqni dorë!
Mblithni mëntt' e tupërohi,
Mos u bëni trathëtorë,
Se pasdaj do të pendohi.



Naim Frasheri

Fan S. Noli

Zgjidh e merr

A të duhen luftëtarë
Gjithë botës t’i vesh zjarrë
Do arratinë të marrë
Merr nja dhjetë Kosovarë.

Njerëz të zgjuar me lezet
që i gjenë në çdo anë
që të bëjnë hallvë e salep
këta janë mjeshtrit Dibranë

A do njerëz për ahenge
për tryezë e për kuvend
burra e gra kërcejnë me lodër
këta i gjen veç në Shkodër.

A të duhen gënjeshtarë
Matrapazë dhe kokëtharë
Që rërën ta shesin për farë
Merr krutanë dhe je i larë.

Po qejfli a të duhen
që me jevga dinë të kruhen
zonja që pjellin çdo vit
Vetëm Elbasani i rrit.

Do ministra kolonjarë
Se mbahen burra me mend
Duan kudo të jenë të parë
Në mexhlie dhe në kuvend.

Do budallenj që veç hanë
Hajvanë me dy këmbë
Pasuri s’dinë të venë
Merr shëtit gjithë Myzeqenë.

A do të ruash florinë
Katandinë e shtëpinë
Me dy qofte mbushin sininë
Do e merr Gjirokastrinë.

Do të hash e të bësh qejf
Sofra shtruar si për mbret
Pastërti e për hismet
Të tillë gjen veç në Përmet.




A do male me dëborë
Trima të fortë e malësorë
Fort bujarë e burrërorë
Shko në Kukës i ke në dorë.

Këta Matjanë burra të zotë
Që dikur kanë bërë barot
Se i njeh gjithë vendi mbarë
Janë të aftë për xhandarë.

A do trima e sejmenë
Kapardisur kudo venë
Pa i zënë gjumi mos flenë
Për tre Mirditorë bëjnë benë.

Do dembelë për Stamboll
Mos u lodh të bezdisësh dynjanë
Në Tiranë rresh tabane
Vetëm të zgjasësh një dorë.

Do për punë një Korçar
I ke bujq e ushtarë
Të gjithë bashkë venë në arë
Kokë e këmbë s’i ke të sharë.

Halli madh me Skraparllinë
Ka rrezik të hedhë dhe dru
Dy ministra le të rrinë
Se na duhen dhe pa tru.

A do urtë njerëzit të rrinë
Në komandë të kesh ushtrinë
Në trabjat të kesh njerëzinë
Merr të gjithë labërinë.

Or të gjorë harruam Vlorën
Se kjo punë lahet me gjak
Dy shirit e një medalje
Kësaj gjëje i vë kapak.

A të duhen sharlatanë
Që të lëpihen në çdo anë
Që të përçajnë vatanë
Ke sa të duash Tropojanë

Andon Zako Cajupi

Baba Tomorri

Baba-Tomor, kish’ e Shqiperise,
mal i larte, fron i perendise,
tek ti vinin njerezit qe moti
per te msuar se c’urdheron zoti...
Tek te lutem dhe u duk’ e qare
te msoj q’thot dhe per shqipetare.
Kane qene trima te levduar
dhe ne lufte s’jane turperuar,
qene trima dhé memedhetare,
besa, feja s’i kishne dhe ndare,
Shkonin jeten me pucke ne dore,
Donin shqipen, s’qene tradhetore,
lulezonte gjithe Shqiperia,
s’e s’kish shkelur si sot roberia,
gra e burra donin Shqiperine,
djem e cupa kendonin Lirine.
Sot qysh gjendet komb’ i Shqiperise!
I permbysur nga zgjedh’ e Turqise,
shqipetaret, si dhe bagetia,
zbathur, zhveshur vdesen nga uria!
Shqipetaret? Sot s’ka shqipetare,
turku, greku na kane perndare!
Prifti, hoxha, kisha dhe xhamia,
Na genjejne... U prish Shqiperia...
Mal i larte, me krye ne diell,
fron i zotit q’eshte mbret ne qiell,
Baba Tomor, o mal’ i uruar,
c’kane ngjare, gjithe c’kane shkuar,
i di vete, s’dubet te t’i themi;
C’do te ngjajne, te lutem rrefemi,
Sot e tutje, c’thote perendia?
Do te heqe shume Shqiperia?
cfaj ka bere, c’gjynahe paguan?
Nga Turqia te tere shpetuan:
Greku, serbi, velau, bullgari,
nene zgjedhe mbeti shqipetari
cthote zoti per kombine tone,
do ta lere pene sulltan qene?
Na shkretoi, na preu, na griu,
na c’nderoi dhe gjakne na piu,
na mundoi, shpirtin na nxori!!1
Fshiu lotet dhe me tha Tomori:

0 shqipetaret e gjore,
Ndegjoni Baba-Tomore:
Kombi tuaj s’vete mbare
se beset u kane ndare.

Besa e bashkon njérine:
Ju pse e ndani perendine?

Si ungjilli dhe kurani:
nuke na dihete fundi;
me qiejte mos u mbani
se nuke mbahen gjikundi.
Te krishter’ e myslimane
gjithe nje perendi kane;
ini nje gjak, mor te ngere,
se nde nje vend kini lere.
Ini gjithe shqipetare,
s’ini greker a tartare,
hiqni dore nga rreziku,
shihi se c’punon armiku
i pabesi dhe i ligu.

Mblidhuni te béni bene,
te kujtoni Skenderbene,
te duani Memedhene,
te mos e lini te shkrete...
Ngrihi ta shpetoni vete,
se u ndin zot’ i vertete,
mos e peshoni Turqine,
mos e besoni Morene
te duani perendine;
te duani Memedhene
Erdhi dita te leftojme
per lirin’ e Shqiperise;
ja te vdesim, ja te rrojme
si burrat’ e trimerise

Andon Zako Cajupi

Roberia
E dashura memedhe,
te dua dhe kshtu si je!
Po kur te te shoh te lire
do te te dua me mire.

Qani pyje, fusha, gure,
qani male me debore!
Shqiperia mbet e gjore
dhe nuke sheh drite kurre;
nje mjegull e keq’ e shkrete
e ka mbuluar perjete!

Nje gazep, nje erresire,
vetetit edhe gjemon!
Rrojme me zemer te ngrire,
nga frika kerkush s’gézon!
Njerzit kurre s’kendojne
dhe bilbilete vajtojne!

Qiameti, shkretetira!
Zogu vete ze folene,
njeriu le memedhene,
se mbreteron egersira!
Per Shqiperi desherojme
se ne vend te huaj rrojme.

Roberine si duron,
o moj Shqiperi e mjere?
Shpetove vende te tjere,
vete nen zgjedhe rron!
Shqipetare beni bene
te leftoni per atdhene.

E dashura memedhe,
te dua dhe keshtu si je!
Po kur te te shoh te lire,
do te te dua me mire!

Arshi Pipa

KANALI

Nga Korca bumbullon. Currila shiu
rrjedhin prej mushamas mbi krena e shtroje.
Peshtillen, struken gjindja nder mbuloje:
nji lamsh ku qelben recka e mish njeriu.
Mrambje. Dikush perbri qet gjak per goje.
Kendon letas mbatane nji fmi arxhiu.
Ky grindet per pake uj qi shoku i piu;
ai shan se i vodhen buken. Hyn nji roje.
Shkopinj e shqelma. Britma. Fryn bilbili.
Pushim. E dergjet lodhja, pran secili,
e flen kush mundet per at nate me fjete.
Si lazaret renkon e fshan baraka.
Neser te gjithe i pret kanali, brraka,
vec atyne qi pret nji vorr i shkrete.


II

Rreshtohet puntorija: ndahet corba,
dy-tri patate qi vosisin n'uj.
E shtrihen duert e dridhshme... Por shumkuj,
pse normen nuk e kreu, s i njomet vorba.
Ky ngjyen buken me krype, ai nji kepuje
qepe qeron. E shkunden xhepa e torba.
Per nji fundrri kazani mu si korba
t'etshem mbi kerma sulen me rremuje.
Mbasdreke. Diell. Tash lahen, hjekin llucen
nga kofshet; terin petkat; ngjesin arnat.
Dikush morritet. Njeni zien do barna,
Si shtese per darken; tjetri qepe kepucen.
Nji profesor me syza vetullcil
bythca duhani mbledhe e i ban fitil.


III

A mund te quhen njerz? Qe shikoj.
Fetyra dheu ku syt e shojtun ngrohen
kur shofin buken; faqe qi gropohen
e nofulla qi dalin si patkoj.
Kambet s i mbajne e krahet u rrezohen.
Si dordoleca lkunden qi vendoi
mbi hunj kopshtari. Njerez kta ksisoj?
Shaureten jane qi nga vorrezat cohen.
Njerez kane qene. Sot jane vec zhele mishi,
automa kockash, nji bersi, nji pleh,
ku vec prej emnave dallon e njeh
bujkun nga beu, tregtarin nga dervishi,
kusarin, simahorin, lakanderin
prej atdhetarit qi luftoi per nderin


IV

Por eja tash e shifi ndaj kanalit:
njimijetreqind vete, nji mizeri.
Lopata e bela tunden me furi
e qerrkat mbarin plisat e mocalit.
Tri metra e gjysem kub per cdo njeri.
Qofsh babagjysh qi ke djalin e djalit,
a qofsh i smunde sa dalun prej spitalit,
bani ja vdis: ankimi s ban dobi.
Shef te gjymtuem e pleq ngarkue mbi shpina
dhogate randa e qerrkat mbi kaptina,
qi bine e ngrihen e zvarnisen krrut.
U mshon polici me dajak sa mundet.
Por ndodh sa here qi njeni sish nuk tundet.
Me vig e cojne e vigu mberrin tabut.


V

Kur bora e Prillit ndritte mbi Gramoz
derisa bryma e vjeshtes rini kneten,
punuem na pa pushim tue hapun shtreten
nder baltat e mocalit veshe n'rrogoz.
I futeshim kanalit vec me sheten,
bela e lopata. Shunjzat vijanoz
na thithshin edhe at gjak tuberkuloz
qi kishte ngele sa me na mbjatun jeten.
Sa zente cquhej nata nga mengjezi
nder balta zhyteshin deri te brezi.
Humbojshim, shkajshim, bijshim laradash.
Ngulej qorras per fund lopata e qitte
nji ndrag gjirizi qi si zifti ngjitte
e duhej flakun tutje mbi tre pash.


VI

Kur rojeve u tekej me u-zbavitun
merrshin ndokend nga puna, zakonisht
fetare e njerez shkolle, dhe me bisht
u hyjshin sa t'ishin merzitun.
Mandej nji doc i hypun mbi kerbisht
qi e ngitte porsi kalin tu'e shetitun
pergjate kanalit, "hyja", tue i britun...
E ja diftojshin puntoris me gisht:
"Sabotator i poshter! klysh i Carit!
Sabotoni po deshet ju te tjeret!"
Zgerdhiheshin, ngerdhesheshin. At'here
dy-tre zuzare ma t'ligj, shoket e t'parit,
shtymen i jepshin n'gjol qe nga skarpati,
dhe t'qitmen kryet me hunj i rrijshin gati.


VII

Pushonte puna, niste cfaqja vrik.
Merrshin ata qi normen s kishin krye
dhe i futshin prap n'kanal tue u-nderkrye
ma keq mbi ta, ma t'dobtit, n'epsh sadik.
Nji tregtari t'dukuem qi u-rrokullye
nga pesha e qerres te skarpati thik
dy pernjihere i futen me kamxhi,
me shqelma neper llacna tue e shkrrye.
Nji babaj zhgulin mjekrren, e peshtyjne.
"Pa shih, derri! akoma bark me ka!
Ngre kembet, sqap!... Mos ki merak, baba!
Ta heqim ne!" Mandej n'hendek e shtyjne.
E i kqyre nji idiot me gojen hape... I kllasin
befas nji grusht me dhe... mandej gajasin.


VIII

Por thue se vec me kaq ngopeshin djajt?
Cilat tortura lane ata pa cpikun.
Kur u-merziten vete tue rrahe, tue fshikun,
frroten ndersyem mbi ne posi cakajt.
Cubin qi vrau per placke, sifilitikun
rrufjan i s'motres dhe spijun i t'vllajt,
horin qi hangri buke turpin e faj't,
ata mblodhen, atyne u dhane kamxhikun.
E "Bini atyne qi s punojne! - u thane-
Bini, palaco, t'poshter! Mire e keni,
qi anmiqt e popullit ende kurseni!
Qi ju gabuet ata n'erresine ju lane.
Dhe shpejt pushteti ju ai do t'ju fale.
Por kta ktu do t'cfarosen dalngadale!"


IX

Diten asht vallja, naten sarabanda.
Se rraskapitesh diten, naten flen?
Nuk thom per morrin, qi per trup e gjen
(u-msuem me te) si miza dheu nder banda.
E zgjohesh trembshem... Ndien a veshi t'rren?
Kelthitje t'cjerruna, renkime t'randa...
Torturohen tash shoket te komanda,
e radha e jote neser ka me qene.
E c'nuk na bajshin! Na rrihshin me tel,
lakuriq, e mandej n'ujna handraku
na zhytshin, trupin plage n'currila gjaku.
E na lidhshin me fill prej telefoni
per shtyllat aty prane krahnuer e bel,
qi t'na peshtynte nesret divizjoni.


X

Proza, jo vargu i mallengjyem lyri,
t'i thote me rend te gjitha sa ktu pati:
t'i cohen floket, t'i perqethet shtati
kujdo lexon kanalin satanik.
Shtate muej me radhe kjo pune e poshter ngajti.
Kanali i Klosit, tjetri n'Libonik,
dhe Dunaveci i namun, per anmik:
njizet mije metra me Devollin mati.
E nuk besojshim qysh i kishim ba.
Gjithe ket fuqi ku, vall, e paten trupat,
kufomat tona t'shtrydhuna si shtupat?
Kur larg qe puna kater milje e ma
na zgjojshin naten dhe me shiut llacit
na nisshin trok nen rythmin e kerbacit.


XI

Zbathun ishim shumica e natja e brymte
na futej deri n'eshtnat e krahnorit,
anjtun kambesh prej ndragut dhe prej zorit,
me mishin plage qi dukej mish i krymte.
Ashtu punuem nen diellin e Qershorit
qi ndezte ngjeshun koje dheun e lymte;
ashtu punuem edhe kur qielli i zymte
mbi ne perplasi shinat e Nandorit.
Me vegla e barre gjithnduersh mbi sup e krye,
sulmue prej rojeve tue na perzane
prej mbrapa si kope mbas pune s'lane,
shpesh here pa buke pse normen s kishim krye,
duhej me nga. O mjere kush ra e ngeli!
Mbeti aty lmuc si turma e shtypi, e shkeli.


XII

Cuditen bota, e nuk cuditen kot,
qysh pyramidat ngrehu Faraoni
dhe Koloseun Romaku ku Neroni
i shpallej shekullit artist e zot.
Skllevnit i bane: ashtu pat qene zakoni.
Kjo ndodhte para nesh me mija mot.
Por eni ktu e binduni ju sot!
Sklleven modern na jemi: krahazoni.
Kanale si njato qi nga Moskova
lidhen me volgen, penda me centrale
hydroelektrike e ara qi mocale
e stepa qene, deshmina jane e prova
cka munden skllevnit kur te jene miljona.
Nji miniature e tyne punet tona.


XIII

N'infermerin e kampit, nji kasolle
anash rrethue me haser, nalt me kashte,
dergjen nder qelbesina pese a gjashte;
njiqind, dyqind i ke gjithmone okolle.
Pushim ankojne. Por vjen rreshteri i vrashte
dhe krisin hunjt e cizmet n'ato golle
jete s'percudun ngelun vec gezholle,
e shpesh me shqelma i qet nga shtrati jashte.
E vdesin fatkeqijt aty te praku,
vdesin hendeqeve nder brraka gjaku,
vdesin nen shtrat ku mshehen per me vdeke.
Vdesin tue pritun buken, nder gjiriza
tue ba nevojen, vdesin posi miza,
dhe si coftina i kallin nder hendeke.


XIV

Ju shelqet e Vlocishtit qi shkelzeni
kur lete puhija gjethin ju valvite,
te djerri qi vec kallma e driza rrite
uzdajen time ndofta shembelleni?
Sa here trishtueshem un ju kam sodite.
Sot thuprat tueja me na fye i keni.
Por cka ju pate, deh, melodi shperbleni
kur fej zanore do t'jene ato nji dite.
O lemeri qi goja s mund ta thote!
Sa vete u-pushkatuen aty me t'kote
a-thue-deshen me kalue pertej!
Sa tjere me shqelma ose me hunj u-mbyten,
e ende per s'gjalli te ajo grope u-zhyten
qi hapen vete e mbushen tjere mandej!


XV

Eshtnat pa vorr u kalben sot te djerri.
E ashtu sa tjere u-varen vete me lak.
Cka s pane kta sy. Dy plage plot qelb e gjak
le t'ishin, t'ishin pus ku drita shteri:
ma pake do t'dhimbshin. -O begime tmerri!
Kujtese e dobet qi m'ban prorew lak!...
Por sille fleten e pakryeme: cak
qi s mund t'arrihet prej gjithkuj asht Ferri!
O ti qi veten ndryshe din nga kafsha!
Ktu eja e shif e shpejt do t'ulet lafsha!
Menyrat, shijet, etiketa e nalte,
sjelljet e kandshme? Koje t'imta ngjyre
qi qytetnimi la mbi brum natyre.
Kruje bilurin pake. Cka doli? Balte!


XVI

Shif, vizatoje! Floket cue si iriq.
me krahet e shpuluem qi duken krraba!
E zhgule prej dheut, si ta rrembente shkaba....
Cka? Nji panxhar!... E e dhamcon lakuriq!
Ktu kemi pa si grinden djali e baba
per nji kulac, per nji panxhar dy miq;
si vdekja e shokut asht nji sihariq
kur me fundrrit e tija t'fahet zhaba!
Kuader i denje per Goya-n: mnere e krup!
Njerez ktu pame nder grahma, synin shpelle,
tu'e zgurdullue per buke, e tu'e percjelle!
E shoket fill tu'e prekutn neper trup
posa dha shpirt, e tu'i plackitun krodhen
e bukes, krypen e cka n'torbe ju-ndodhen!


XVII

E pame se qysh nga halet mblidhen trohet,
qysh jepet per nji buke e vetmaj kmishe,
qysh hahet djathi qelbun, voeja prishe,
qysh brehet kocka, bokla qysh thermohet.
E si mandej cingarja ndahet trish
(se dysh u0nda nder burgje qysh prej kohet).
E pame si prej urije pezmatohet
e bahet kafshe njeriu e bahet bishe.
E kem'provue c'asht etja: kur na lejshin
gjith diten n'diell pa uj (e jo pse s gjejshin),
e ngjitej gjuha zam per quellze pa jarg.
E pijshim uj kanali. Aty ku bani
shurren ndonjeni e tjetri edhe pegani,
nji shok i rreshtun piu, dy hapa larg.


XVIII

E kemi pa se si njeriu nga dhuna
qi mbyte burrnin ma poshte se shtaza ra,
se si nga friga meshkujt bahen gra,
e bahen shkardha e bahen der spijuna.
Njerez qi dijshim koca kemi pa
kameleonta tue u-ba, majmuna.
Por edhe tjeter pame: si burra e cuna
vdesin torturash, pa kallzue, pa u-qa.
E nxume se qysh e ku provohet trimi,
si regjet karakteri nga mundimi,
dalluem se kush asht shok e kush kodosh.
E njoftem te urtin, burrin e martyrin,
e njoftem turmen, njoftem panairin
e shpirtenve qi jepen per dy grosh.


XIX

Miqsis ktu i endi lavd qi posi cam
qendron i gjelber pa ju-veshkun fleta,
ate qi koha ma nder endje t'veta
forcon e rrite kur t'jete ngulite per shkam!
Larg nga familjet nder kto vende t'shkreta
sa here nji mik i mire na u-ba vellam,
aq ma i cmueshem ku s ka vec brenge e skam,
aq ma i dashun ku ma pake duhet jeta.
Ma i langte ullini sa ma i ashper dheu.
Pisha e madhnueshme qi mbi curr shpertheu
virtytin cfaqe qi lindi prej durimit.
Harrohet shoku me ke hove hove
bunjte, defreve, nxune ose punove;
por nuk harrohet kurr shoku i mjerimit.


XX

N'oret e clodhjes kur kujtesa e mpime
shkundet ngadale nga pesha qi e mertise,
vidhen prej fundit rrahjet e dashnis
e tingullon nji heh n'anderrr t'nji grime.
O paqe e votres, ambelsi e fmis!
Rrewze e nji malli t'forte qi nuk u-shkime!
A dot'i shofim prape ato bekime?
A vine ma dit'e humbuna t'rinis?
Ashtu mbas andrash bota ktu perralet,
dhe hulumton mbi shenjat e mbi fallet
se kur ma kjo sketerre do t'kete nji fund.
N'ato perbindsha ku pergjon gjithkund
m'nji qoshe barku Mortja pa u-perpushe,
endet e ndrojtun shpresa si vejushe.


XXI

Ky gjol, fole malarje, qi limanin
e lashte romak me t'socmin lidhe kundrejt,
nji qytetnim nen vete ndryn qi u-ngrejt
para se vendi t'kishte zot Romanin.
O c'anderr burgu qi m'i ndezi dejt
kur vepres me mendim i bajsha planin!
Poet i kombit ktu naloje zanin!
Kreshnike asht vepra dhe qellimi shejt!
E shifsha njerzin e lire me vegla
neper kanale tue shpejtue si thnegla,
token e hapun der te rranza e malit...
E shifsha nji qytet tue dale nga fundi...
Nji sage ilire tue burue ndokundi...
Por ka ndrsyshim kanali prej kanalit.


XXII

O Buchenwald, OMajdanek, Dachau!
Kangen per ju qi nisa e nuk e sosa
kto do ta kryej ku n'mishin tim vulosa
gjithcka n'anmiq Gjermani dogj e vrau!
I huej ai qe, mizuer per t'huej. Por dosa
ne nuk na polli e nuk na llani shqau.
Nji gjak, nji gjuhe prej kombesh tjere na ndau
qi e murmurojne dy Drinat e Vijosa.
Qysh pra velleznit tane punuen mbi ne
t'atille nji dhune qi s'bane as turq as Shqe?
Nga trolli i vendit duel e u-rrit kjo fare?
Nji djall e mbolli te nji vend i verben.
Shqiptare ata qi e sollen? Queji Serben,
Bullgare e Greke e Ruse!... Por jo Shqiptare!


XXIII

Se qysh tepruem nuk din kush te pergjigjet.
Topitet shkenca n'pamundsin e vet.
Natyra mshhka mbrenda nji vullnet
te cilit mendja ende s ja mati ligjet.
Se kamp pune ky kurr nuk qe vertet
por kamp cfarimi ku ndryshojne vec shtigjet.
O Majdanek ku trupi n'furra digjet!
Por pllambe e dhe, Vlocisht, ke ti skelet!
Sa nji per tre, sa nji per pese punuem.
Hoqem urin, lengaten e torturen.
Rranjet e thella jetes ja diktuem.
Jo te sasija e vjamit, as e gjakut,
as te pejzit qi veshin armaturen.
Por te besimi i ngulte, te forca e shkakut.


XXIV

Ajo na mbajti gjalle. Si luleferre
nga rrota e qerres shkelun rrafsh me token,
por qi nuk shtrohet per me vdeke e koken
neserejt dielli plot uzdaje i pjerre,
ashtu nen rroten qi per ne qe moken
me shpirt nder dhambe duruem na ket sketerre,
lirin andrruem te nata e bame stere,
e zemrat tona ate per flamur rroken.
Se nuk dyshuem na kurr qi shpejt a vone
nga tyranija e rande atdheu do t'shkundesh,
dhe si nji perle e nxjerrun thelle prej fundesh
Ma e bukur do t'shkelqente besa jone.
Vuej por qendro! Merr zemer te burrnija!
E vdis tue brohoritun: Rrofte Shqipnija

Fshati im
Andon Zako Çajupi

Maletë me gurë,
fushat me bar shumë,
aratë me grurë,
më tutje një lumë.

Fshati për karshi
me kish' e me varre,
rrotull ca shtëpi
të vogëla fare.

Ujëtë të ftohtë,
era pun' e madhe,
bilbili ia thotë,
gratë si sorrkadhe.

Burrat nën hie,
lozin, kuvendojnë,
pika që s'u bie,
se nga gratë rrojnë!

Gratë venë nd'arë,
dhe në vreshta gratë,
gruaja korr barë,
punon dit' e natë.

Gratë në të shirë,
në të vjela gratë,
ikinë pa gdhirë,
kthenenë me natë.

Gruaja për burrë
digjetë në diell,
punon es'rri kurrë
as ditën e diel.

0 moj shqipëtarkë,
që vet' e nget qetë,
edhe drek' e darkë
kthehesh e bën vetë;

Moj e mjera grua,
C'e do burrë zinë
që ftohet në krua
dhe ti mban shtëpinë!.


Besa-besë
Andon Zako Çajupi

Gjithë vendetë gëzojnë,
ti, Shqipëri, pse pushon?
Gjithë njerëzit këndojnë,
ti, shqiptar, pse rënkon?
Gjithë duanë lirinë
dhe pa të njeriu s'rron;

ti, shqipëtar, Shqipërinë
në zgjedhë si e duron?

Zgjohuni, o shqipëtarë,
erdhi dita për liri!
Zini luftë me barbarë,
përpiqi për Shqipëri!

Të krishter' e myslimanë,
të tërë një sua kemi;
gegë, toskë, dibranë,
gjithë shqipëtarë jemi.

Mblidhuni te bëjmë benë,
të gjithë dorë për dorë:
Të duamë mëmëdhenë,
edhe malet me dëborë.

Që ditën që u shkeli
robëria dhe gjer sot
nukë bën më bar Dhëmbeli
dhe Tomori qan me lot.

Male me krye në qieli,
si duroni robërinë?
Ju që shihni drit' e diell,
pse s'ndrini dhe Shqipërinë?

Ku janë vaftet e parë,
që kini dhënë yrnek?
Ku jini, o shqipëtarë,
pse s'dëgjohet një dyfek?

Apo humbi trimëria,
apo s'doni mëmëdhenë?
A u shua Shqipëria,
që ka pjellë Skënderbenë?

Pse rrini lidhur me lak?
Pse shpëtoni vënd' tuaj?
apo s'u mbeti më gjak,
se e derdhtë për të huaj?

Mirri pushkëtë në duar
edhe bëni besa-besë:

Shqipëria do shpëtuar,
kokë turku të mos mbese!


Roberia
Andon Zako Çajupi

E dashura memedhe,
te dua dhe kshtu si je!
Po kur te te shoh te lire
do te te dua me mire.

Qani pyje, fusha, gure,
qani male me debore!
Shqiperia mbet e gjore
dhe nuke sheh drite kurre;
nje mjegull e keq’ e shkrete
e ka mbuluar perjete!

Nje gazep, nje erresire,
vetetit edhe gjemon!
Rrojme me zemer te ngrire,
nga frika kerkush s’gézon!
Njerzit kurre s’kendojne
dhe bilbilete vajtojne!

Qiameti, shkretetira!
Zogu vete ze folene,
njeriu le memedhene,
se mbreteron egersira!
Per Shqiperi desherojme
se ne vend te huaj rrojme.

Roberine si duron,
o moj Shqiperi e mjere?
Shpetove vende te tjere,
vete nen zgjedhe rron!
Shqipetare beni bene
te leftoni per atdhene.

E dashura memedhe,
te dua dhe keshtu si je!
Po kur te te shoh te lire,
do te te dua me mire!

Migjeni


Lutje

Të lutem, o perëndi,
për një simfoni
me tinguj t'argjantë
e akorde t'artë.

Të lutem, o perëndi,
për një simfoni -
plot dashuni
të nxehtë si tu vasha gjitë
kur vlojnë ndijesitë.

Të lutem, o perëndi
për një simfoni
të dëfrej në lumni
t'u u përkundë n'ani
të bukur t'andrrimeve
të kaitër, ku të fantazmeve
buzët më tërheqin zjarrtë
e më digjen syt e flaktë.

Të lutem, o perëndi,
për një simfoni -
e kurr, e kurr ma mos të zgjohemi.


Kanga e Rinisë

Rini, thueja kangës ma të bukur që di!
Thueja kangës sate që të vlon në gji.
Nxirre gëzimin tand' të shpërthejë me vrull...
Mos e freno kangën! Le të marri udhë.

Thueja kangës, rini, pash syt e tu...
Të rroki, të puthi kanga, të nxisi me dashnu
me zjarrm tand, rini... Dhe të na mbysi dallga
prej ndjenjash të shkumbzueme q'i turbullon kanga.

Rini, thueja kangës dhe qeshu si fëmi
Kumbi i zanit te përplaset për qiellë
dhe të kthejë prap te na - se hyjt ta kanë zili


e na të duem fort si të duem një diell.
Thueja kangës, Rini! Thueja kangës gëzimplote!
Qeshu, rini! Qeshu! Bota asht e jote.



Kanga e të burgosunit

Nëpër hekra të kryqzuem të dritores seme
shof qiellën të coptueme në katërdhetë copë
edhe shof diellin sa një pare serme
- aq larg asht qielli nga e emja gropë.

E kjo gropë e eme e ka emrin burg.
E dini se burgu nuk asht për dëfrim.
Prandaj burg' i em asht shum i ultë
dhe më bani palmuç dhe më mbyti në trishtim.

Hekrat e kryqzuem dhe ndërgjegj' e eme,
dy anmiq të betuem, luftojnë dit' e natë;
por hekr' i fortë e mund ndërgjegjen teme
dhe në dëshprim përplasem si një qen i ngratë.

E kur nata vjen dhe xhixhillojnë hyjt
gëzohem fort, se hekrat nuk m'i kryqzojnë syt',
por t'u sjellmen mbrapa shof dritën e smutë
edhe hijën teme tu' u zgjatë në murt

si një kërcnim ligji, posi një dajak.
Dhe atëher tërbohem dhe urrej pa masë
dritën, hijën, vetën, muret edhe hekrat
edhe e ndjej vetën lua të ndryem në kafas.

Nëpër hekra të kryqzuem të dritores seme
shof qiellën të coptueme në katërdhetë copë
dhe zemra e eme ndien po aq të breme
në mes të katër murve sii në një gropë.


Vetmia

Më plak mërzitja
që vetmiamë sjell;
përbuzja, urrejtja
të gjith sendet m'i mbështjell
që kam shumë anmiq
të liq
në këto sende pa shpirt,
Nuk flasin.
As sy s'kanë.
Po mue më bahet
se aty janë
vetëm që të më plasin
zemrën.
Së paku, të më shajnë:
I mallkuem!
Së paku, të anë tallin:
I uruem!
Së paku, të më këndojnë:
-I yni zot!
Ose të më thonë:
- Jeton kot!
Të flasin, të flasin se fjalë due
në kët vetmi me ndigjue.
Ose të më tregojnë historinë
e tyne, autobiografinë:
ndoshta ty do gjej gjasim
mejeten tcme pa tingllim
që në vetmi po e kaloj -
dhe s'po dij a rroj e s'rroj.
Sendet heshtin. - sa të pamëshirë!
Më bajnë dhe mue të hesht me pahirë,
pse gojë s'kanë
dhe nuk flasin,
aty janë
vetëm të më plasin
zemrën teme që po vuen
dhe në mërzi vetveten truen


Poema e Mjerimit

Kafshatë që s'kapërdihet asht, or vlla, mjerimi,
kafshatë që të mbetë në fyt edhe të ze trishtimi
kur shefftyra të zbeta edhe sy tëjeshilta
që të shikojnë si hije dhe shtrijnë duert e mpita
edhe ashtu të shtrime mbrapa teje mbesin
të tanëjetën e vet derisa të vdesin.
E mbi ta n'ajri, si në qesendi,
therin qiellën kryqat e minaret e ngurta,
profetënt dhe shejtënt në fushqeta të shumngjyrta
shkëlqejnë. E mjerimi mirfilli ndien tradhti.

Mjerimi ka vulën e vet të shëmtueme;
asht e neveritshme, e keqe, e turpshme;
balli që e ka, syt që e shprehin,
buzët që më kot mundohen ta mshefin -
janë fëmitë e padijes e flitë e përbuzjes,
të mbetunat e flliqta rreth e përqark tryezës
mbi të cilën hangri darkën një qen e pamshirshëm
me bark shekulluer, gjithmon i pangishëm.
Mjerimi s'ka fat. Por ka vetëm zhele,
zhele fund e maje, flamujt e një shprese
të shkymë dhe të coptuem me të dalun bese.

Mjerimi tërbohet në dashuni epshore.
Nëpër skaje t'errta, bashkë me qej, mij, mica,
mbi pecat e mykta, të qelbta, të ndyta, të lagta
lakuriqen mishnat, si zhangë; të verdhë e pisa;
kapërthehen ndjenjat me fuqi shtazore,
kafshojnë, përpijnë, thithen, puthen buzët e ndragta
edhe shuhet uja, dhe fashitet etja
n'epshin kapërthyes, kur mbytet vetvetja.
Dhe aty zajnë fillin të marrët, shërbtorët dhe lypsat
që nesër do linden me na i mbushë rrugat.

Mjerimi në dritzën e synit te kërthini
dridhet posi flaka e mekun qirini
nën tavan të tymuem dhe plot merimanga,
ku hije njerzish dridhen ndër mure plot danga,
ku foshnja e smueme qan si shpirt' i keq
tu' ndukë gjitë e shterruna të së zezës amë,
e kjo prap shtazanë, mallkon zot e dreq,
mallkon frytn e vet, mallkon barrn e randë.
Foshnj' e saj nuk qesh, por vetëm lëngon,
e ama s'e don, por vetëm mallkon.
Vall sa i trishtueshëm asht djepi i skamit
ku foshnjën përkundin lott edhe të fshamit!

Mjerimi rrit fënnin në hijen e shtëpive
të nalta, ku nuk mrrin zani i lypsis,
ku nuk mund t'u prishet qetsia zotnive
kur bashkë me zoja flejnë në shtretënt e lumnis.


Mjerimi pjek fëmin para se të burrnohet;
don ta msojë t'i iki grushtit q'i kërcnohet,
atij grusht që në gjumë e shtërngon për fytit
kur fillojnë kllapitë e etheve prej unit
dhe fetyrën e fëmis e mblon hij' e vdekjes,
një stoli e kobshme në vend të buzqeshjes.
Një fryt kurse piqet dihet se ku shkon
qashtu edhe fëmia në bark të dheut mbaron.

Mjerimi punon, punon dit e natë
tu' i vlue djersa në gjoks edhe në ballë,
tue u zhigatun deri në gjujë në baltë
e prap zorrët nga uja i bahen palë-palë.
Shpërblim qesharak! Për qindenjë afsh
në ditë - vetëm: lekë tre-katër dhe "marsh!".

Mjerimi kaiher' i ka faqet e lustrueme,
buzët e pezmatueme, mollzat e ngjyrueme,
trupin pënnendore e një tregtis së ndytë,
që asht i gjikuem të bijë në shtrat të vet i dytë;
dhe për at shërbim ka për të marrë do franga
ndër çarçafë, ndër fëtyra dhe në ndërgjegje danga.

Mjerimi gjithashtu len dhe në trashigim
-jo veç nëpër banka dhe në gja të patundshme,
por eshtnat e shtrembta e në gjoks ndoj dhimbë,
mund që të len kujtim ditën e dikurshme
kur pullaz' i shtëpis u shemb edhe ra
nga kalbsin' e kohës, nga pesha e qiellit,
kur mbi gjithçka u ndi një i tmerrshmi za
plot mallkim dhe lutje si nga fund i ferrit,
ish zan' i njeriut që vdiste nën tra.
Kështu nën kambë të randë të zotit t'egërsuem -
thotë prifti - vdes ai që çon jetë të dhunuem.
Dhe me këto kujtime, ksi lloj fatkeqësinash
mbushet got' e helmit në trashigim brezninash.

Mjerimi ka motër ngushulluese gotën.
Në pijetore të qelbta, pranë tryezës plot zdrale
të neveritshme, shpirti me etje derdh gotën
në fyt për me harrue nandhetenand' halle.
E gota e turbull, gota satanike
tu' e ledhatue e pickon si gjarpni -
dhe kur bie njeriu, si gruni nga drapni,

nën tryezë qan-qeshet në formë tragjikomike.
Të gjitha hallet skami në gotë i mbyt
kur njëqind i derdh një nga një në fyt.

Mjerimi ndez dëshirat si hyjet errsina
dhe bajnë tym si hejt q'i ban shkrum shkreptima.

Mjerimi s'ka gëzim, por ka vetëm dhimba,
dhimba paduruese që të bajnë të çmendesh,
që t'apin litarin të shkojsh fill' e të varesh
ose bahe fli e mjerë e paragrafesh.

Mjerimi s'don mshirë. Por don vetëm të drejt!
Mshirë? Bijë bastardhe e etënve dinakë,
të cilt në mnyrë pompoze posi farisejt
i bijnë lodërtinës me ndjejt dhelparak
tu' ia lëshue lypsiti një grosh të holl' në shplakë.

Mjerimi asht një njollë e pashlyeme
në ballë të njerzimit që kalon nëpër shekuj.
Dhe kët njollë kurr nuk asht e mundshme
ta shlyejnë paçavrat që zunë myk ndër tempuj

Anës Lumenjve


Arratisur, syrgjynosur,
Raskapitur dhe katosur
Po vajtoj pa fund, pa shpresë,
Anës Elbës, anës Spree-së.


Ku e lam' e ku na mbeti
Vaj-vatani e mjer-mileti
Anës detit i palarë,
Anës dritës i paparë,
Pranë sofrës i pangrënë,
Pranë dijes i panxënë,
Lakuriq dhe i dregosur,
Trup e shpirt i sakatosur?


Se ç'e shëmpnë derbederët,
Mercenarët dhe Bejlerët,
Se ç'e shtypnë jabanxhinjtë
Se ç'e shtrythnë fajdexhinjtë,
Se ç'e pren' e se ç'e vranë,
Ç'e shkretuan anembanë,
Nënë thundrën e përdhunës
Anës Vjosës, anës Bunës!


Çirem, digjem i vrerosur,
Sakatosur, çarmatosur,
As i gjall' as i varrosur,
Pres një shenj' e pres një dritë,
Pres me vjet' e pres me ditë,
Se ç'u tera, se ç' u-mpaka,
Se ç' u-çora, se ç' u-mplaka,
Lark prej vatrës dhe prej punës,
Anës Rinit, anës Tunës.


Çakërdisur, batërdisur,
Përpëlitur dhe zalisur,
Endërroj pa fund, pa shpresë
Anës Elbës, anës Spree-së.


Dhe një zë vëngon nga lumi,
Më buçet, më zgjon nga gjumi,
Se mileti po gatitet,
Se tirani lebetitet,
Se pëlcet, kërcet furtuna,
Fryhet Vjosa, derdhet Buna,
Skuqet Semani dhe Drini,
Dridhet Beu dhe zengjini,
Se pas vdekjes ndriti jeta,
Dhe kudo gjëmon trumbeta:
Ngrehuni dhe bjeruni,
Korrini dhe shtypini,
Katundar' e punëtorë,
Që nga Shkodra gjer në Vlorë!


Ky ilaç e ky kushtrim
Më bën djal' e më bën trim,
Më jep forc' e më jep shpresë,
Anës Elbë-s, anës Spree-së.
Se pas dimrit vjen një verë
Që do kthehemi një herë
Pranë vatrës, pranë punës,
Anës Vjosës, anës Bunës.


Arratisur, syrgjynosur,
Raskapitur e katosur
Brohoras me bes' e shpresë
Anës Elbës, anës Spree-së.


Fan S Noli

Qerbelaja (Naim Frasheri)

Per ju e per memedhene
teperpiqni nate e dite
Sa te daleme ne drite
Zot i madh e i vertet
Mos na ler kurre shkrete
Ti je zot i gjithesise
Perendi e Shqiperise
Urdheri yt po te jete
E po te duash ti vete
Gjithe punet mbarohen
Gjekundi nuk ndalohen
Fali.fali Shqiperise
Gjithe c'ke te miresise
Edhe ju gjithe te miret
Mos na lini n'errsiret
Zot i madh per Qerbelane
Per gjithe ato mundime
Per ngasherimene time!
Shqiperine mos e lere
Te prishet e te bjere
Po te jete gjalle perjete
Gjithe ci duhet ta kete
Te rojne e te mbreteroj
Te jete lulz' e zonje
Fali ti vecez urate
Qe te jete jetegjate
Shqipetari trim me flete
Si ka qene le te jete
Te ket' gjithe urtesine
E ta doje Shqiperine
Te vdese per memedhene
Te jete trim e i imire
Po te mos jete egersire
Te jete i qyteteruar
I ditur e i mesuar
Ti ape nder Shqiperise

Laokoonti - Ismail Kadare

Me shihni tek mbytem nga gjarperinjte
ne muze te Luvrit ne Madrid , ne Nju-jork
Para syve tuaj e aparate turistesh.
qindra vjet kam qe vuaj
nga qe sflas dot
Si te flas?
A mundet nje nofull mermeri
te levize nje grime, te korrigjoje dicka?
vini re syte e mi, te zgavrat e thella
nje enigme, si amebe te thare atje ka.

Nje te fshehte te madhe ndrydh brenda gjoksit
para syve tuaj, ne Paris, ne Madrid.
Ah, do te doja dyfish te m'i shtonit,
vec sekretin e madh te shkarkoja nje dite.

Tek me vini rrotull, une them me vete
kaq te verber te jeni sa te mos te ndjeni kete,
qe ky ngerc e ky ankth ne qenien time
s'eshte nga gjarperinjte, por nga nje tjeter gje?

Mijera here ne mijera net e dite
te verteten e frikshme perseris pa pushim.
Me shpresen e marre se nga kjo perseritje
ndoshta mermeri peson nje ndryshim.

Po s'nderron ai kurre.
Art i skulptures
genjeshtren mbi te ka ngrire pergjithnje.
I mberthyer ne deshmine e saj te rreme,
te verteten kujtoj e qaj per te.

Si cdo gje e tmerrshme eshte i thjeshte sekreti,
qe brenda boshlleku i gjoksit mban.
Afroni, pra, kokat te degjoni te verteten,
mua s'me mbyten gjarperinjte por trojanet me
vrane.

O, sikur te mundja gjithcka te tregoja.
Si do te ngrinit para meje si gur,
por une i denuar mes rropames suaj
moskokecarese
monologun te thurr.

Ju e dini se perpara Trojes ahere,
kali i drunjte, dhurata e grekeve u shfaq.
Ky kale ne dy grupe i ndau trojanet:
ta pranonin ate, ose ta flaknin sakaq.
Pajtim me armikun, ulerinin tradhtaret
mjaft me me lufte, zjarr edhe helm.
Erdhi koha qe shpatat ti kthejme ne parmenda
armiqte ne miq erdh koha te kthejme.

Ne mbledhje te gjate "pro" dhe "kundra" kalit,
une "kundra", kryesova me terbim.
Dhe juve ju kam thene ahere se hyjnite
gjarperinjte me derguan si ndeshkim.

C'perralla kalamajsh, c'trillim per budallenjte
une gjarperinjte do t'i mbrapsja me nje shkelm.
Po c'ti bej fushates se tradhtareve kunder meje
shantazheve,letrave anonime plot helm.

Dite e nate e me jave polemika vazhdonte,
nga shtresat e mesme e gjer lart ne qeveri.
Ishte vjeshte.
Nen qiellin e hirnosur me ere
kali i drunjte perjashta priste ne shi.

Ate kale une i pari e kisha goditur,
ndaj, e dija, kete s'do te ma falnin perjete.
Me ne fund "vije e bute" fitoi mbi te "ashpren",
dhe ne "kokefortet" na vune ne arrest.

Ne burg, me goten e ujit, ne mesnate
helmin na dhane ata te pijme
ata qe ulerinin kunder dhunes e shpates
Qe dinin te kafshonin tamam si gjarperinjte.

Ne mengjez qe pagdhire ne breg te detit
ma hodhen kufomen drejt mbi zhavor.
Rapsodet anembane perhapen
versionin fals te gjarperinjve hyjnore.

Ky ishte mbarimi i polemikes per kalin,
ju e dini me Trojen se c'ndodhi pastaj.
Tre mije vjet rrjesht,
nga muzeu ne muzera,
une hamalli i mermerte, genjeshtren mbaj.

Tre mije vjet...Akoma zjarret e Trojes
si floknaje e kuqe me rrine ne sy.
Po me i tmerrshem se zjarret, kumet e vomet
ishte fundi fare,
kur u be qetesi.

Troje e braktisur.
Germadhe.
Hi i ftohte;
dhe poshte ne te vdekurit shtrire rresht.
Dhe papritur, ne muzg siper tokes se mardhur
u ndje dicka qe ate cante permes.

C'ish kjo gervime keshtu, kjo jehone?
Vume veshin. Kuptuam. greket e ligj
permbi qendren e qytetit me parmende leronin
per te thene se Troja perjete vdiq.

Ja me ne fund dhe parmenda e tyre.
Ah, plugu i saj si na cante me dysh!
Nga tradhetia e Trojes, nga gjithe dhembjet,
ky kafshimi i parmendes me i hidhur ish.

T'i kthejme shpatat me ne fund ne parmenda.
Keshtu therritnin atehere ata.
Midis fjaleve tuaja, si mallkim, si gjeme
veshet me kapen edhe kete hata.

Me kane lodhur me shume, besomeni, ca fjale,
se kjo peshe e neveritshme gjarperinjsh.
Ju, qe gjer ne hene kini shkuar, si valle
s'depertoni dot deri ne gjoksin tim?

Gumezhina juaj si zhaurime deti
me vjen nga cdo ane me perplaset ne vesh,
nga copera bisedash shumegjuheshe rreth meje
shqetesimet e medha te botes marr vesh.

Degjoj emra shtetesh te reja qe kane dale,
emra kombesh e popujsh te rinj degjoj,
vec ai, i vjetri, i tmerrshmi kale,
ashtu si ahere ka mbetur njelloj.

Prej potkonjve te tij une rreqethem akoma
dhe keshtu ne mermer i mbrojtur sic jam,
kurse ju, te panjohurit, ju prej mishi dhe kocke
vertiteni mosperfilles nga salla ne salle.

Vertiteni,
flisni per teatrin e per plazhet,
per gjithfare motoresh e gjithfare qeverish,
pa ju shkuar mendja qe ai mund te shfaqet
ne nje dite te rendomte, nje mengjes me shi.

Ashtu si ahere...
po mjaft,
u lodha.
Nga vertitja juaj po me erren syte,
nga rropama juaj veshet me gjemojne
ne muze te Londres ne Luver e Madrid,

ne pafshi ndonje dite te behem copera,
nga marazi, sic thone, te plas, t'ia bej "krak"
jo kujtimet e Trojes, as gjarperinjte monstra,
por indiferenca juaj
do te behet shkak

Zef Serembe (Xhuzepe Serembe)

Këngë malli

Më rri e pikur me mua nuk di ç’ke,
O e së humburës parajsë molla më e mirë,
Thuajmë ç’të bëra, i shkreti, që ashtu më le,
Sa jetën po e shkoj pa asnjë hir!

Oh, sa të mjera shkuan ditët kur fare
Nuk i pash’ bebzat të qeshnin në ata sy,
Që zemrën time e bënin aq krenare,
E gjirin ma mbushnin plot me dashuri.

Dhe ballin e stolisur rrezesh dielli
Më te dritarja jote nuk e pashë,
As të bukurën buzë, si lule qielli;
Pothuaj më su duke ti, mori vashë.

Gjin’ ma mbushi malli e zemrën me zjarr,
E trutë seç m’u harbuan në mendime,
Pushim dot nuk gjej e paqe më nuk kam.
Ti, vashë, ma dërmove jetën time.

............

Po dëgjomë fjalën që zemra të thotë:
“Do thyej prangat që më bënë të shkretë,
shpatën do t’rrëmbej edhe mburojnë time,
në luftë do t’vete si petrit i shpejtë.

E në ardhtë lajmi se vdiqa unë i mjerë,
Thuaj për mua të zin’ një fjal’ me mall.
Do t’shkojnë dimër mbi dimër e pranverë,
Jeta do t’lulëzojë, un s’do jem i gjallë.

............

Po ti, moj vashë, që të kam dash’ si sytë,
kur të më zgjohesh mëndjekthjellët menatë,
posa mëngjezit hyn dielli në shtëpit,
dërgoma këtë kujtim brenda në shtrat:

“I mjeri, oh! Një ditë ish gjithë hare,
kur rrinte në katund plot me trimëri;
si era shkoj për jetë, si një re,
e tash fle në një vend që unë s’e di...”

.........

Kur era të t’pëshpërijë si një herë
Fjalët që për mua do dërgojë malli,
Do t’më ngjajë varri posi pranverë,
Varri do t’më duket i ëmbël si zalli