Jolanda Shala

Jolanda Shala
DUKE PERKUJTUAR JOLANDA SHALEN, AKTOREN E TALENTUAR TE HUMORIT TE ESTRADES PROFESIONISTE TE SHKODRES.

E therrisnin Landi. Emrin e vertete e kishte Jolanda. Shkurtimi i emrit nuk kishte te bente me ndonje episod apo kujtim femijerie. Jo, ishte thjesht nje perligjje lirike qe rrezatonte ngjyrat me te bukura te ndjesise njerezore e humane, sepse konvergonin te gjitha te dashuria qe kishin per te: te afermit, miqte, dashamiret, koleget e punes,…, si dhe rrugica e femijerise, se ciles shpejt do t’i thoshte: lamtumire!

Porta e drunjte nuk do te celej me. Do te shuheshin edhe trokitjet. E, zogjte do te jene te vetmit deshmitare, te ikjes se saj. Ne fluturimet e tyre do te kete dicka prej loti, qielli e endrre te Landit te vogel. Keshtu e therrisnin Jolanden, Landi. Keshtu i mbeti emri.

E shoqeron Landi Jolanden, jo 37 vjet sa ishte jeta e saj (14 maj 1947 – 22 nentor 1984), por edhe sot e kesaj dite. Nje jete, me shume me endrra! Celen ne maj, u veniten dhe u thane ne nentor. Nje rriske qielli mbushur me xixellonja maji! Dhe ashtu sic do te thoshte Anni Filip per te shoqin, Zherar in: “Po cfare perfaqeson nje jete njerezore ne krahasim me perjetesine? Kohen e nje psheretime.”

Vetem kaq apo me shume?!..
Femijeria e saj rrinte si nje pike loti mbi qerpikun e njome, pezull mbi faqen e brishte. Se prinderit i vdiqen heret. Se bashku me vellezerit e saj, i thane lamtumire shtepise se vjeter me cardak dhe parmake, atje ne lagjen “Skenderbeg”. I thane lamtumire: pusit me cikrik, kumbulles ku lidhte shtregullen, trendafilave qe lulezonin pergjate bordurave te shtepise. Nje lamtumire gjithe trishtim, permes pikave te shiut qe ofronte vjeshta shkodrane si ne pikturat e Vladimir Janit.

Landi do te kujtonte me mall tingujt dritherues e shpesh here melankolike te serenatave shkodrane perballe avllive me shermashek e dritareve kafazlije, qe dilnin nga shpirti pervelues i violinistit plak, zotni Gasprit.

(Eh, zotni Gaspri, me kapelen e vjeter republike qe s’e hiqte asnjehere, me mustaqet e holla, fytyren thatanike, mollezat pak te dala, me kostumin ngjyre kafe ku shfaqej nje xhamadan e nje zinxhir ore i sermte, me syte enderrimtare… Edhe pse i kerrusur, gishtrinjte e plakur leviznin si nder endrra… Ajo bote e magjishme tingujsh sikur ia hiqnin pleqerine…).

Ne ate shtegtim Landi do te perjetesonte ne zerin e saj, embelsine e zerit te nenes se saj, Marijes, e cila ashtu e ulur shkalleve, duke ecur neper cardak apo e mbeshtetur pas parmakeve kendonte bukur jaret shkodrane, te cilat i zgjonin sa deshira te fjetura..! Ne Shtepine e Femijes kaloi shume vite. Shkollen 7 vjecare e kreu ne “11 Janari” (sot “Martin Camaj”). Me pas mbaroi shkollen e mesme pedagogjike “Shejnaze Juka”, per mesuese.

Qe ne bankat e kesaj shkolle u duk prirja drejt artit. U shqua edhe si balerine. Per kete ne vitin 1967 mbaroi nje kurs kater mujor ne Tirane, nen kujdestarine e baletmaestres Zoica Haxho. Mesuesja balerine eshte edhe si nene per Landin. Zeri i embel, takti i duhur, levizjet nazike…, sikur kane gjera te perbashketa mes tyre, ndaj dhe shpesh trokasin ne te njejten porte kujtimesh.
Ne Estraden profesioniste te qytetit te Shkodres, fillon punen me 1 prill 1968.

Ndonese karriera artistike qe e shkurter, ajo mbeti nje aktore e talentuar ne skenen e estrades profesioniste te teatrit “Migjeni”, duke lene gjurme edhe ne rolet me te vogla. Vecanerisht, se bashku me aktoren e talentuar Zyliha Miloti, krijuan nje duet te kendshem, plot ngjyresa humori ne interpretimin e shume gjinive e zhanreve te estrades shkodrane.

Cdo rol qe i besohej kerkonte e kembengulte qe ate figure qe krijonte ta plotesonte derisa te shfaqej si karakter i plote, pra, e qendiste. Ishte e kujdesshme qofte edhe per nje perparese te vogel qe i duhej personazhit, pa le per garderoben e rende. “Duke pare natyren e saj si aktore, do te thonte, ne nje bisede vite me pare, regjisori Paulin Sekuj, Jolanda punonte ngadale e me kujdes. I kushtonte vemendje detajit per te tipizuar me mire personazhin e per te krijuar doemos situaten humoristike.”

Puna e Jolandes, si aktore ne gjinine e humorit sikur perligjte nje thenie te Stendalit qe thonte: “Detaji me i vogel, situata me e vogel, kane rendesi vendimtare, shkaktojne te qeshuren ose i kundervihen asaj.” Tekstin jo vetem e nenvizonte disa here, por edhe e rikrijonte.

Kjo vecori e punes aktoriale, qe per regjisorin dhe trupen artistike nuk ishte me sekret, bene qe ne lamtumiren e fundit, ne mes te tjerave te thuheshin edhe keto fjale: “Ne i kemi te gjalla ne kujtese preokupimin e saj per punen e madhe qe ajo bente me rolet, shqetesimi qe nuk i ndahej deri ne shfaqjen e fundit, per te krijuar figura sa me te bukura, reale, qe kane mbetur te pashlyeshme ne kujtesen e shikuesit”.

Landi shpesh ne biseda me koleget, si me Tano Banushin, Hasan Smajen, Paulin Preken, Zyliha Milotin, Katrina Bigen, thonte se “aktori nuk duhet ta coje rolin te vetvetja, por vetveten duhet ta shkrije ne rol. Keshtu del ne pah talenti i aktorit, sa vlen ai…”

Ne punen e saj krijuese Landi i diferenconte karakteret njeri prej tjetrit pa krijuar stampe, monotoni, pa perseritur vetveten. Ndryshe do ta shikoje ne nje grua fshatare, tjeter ne nje komedi muzikore, nje pamje tjeter ne rolin e shkueses, nje tjeter te nje llafazaneje apo ne karakterin e bukur qe krijoi te Tazja (cikli: “Tazja me Lacen”), ne rolin e nje femije, etj., etj. Si aktore e profilit komik, portreti i saj plotesohet me parodite, vodevilet, komedite e operat muzikore…, ne 60 shfaqjet qe mori pjese, duke interpretuar ne rreth 180 role. Interpretimet e Landit i kujtojme ne premierat: “Ballafaqimi”, “Nen tik takun e ores”, “Shigjeta thumbuese”, “Laj e shplaj, qit ne diell e thaj”, “Peshqeshi i fundit”, “Ngjyrat pranverore”; komedine: “Fundi i nje komedije” te F. Krajes, etj.
Gjurmet qe la ne skenen e Estrades, duke kujtuar kete apo ate personazh, patjeter na sjellin ne kujtese gjithmone nje grua: me fytyre te hajme, me floke te gjate onde onde, me baluke perpara, elegante, te qeshur e gazmore; nje emer: Jolanda Shala, me syte e saj te kalter, shprehes e depertues deri ne dhembje te qenies se saj shpirtmire dhe plot humor. Jo vetem te shpirtit i mire, por flisnin, flisnin shume edhe ato sy…! Nje pasuri e rralle dhe e vyer qe e enderron ta kete cdo aktor..!