Rikard Ljarja

Rikard Ljarja
Rikard Ljarja, aktori dhe regjisori që s'u bë pianist

Dikur, aktorët shqiptarë ishin njerëzit më të adhuruar nga publiku dhe politikanët, madje dhe nga vetë krerët e shtetit shqiptar, ndërsa aktualisht për ta nuk ka kujdeset asnjë qeveritar, të paktën për t’u ngritur atë pensionin e ulët që ata marrin, apo tu krijojnë kushte për të interpretuar sërish në skenë. Kështu që ata janë të detyruar të shijojnë ditët e pensionit, larg jetës aktive në skenë dhe në ekran siç bënin dikur. Një ndër protagonistët e kësaj drame, është edhe “Artisti i Merituar”, aktori i madh, Rikard Ljarja, emri i të cilit tashmë është gdhendur përjetë në historinë e kinemasë shqiptare.

I lindur në Shkodër më 1 prill të vitit 1943, brenda një harku të shkurtër kohor, ai do të bëhej një ndër aktorët më aktiv dhe më me emër të skenës shqiptare.Pasi mbaron gjimnazin në vitin 1960 vazhdon shkollën e lartë për aktor pranë Teatrit Kombëtar, të cilën e mbaron në vitin 1965. Nga ky vit e deri në vitin 1973 punon si aktor në Teatrin "Migjeni", të qytetit të Shkodrës, ndërsa më 1996-2002 është Drejtor Artistik në Televizionin shqiptar, pas kësaj periudhe ai shijon pensionin e pleqërisë. Karriera e tij kinematografike ka nisur në vitin 1965 kur ai iu përkushtua tërësisht kinematografisë si actor, duke interpretuar me shumë sukses në shumë filma. Ndonëse emri i tij nuk është përfaqësuar denjësisht në skenën dhe ekranin e pas viteve nëntëdhjetë, para viteve nëntëdhjetë figura aktoriale e Rikard Ljarjës ka qenë gjithmonë në qendër të ekranit dhe të skenës shqiptare. Portreti i tij ka qenë vazhdimisht i pranishëm, si në kinema, ashtu dhe në televizionin shqiptar, i vetmi televizion për atë kohë. Aktori i famshëm, me origjinë nga Shkodra, me lojën dhe portretin e tij të veçantë kishte pushtuar i tëri si ekranin e kinemasë ashtu dhe atë të televizionit. Ai ka interpretuar rreth njëqind role në skenë dhe në kinematografi.

…Fëmijëria e Rikardit dhe dëshira e ndezur për artin
Ka qenë vetëm 6 vjeç kur ka shijuar emocionet e para që të jep magjia e fushës së artit. Kjo magji dhe këto emocione janë ndezur tek ai, falë këmbënguljes së dy prindërve të tij, të cilët kanë dashur medoemos që djali i tyre t’i përkushtohej vetëm fushës së artit, veçanërisht muzikës. Për të realizuar qëllimin e tyre, prindërit e Rikardit e rregjistrojnë në rrethet muzikore për piano. Kështu që atij i është dashur të studiojë për shumë vite për muzikë, por megjithatë, ëndrra e tij më e e madhe ka qenë aktrimi. Krahas aktrimit ka shfaqur talent edhe në fushën e muzikës, për pak kohë ka marrë pjesë edhe në në orkestrën simfonike të Prenk Jakovës, si fagotist. Në vitin 1960 mbaron shkollën, ndërkohë që i del e drejta e studimit për të studiuar në degën “Matematikë-Fizikë”. Duke qenë, se ai nuk dëshironte të vazhdonte në këtë degë, pasi preferonte degën për aktor, nuk pranon të studiojë në Shkencat Ekzakte. Gjatë kohës që ka studiuar në gjimnaz është marrë shumë me muzikë. Teatri i Shkodrës, gjatë muajve të verës jepte shumë shfaqje nëpër fshatra, për të plotësuar numrin, e merrinin edhe atë si muzikant, për t'i shoqëruar gjatë skeçeve të ndryshme. Këtu u ndez tek ai edhe dëshira për të vazhduar shkollën për aktor, të cilin e mbaron në vitin 1965.

Fillimi i karrierës si aktor kinemaje
Menjëherë pasi diplomimit si actor, ka ardhur edhe roli i parë i tij në kinematografi, ku ai shfaq një talent të madh gjatë interpretimit të rolit duke hapur rrugë për shumë role të tjera. Në debutimin e parë ka interpretuar rolin e mësuesit, i cili ishte Dritan Shkaba, tek filmi artistik "Komisari i Dritës". Suksesi i këtij filmi është pasqyruar në të gjitha faqet e shtypi të asaj kohe. Këtë rol e ka fituar me një kinoprovë, ku mes 15 konkurruesve të talentuar, mes të cilëve, Guljem Radoja, Viktor Zhusti, Mark Topollaj e të tjerë, ai ka triumfuar. Përveç këtij roli, ai ka ndihmuar rastësisht edhe për rolin e priftit, pasi mungonte i madhi Ndrek Luca, por kur e ka parë ish-ministri, Fadil Paçrami, e ka pëlqyer më shumë atë të mësuesit, duke thënë: "Ky bëka për komisar".

….Rënia e Kinostudios dhe e Rikardit
Rënia e Kinostudios shënoi edhe largimin e shumë aktorëve me zë të kinematografisë shqiptare. Mes tyre ishte edhe Rikard Ljarja. Në vitin 1996 ai ka shkëputur marrdhëniet financiare me Kinostudion, por në fakt ëndrra e tij për të bërë filma kishte mbaruar që në vitin 1990, kur Kinostudioja nuk kishte më mundësi financiare të prodhonte filma. Por, ndonëse ai u largua nga bota e filmit, filloi punë si Drejtor Artistik në Televizionin Shqiptar, por edhe nga kjo punë e larguan në mënyrë krejt arbitrare në vitin 2002 duke e shkëputur përfundimisht nga puna krijuese dhe duke i lënë si ngushëllim të vetëm financiar pagën shumë të ulët të pensionit të pleqërisë.

Si e shtyn ditët aktori i madh…
Nuk është i kënaqur me pensionin e ulët që merr. Ndonëse ka një jetë të tërë në skenë dhe në ekran, si dhe titullin “Artist i Merituar”, ai nuk gëzon ndonjë privilegj të madh përsa i përket pagës së ulët të pensionit. Për të larguar pleqërinë, ai vazhdon të shkruaj. Deri tani ka shkruar disa skenarë, si dhe librin “Në një humbëtirë këtej rrotull”. Gjithashtu, kur shkon në vendlindjen e tij në Shkodër, mbjell qepë, hudhra, tulipanë dhe trëndafilë në kopshtin e tij. Ndonëse është në pension është i gatshëm të luaj sërish në skenë. Ndërkohë mendon se Teatri Kombëtar nuk mund të mbahet vetëm me dramën e huaj, pasi sipas tij, “një Teatër Kombëtar pa dramë, kombëtare nuk mund të ekzistojë”.

Rolet e tij më të spikatura
Rolet më të spikatura të Rikard Ljarjës janë: Dritani te filmi “Komisari i dritës” i realizuar në vitin 1966, Skënder Guri te “Duel i heshtur” 1967, Perlat Pëllumbi në “Ngadhënjim mbi vdekjen”, 1967, Deda në “Rrugë të bardha” 1974, Rrema në “Shtigje lufte” 1974, Gaqo tipografi në “Rrugicat që kërkonin diell” 1975, inxhinier Tosti në “Ilegalët” 1976. Filmi i tij i parë si regjisor i pavaruar është “Në pyjet me dëborë ka jetë” 1978 , ndërsa tek filmi “Kur hapen dyert e jetës” 1986 , është edhe autor i skenarit. Është aktor dhe regjisor në 12 filma, si dhe ka shkruar edhe shumë skenare të cilat janë bërë filma.

Çmime dhe medalje
Si regjisor, filmi më i arrirë i tij është “Kur hapen dyert e jetës”, i cili u realizua në vitin 1986, ku ishte edhe autor i skenarit. Ky film u nderua me çmimin “Aleksandër Moisiu” për vitin 1987. Filmi i tij Kur happen dyert e jetës fitoi çmimin “Aleksandër Moisiu” për vtin 1986 dhe u nderua me çmimin e dytë në Festivalin e VII të filmit Artistik shqiptar. Akorët, Petrit Malaj (për rolin e mjekut) dhe Reshat Arbana (për rolin e kryetarit) u nderuan me Medalionin e Festivalit. Për meritat e tij aktoriale dhe regjisoriale është nderuar me titullin “Artist i Merituar”.

Pasaporta dhe karriera artistike
Vendlindja: Shkodër
Datëlindja: 1943
Diplomimi: Aktor

Filmat ku ka interpretuar si aktor
1966. “Komisari i dritës”
1967. “Duel i heshtur”
1967. Ngadhënim mbi vdekjen”
1974. “Rrugë të bardha”
1974. “Shtigje lufte”
1975. “Rrugicat që kërkonin diell”
1976. “Ilegalët”

Prodhimtaria regjisoriale
1978. “Në pyjet me dëborë ka jetë”
1979. “Radiostacioni”.
1980. “Skëterrë ‘43”
1981. “Dita e parë e emërimit”
1983. “ Fundi i një gjakmarrjeje”
1984. “Ura pranë kështjellës”
1985. “Pranverë e hidhur”
1986. “Kur hapen dyert e jetës”

Si skenarist
1988. “Pesha e kohës”

Si autor librash
“Në një humbëtirë këtej rrotull”.

Rrëfimi i aktorit të njohur. Me çfarë merret sot njeriu që dikur pushtoi ekranet e Kinemasë dhe Televizonit

Ljarja: Vitet e mia të pensionit larg skenës dhe ekranit

Dashnor Kaloçi

Vite më parë portreti i tij ka qenë vazhdimisht i pranishëm, si në Kinema ashtu dhe në Televizionin e vetëm të asaj kohe. Madje, aq i pranishëm sa që në vendlindjen e tij, në qytetin e Shkodrës, në ato vite filloi të qarkullonte edhe një barsaletë për të. Kështu, kur dikush e pyeti një shkodran sa sa vëllezër bëheshin në shtëpi, ai iu përgjigj: "Bashkë me Rikard Ljarjen, bëhemi pesë!". Ndonëse si shumë barsaleta të tjera që dilnin asokohe në Shkodër, edhe ajo nuk ishte pa gjë brenda, duke e pasur shumë të qartë nëntekstin, prap se prapë ajo anekdotë përcillte një realitet mëse të vërtetë. Dhe ai realitet kishte të bënte me faktin se aktori i famshëm, me origjinë nga Shkodra, me lojën dhe portretin e tij të veçantë kishte pushtuar i tëri si ekranin e kinemasë ashtu dhe atë të televizionit. Por të gjitha këto, së bashku dhe me atë barsaletë, tashmë i përkasin një kohe të shkuar, që e shumta mund të kujtohen vetëm nga një nostalgjik i humorit të famshëm shkodran dhe askush tjetër. Madje, ai ka filluar të harrohet, ndonëse në këtë moshë dhe me po kaq vite karriere kolegët e tij në vende të tjera të botës fillojnë të bëhen të njohur dhe të marrin famë. Të gjitha këto tashmë i ka "përtypur" dhe që prej vitit 2002, kur nuk i dhanë më rrogë në TVSH, ku punonte si Drejtor Artistik. Ai e ka ndryshuar pothuaj të gjithë rrjedhën e jetës. Nuk punon më si dikur, nga 10 deri 12 orë në ditë për rolet e filmave, por nga 3-4 orë në kopshtin e shtëpisë së tij në qytetin e Shkodrës, ku shkon vazhdimisht nga dy-tri herë në muaj, për të qëndruar nga tri-katër ditë.

Zoti Ljarja, si e kujtoni futjen tuaj në kinematografi?

Me artin unë jam marrë që në moshën 6-vjeçare, kur dy prindërit e mi, me mendimin për të më dhënë një kulturë të përgjithshme, më kishin futur në rrethet muzikore, për piano. Por edhe pse studiova për shumë vite në muzikë, madje duke qenë një muzikant jo i keq, duke arritur deri në orkestrën simfonike të Prenk Jakovës, si fagotist, kur mbarova gjimnazin më 1960 më doli e drejta e studimit për Matematikë-Fizikë. Natyrisht këtë gjë nuk e pranova, pasi ëndrra ime ishte që të bëhesha aktor.

Ç'lidhje kishit me profesionin e aktorit, kur ju thoni se jeni marrë me muzikë?

Në një intervistë nuk mund të thuhet e gjithë jeta… Në atë kohë që unë isha gjimnazist dhe merresha me muzikë Teatri i qytetit të Shkodrës në muajt e verës jepte shfaqje nëpër fshatra. Për të plotësuar numrin, ata më merrnin mua si muzikant, për t'i shoqëruar gjatë skeçeve të ndryshme. Kështu, ajo gjë më pëlqeu shumë dhe unë mezi prisja të futesha në shkollën e aktorëve, ku, pasi konkurrova, fitova.

Pas diplomimit, cili është roli juaj i parë në kinematografi?

Roli im i parë është mësuesi (Dritan Shkaba), te filmi artistik "Komisari i Dritës", film që pati shumë sukses, pasi iu bë jehonë e madhe nga shtypi dhe m'u hap rruga për më tej.

Kush ua caktoi atë rol?

Atë rol e fitova me kinoprovë, mes 15 konkurruesve, ku ndër ta kujtoj Guljelm Radojën, Viktor Zhustin e Mark Topollajn. Përveç atij roli, unë ndihmova rastësisht edhe për rolin e priftit, pasi mungonte i madhi Ndrek Luca. Por kur i pa ministri Fadil Paçrami, pëlqeu më shumë atë të mësuesit, duke thënë: "Ky bëka për komisar".

Gjatë gjithë karrierës suaj, sa role keni në Kinematografi dhe Teatër dhe kë vlerësoni si më të arririn?

Sinqerisht që nuk i mbaj mend. Mund të jenë mbi 30 role në Kinematografi dhe po kaq në Teatër. Unë nuk mund të veçoj asnjë rol, pasi të gjitha i kam luajtur me qejf. Është shikuesi ai që jep vlerësime për aktorët.

Ndërsa në kinematografi tashmë jeni i njohur, në Teatër pothuajse jeni i panjohur. Të paktën brezi ynë nuk ju mban mënd!

Nga viti 1965 deri më 1973, kur erdha në Tiranë dhe fillova punë si aktor-regjisor në Kinostudio, kam luajtur rreth 30 role në Tetarin "Migjeni" të Shkodrës, ku pjesa më e madhe ishin role kryesore. Por në atë kohë televizioni ishte në hapat e parë dhe kështu që brezi juaj nuk më mban mend si aktor teatri.

Gjatë gjithë karrierës suaj artistike, a keni pasur raste kur jeni ndier vërtet në vështirësi?

Jo, nuk mbaj mend të kem kaluar raste të vështira në karrierën time artistike.

Kur u larguat nga Kinostudio dhe si e keni përjetuar atë gjë?

De jure nga Kinostudio jam larguar më '96, kur shkëputa marrëdhëniet financiare që andej, por de facto ajo gjë kishte ndodhur që më 1990, kur Kinostudio nuk kishte më mundësi financiare të bënte filma. Nisur nga ky fakt, largimi im nga bota e flimit erdhi disi i butë, pasi nga aty fillova detyrën si Drejtor Artistik në TV Shqiptar.

Çfarë do të quanit gabim për periudhën e para viteve '90, kur ju keni qenë në Kinostudio?

Gabim mund të quaj rritjen e përnjëhershme të prodhimit kinematografik nga 3-4 filma, në 14. Mundësia e pakët për ta përballuar atë gjë, solli edhe filma të dobët. Por, në 380 e sa filmat, që janë bërë atëherë, ka vlera të mirëfillta artistike.

Po nga Televizioni Shqiptar kur dhe pse jeni larguar?

Në fillim të 2002-it, kur shkova për të marrë rrogën më thanë se nuk kisha rrogë për të marrë. Sipas një nëpunëseje, isha larguar me dëshirën time. Pas kësaj u largova pa u ankuar tek asnjeri, pasi e kam respektuar gjithnjë shtetin. Me largimin nga TVSH, mbas disa kohe, unë dola në pension.

Nuk e vuajtët largimin në atë mënyrë?

Jo, vetëm më bëri përshtypje etika me të cilën u sollën.

Me siguri merrni pension të veçantë, si artist?!

Jo, se nuk jam "Artist i Popullit", jam vetëm i "Merituar". Paska ca ligje…

Që nga ajo kohë kur dolët në pension e aktualisht me çfarë merreni?

Shumë pak me thashetheme…Vazhdoj historinë e lashtë të të shkruarit, pasi përveçse si aktor e regjisor në 12 filma, kam shkruar herë pas here edhe skenarë që janë bërë filma. Gjatë gjithë jetës kam shkruar.

Pse nuk keni botuar?

Për njëqind e një arsye, nuk kam botuar.

Po librin "Në një humbëtirë këtej rrotull" pse e botove?

Po për njëqind e një arsye.

Mund të na thoni një?

Në dorëshkrim, atë libër e kishin lexuar disa miq të mij, të cilët më kërkuan ta botoja.

Përse nuk botoni përsëri?

Kam frikë.

Nga kush?

Më shumë nga vetja.

Po përveç shkrimeve me çfarë merreni?

Ku e di unë… Shkoj në Shkodër, tek shtëpia ime, dhe mbjell qepë, hudra, tulipanë, trëndafilë etj. Në kopshtin tim punoj nga katër-pesë orë, pasi më merr malli të shkel në tokë zbathur.

Po të të thërrasin përsëri në role, a do pranosh?

Varet nga nga roli, nga regjisori dhe nga teatri, sepse sot unë nuk kam më kohë të vrapoj pas një grushti parash dhe të turpërohem.

Si i vlerësoni filmat shqiptarë të pas viteve '90?

Nuk i kam parë, sepse nuk janë shfaqur për publikun

Rikardi: Sot njerëzit më pyesin, akoma në shtyllë ti?

Aktori i famshëm i kinematografisë shqiptare, Rikard Ljarja, që dikur pati pushtuar ekranet e kinemasë dhe televizionit, që prej fundit të viteve '90, kur Kinostudio "Shqipëria e Re" pushoi së prodhuarai filma, nuk ka marrë asnjë rol si aktor në kinema. Megjithatë, ai thotë se: "Biçikleta dhe profesioni nuk harrohen kollaj". Ka vënë në skenë shfaqje në Teatrin Kombëtar, dhe në atë të Prishtinës, dhe ka interpretuar edhe si aktor në skenë. Ka bashkëpunuar edhe me IFEF (shoqatë amerikane) për një skenar. Po kështu, para disa vitesh ai bëri një reklamë brilante për AMC-në, aq sa edhe sot ai thotë se shumë nga njerëzit, që e njohin apo nuk e njohin, e ndalojnë në rrugë dhe i thonë: "Akoma në shtyllë ti?!". Madje, ata e pyesin pse i ka munguar prej kaq vitesh skenës dhe ekranit e i kërkojnë që të dalë përsëri atje, si dikur,…, sepse u mungon.

PASAPORTA
1943 u lind në qytetin e Shkodrës
1960 mbaroi maturën në Shkodër
1965 dipl. në Shkoll. e Lartë të Aktor. ("A. Moisiu"), Tiranë
1965-1973 aktor në Teatrin "Migjeni", Shkodër
1973-1996 aktor, regjisor, në Kinostudio
1996-2002 Drejtor Artistik në Televizionin Publik
2002 doli në pension