Lazėr Filipi
Faqja 1 e 1
Lazėr Filipi
Lazėr Filipi
Pėr teatrin do tė punoj deri nė fund tė jetės
I ka kaluar tė 85 vitet, por ende ndihet i ri. Ende ėshtė i mbushur me pasione dhe energji pėr tė vėnė nė skenė drama tė reja. Gjatė jetės sė tij ka provuar mė shumė se 130 role dhe profesione, duke filluar qė nga lypsari e deri te roli i Leninit. Ai quhet Lazėr Filipi dhe jetėn e tij e ka filluar nė male, ku ka qenė partizan qė nė moshėn adoleshnte. Dhe mė vonė, pas mbarimit tė Luftės, ai e ka kaluar tė gjithė jetėn e tij nė Teatrin Kombėtar tė Shqipėrisė, duke e kuptuar hera herės se edhe vetė jeta i ngjan subjekteve teatrale. Lazėr Filipi ėshtė aktori brilant qė ka pasur shumė dėshira nė jetė, por ėshtė penguar dhe ka arritur tė realizojė dhunshėm, sidomos njėrin prej tyre.
Cilat janė lidhjet tuaja tė para me teatrin? Si ka filluar rruga juaj drejt teatrit?
QTeatrin e doja qė kur kam isha fėmijė. Kisha kureshtjen dhe dėshirėn pėr t’i ndjekur gjithmonė shfaqjet teatrore tė shoqėrive kulturore tė Shkodrės, qė quheshin Shoqėria Rozafa, Vllaznia, etj. Shfaqjet e para, qė kam parė, kanė qenė me subjekte nga mesjeta, por edhe me subjekte tė ndryshme pėr ēėshtjet aktuale tė viteve ’30-tė, apo pėr problemet kombėtare. Mė kujtohet shfaqja “Ruba e kuqe”, qė fliste pėr flamurin tonė kombėtar, sepse kjo shfaqje pėr atė kohė, ishte me shumė emocione. Pastaj, kam parė njė shfaqje tjetėr, qė titullohej “Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt”. Kėshtu, pas disa vitesh erdha nė Tiranė. Ishte viti 1938, kur kėtu gjeta njė mjedis tė zhvilluar kulturor. Nė kryeqytet kishte kinema dhe teatėr. Shfaqjet teatrale luheshin nė kinematė “Gloria”, “Rozafat”, etj. Mė pas, filluan edhe nė kinemanė verore “Kosova”. Aty kam parė pėr herė tė parė artistėt e kalibrit tė madh botėror, si Mihal Popi, Xhevat Serezi, Prend Ndushi, e ndonjė tjetėr. Mė 1943, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore u organizua grupi teatror i rinisė antifashiste. Aty u shfaq drama “Kryengritja shqiptare”, tė cilėn mbaj mend se e ideoi dhe e inskenoi Kolec Ilia. Aty mora pjesė pėr herė tė parė edhe unė, sė bashku me disa aktorė tė tjerė tė mėdhenj, si Esma Agolli, Flutura Toto, Lin Noga, Donat Pali. Subjekti i dramės kishte tė bėnte me patriotizmin dhe atdhetarizmin tonė kombėtar. Pra, flitej pėr bashkimin e popullit pa dallim feje, krahine e ideje. Kėtė shfaqje e dhamė edhe nė njė ēetė partizane nė Mori tė Krujės. Aty njoha emocionet e para tė aktorit dhe aty mora pėrgėzimet e para tė profesionit tim tė ardhshėm. Nga kjo gjė pata shumė emocion. Unė kisha nė kėtė shfaqje rolin kryesor, ndėrsa Esma Agolli kishte rolin e nėnės. Pastaj u duk sikur hallet e luftės e lanė pak nė hije teatrin, po, pas Kongresit tė Pėrmetit, u krijua pėrsėri njė grup teatror. Ai grup u quajt “Grupi i Priskės”. Aty kishte dy grupe. Njė ishte pėr teatrin dhe tjetri ishte pėr grupin koral tė partizanėve. Kur u futa nė grupin e teatrit tė Priskės, u njoha me aktorin e madh Naim Frashėri. Aty pėrgatitėm bashkė dramėn e fatmir Gjatės qė titullohej “Nėna”. Pastaj nxorrėm dramėn, “Burgu”, “Partizani”, qė ishte me tre akte. Kjo dramė pati njė kulminacion, sepse u shfaq edhe nė 28 Nėntor tė vitit 1944 nė Kinemanė verore “Kosova”. Ndėrsa kėtė vit mė datėn 28 nėntor, kjo shfaqje mbush plot 60 vjet. Mė kujtohet se gjatė shfaqjeve mori pjesė i gjithė populli dhe pjesėtarė tė qeverisė. Prandaj e dhamė shfaqjen shtatė netė radhazi.
Si fillove punė nė Teatėr?
Atėherė u hap shkolla dramatike, tė cilėn e drejtonte regjisori Sokrat Mio. Ai kishte mbaruar shkollėn pėr regjisurė nė Paris. Nė fund tė prillit u bė edhe takimi i trupave amatore tė vendit. Aty ne morėm pjesė me shfaqjen “Topazi”. Kjo ishte edhe periudha, kur u mor vendimi pėr krijimin e Teatrit Popullor me aktorė profesionistė. Salla qė na u caktua pėr tė luajtur dramat tona, ishte kinema “Kosova”. Ndėrsa shfaqja e parė zyrtare u dha nė 30 maj tė vitit 1945. Kėtu dua tė pėrmend se nė krijimin e Teatrit Profesionist erdhėn aktorėt Mihal Popi, Xhevat Serezi, Behije Ēela, Liza Vorfi, Mihal Stefa, Loro Kovaēi, Ndrek Shkjezi, Gjon Karma, Pjetėr Gjoka, Marije Logoreci, si edhe grupi i aktorėve tė rinj, qė ishin shumė tė talentuar si Naim Frashėri, Kadri Roshi, unė, Prokop Mima, Drita Pelingu. Pastaj ne filluam tė orientohemi menjėherė edhe nė pjesėt bashkėkohore. Kėto pjesė i vinim, pėrveē dramave tė tjera kombėtare, qė nuk mungonin asnjėherė. Mbaj mend se nga shfaqjet e para moderne, qė vumė nė atė kohė, ishin dramat “Dashnori Gjido” dhe “Martesa”, e Gogolit. Gjatė kėtyre viteve lėvizja teatrore fitoi njė pėrpjestim tė gjerė dhe u aktivizuan shumė artistė, si nė skenė ashtu edhe nė shkrimin e pjesėve teatrore. Por nė kėto vite filloi edhe njė popullaritet tepėr i madh pėr aktorėt. Ne, atėherė na donin tė gjithė dhe kudo qė shkonim, njerėzit na ndalonin nė rrugė e na flisnin me respekt. Gjatė kėsaj kohe, shfaqjet teatrore arrritėn njė kulm tė ri me pjesėn “Familja e Peshkatarit”. Kjo dramė ka pasur njė numėr rekord aktorėsh. Ajo karakterizohej nga dy prioritete: aty kishte edhe aktorė shumė tė mirė, po edhe pjesa ishte shkruar nga njė autor shumė i talentuar, siē ishte Sulejman Pitarka. Vetė Sulejmani ishte njė aktor brilant, mirėpo me kėtė pjesė qė shkroi, ai hyri edhe nė historikun e dramaturgjisė shqiptare. Nė kėtė dramė unė kam luajtur rolin e xha Shazos. Aty kisha partner aktorin Kadri Roshi, ndėrsa nė rolin e Jonuz Brungės interpretonte i madhi Naim Frashėri. Dua tė them kėtu, se roli i xha Shazos ishte dhe mbeti ndėr rolet mė tė spikatura, qė kam luajtur gjatė jetės sime. Dihet mirė se qė njė aktori t’i mbetet njė rol nė fondin e dramaturgjisė, ai duhet tė plotėsojė dy kėrkesa parėsore: tė jetė vetė njė rol individualizues dhe nga ana tjetėr, drama ku pėrfshihet ky personazh, tė jetė njė dramė e fondit mė tė mirė tė dramaturgjisė. Kjo, ėshtė njėlloj si kampionati botėror, ku futbollisti mė i mirė duhet tė plotėsojė si kusht edhe faktin, qė ai duhet ta nxjerrė skuadrėn e tij kampione. Ndryshe, roli, ose loja e mirė e lojtarėve individė, zbehet dhe harrohet.
Pėrse thuhet se vitet 60-70 janė vitet e arta tė Teatrit Popullor?
Sepse gjatė kėsaj periudhe janė vėnė kryeveprat e mėdha tė klasikėve botėrorė. Gjatė kėtyre viteve ishte tepėr e sigurt vetėm njė gjė: qė publiku nuk gjente bileta pėr shfaqjet. Prandaj, dramaturgėt e mėdhenj botėrorė, gjatė asaj periudhe pėr herė tė parė folėn shqip. Dhe kėshtu qė, publiku i Tiranės dhe i gjithė Shqipėrisė preku me shqisat e veta artin e madh bashkėkohor. Tė gjithė ata qė e jetuan atė kohė, mbajnė mend mirė se si njerėzit shqyheshin nėpėr sportelet e teatrit, ndėrsa para fillimit tė shfaqjeve ēmimi i biletave rritej nga abuzuesit dhe matrapazėt. E them sinqerisht, se atėherė ishte fat tė ishe aktor i teatrit. Nuk ka mbetur njeri nė Tiranė pa ardhur nė sallėn tonė, kur ne vinim Shekspirin, Molierin, Brehtin, etj. Nė kėto drama populli shihte jetėn reale jashtė kornizave dhe kufizimeve ideore, qė kishin disa drama shqiptare, tė cilat censuroheshin. Ndonjėherė, dihet se pengonte edhe autocensura e vetė krijuesve. Megjithatė, nė atė kohė filloi tė lulėzonte njė brez i ri dramaturgėsh dhe krijuesish tė teatrit. Njė prej tyre ishte edhe Fadil Paērami. Nė kėtė periudhė, unė isha shumė i aktivizuar nėpėr shfaqje. Ne atėherė jetonim me emocionet e planeve krijuese dhe sakrifikonim shumė kohė edhe nga koha qė duhet t’i kushtonim familjeve. Dhe nė fund, vinte shpėrblimi, i cili nuk na jepej me dollarė, por me duartrokitje. Megjithatė, ato duartrokitje qė na shoqėruan ne gjatė gjithė jetės artistike, do t’i kishte zili ēdo brez artistėsh.
Cili ėshtė pėr ju roli qė nuk do tė harrohet?
Unė nuk harroj asnjerin nga rolet qė kam luajtur. Sepse ndodh qė artisti shpeshherė bashkėbisedon me psikologjinė dhe konsultohet me personazhet e jetės sė tij. Ndėrsa roli im mė i mirė ėshtė roli i Vladimir Iliē Leninit. Pėr kėtė rol do tė mė lejoni tė flas pak mė gjatė, sepse ai ka qenė roli i ėndrrave tė mia, qė mė ka falur aq shumė emocione. Kur flas pėr rolet dhe vlerat artistike, duhet tė mirėkuptohemi se kėtu nuk hyjnė fare probleme tė politikės. Sepse arti i madh ėshtė mbi tė gjitha politikat, ngaqė nė vetvete ėshtė njė element universal. Pra, nė nėntor tė vitit 1957 nė teatrin tonė ėshtė vėnė drama “Orėt e Kremlinit”. Ashtu siē ndodhte edhe nėpėr rastet e tjera, u mblodh Kėshilli Artistik dhe diskutoi me shumė pėrgjegjėsi mbi zgjedhjet e aktorėve, qė do tė luanin nė tė. Sepse, siē e dini, kjo dramė ka dhjetra personazhe, qė lėvizin nė skenė dhe ėshtė ndėr shfaqet mė masive tė teatrit tonė. Aty mbaj mend se rolin e Leninit ia besuan aktorėve tė cilėt ishin Besim Levonja, Pjetėr Gjoka, Naim Frashėri, Ilia Shyti, Pandi Stillo. Ndodhi qė Besimi dhe Naimi dhanė dorėheqjen menjėherė, duke thėnė se ata nuk e shihnin veten nė kėtė rol dhe prandaj mund tė interpretonin role tė tjera nė kėtė dramė. Ndėrsa unė, punova afro mbi njė vit nė fshehtėsi pėr kėtė rol. Pa i thėnė njeriu nė botė. Sa lexova pjesėn, thashė me vete se ky ishte roli im ideal. “Orėt e Kremlinit” ishte njė shfaqje qė e kisha parė nė Pragė, kur isha pėr studime. Kėshtu, qė njė muaj para shfaqjes, mė kujtohet se shkova nė pallatin ku banonin Naim Frashėri e Kadri Roshi. Ishte natė dhe unė i zgjova nga gjumi qė tė dy. Atė natė isha shumė i mbushur dhe i pėrgatitur edhe emocionalisht. Kisha pėrgatitur edhe makiazhin vetė. Kur i zgjova nga gjumi, ata tė dy u shqetėsuan se menduan mos kisha ndonjė tė sėmurė nė shtėpi. Pastaj, kur mė panė edhe me makiazh, u befasuan fare dhe mė thanė menjėherė: Lazėr ti je Lenini!”. Atė natė biseduam nė guzhinė, pimė nga njė kafe e raki dhe unė i recitova fragmentet e monologjet e Leninit. Kėshtu, unė dhe ata ramė dakort qė t’i kėrkonimm regjisorit Pandi Stillu, qė tė mė provonte pėr rolin. Dhe meqė Kadriut e Naimit i pėlqeu shumė figura qė krijova, vendosa qė tė marr pjesė nė njė konkurrim tė hapur. Kėshtu, ishte viti 1956, kur u bė prova e parė. Ndėrsa nė vitin 1957 bėmė provat nė skenė dhe kėtu fituam unė dhe Ilia Shyti. Atėherė na nisėn tė dyve nė Rusi pėr tė parė shfaqjen nė teatrin “Mahat”. Aty morėm njė eksperincė shumė tė mirė nga shfaqja origjinale, sepse morėm informacione edhe pėr kostumet, grimin, komunikimin, detyrimet e ndėrsjellėta aktoreske pėr planet e para dhe tė dyta, etj, etj. Sapo mbritėm nė Tiranė, filuam menjėherė nga puna nėn shembullin e kryeregjisorit rus Vladimir Bordko. Mua mė ra shumė mirė kostumi i Leninit, qė ishte luajtur si premierė nė “Mahat”. Dhe kėshtu, mė 3 nėntor tė vitit 1957 u dha shfaqja e parė, ku mori pjesė populli dhe drejtuesit kryesorė tė shtetit shqiptar. Por edhe shumė nga veteranėt rusė tė kohės sė Leninit. Roli u vlerėsua shumė dhe e gjithė shfaqja u prit shumė ngrohtė. Unė kam interpretuar shumė role tė tjera tė mira si Polloni, tek Hamleti, por ky rol qė bėra ishte kėnaqėsia mė e madhe qė kam pasur nga teatri.
Si ndjehet Lazėr Filipi, kur sheh filmat e tij?
Ndjehem mjaft mirė. Unė gjithmonė kam synuar tė realizoj figura artistike dhe tipa tė veēantė karakteresh. Unė gjithmonė kam punuar me seriozitet, prandaj them se kur shoh sot filmat e mi, mendoj se kam bėrė njė punė tė kualifikuar. Kėtu nuk dua tė mohoj vlerat e regjisorėve me tė cilėt kam punuar, sepse suksesi ishte i dyanshėm. Rolet e mia fillojnė qė tek filmi “Furtuna”, i cili mė vonė u ndalua dhe nuk u njoh fare nga brezat e rinj. Aty kisha rolin e xha Demirit, po kam passur edhe shumė role tė tjerė nė filmin, “Kėshilltarėt”, “Shembja e idhujve”, ose rolin e Shaqo Bregut, qė ka mbetur shumė gjatė nė kujtesėn e spektatorėve tanė. Mirėpo, dua ta theksoj edhe njėherė se unė nė fakt jam mė shumė njė aktor i prirur drejt teatrit skenik. Aty emocioni ėshtė mė i drejtėpėrdrejtė dhe vėshtirėsitė janė shumė mė tė mėdha.
Ēfarė do tė thotė tė jesh 85 vjeē dhe tė kėrkosh akoma skenėn?
Nė vitin 1991 unė krijova kompaninė teatrore “Tirana”. Me kėtė kompani kam inskenuar pjesė tė spikatura si “Fati i njė refugjati”, “Ali Pashė Tepelena”, e ndonjė tjetėr. Kjo e fundit u luajt me rastin e 80-vjetorit tė ditėlindjes sime. Kjo shfaqje u dha edhe nė Gjilan, ku mora njė ēmim tė spikatur, po edhe nė Prishtinė, ku u prit mjaft mirė. Kurse, pėrsa i pėrket moshės, unė nuk dua tė pėrsėris kėtu setencėn e njohur se “arti nuk ka moshė”, por iu them juve se “njeriu ėshtė aq vjeē sa dėshėron tė jetė”. Pra, unė jam tepėr energjik dhe kam gjithmonė plane tė reja nė kokė. Tė gjitha kanė lidhje me skenėn dhe publikun. Unė e di shumė mirė se sa vėshtirėsi janė shtuar nė kohėt e sotme pėr tė realizuar nė shfaqje teatrore, por ama, mendoj se kjo kohė tregon qartė vlerat reale, nė raport me konkurrencėn. Por do tė vazhdoj deri nė fund punėn e nisur qysh kur isha fėmijė.
Cilat janė lidhjet tuaja tė para me teatrin?
Fillimet e e lidhjeve me teatrin unė i kam qė kur kam qenė fėmijė. Atėherė mbaj mend se kisha kureshtjen dhe dėshirėn pėr t’i ndjekur gjithmonė shfaqjet teatrore tė shoqėrive kulturore tė Shkodrės, qė atėherė quheshin Shoqėria Rozafa, Vllaznia, etj. Shfaqjet e para, qė kam parė, kanė qenė me subjekte nga mesjeta, por edhe me subjekte tė ndryshme pėr ēėshtjet aktuale tė viteve ’30-tė, apo pėr problemet kombėtare. Mė kujtohet shfaqja “Ruba e kuqe”, qė fliste pėr flamurin tonė kombėtar, sepse kjo shfaqje pėr atė kohė, ishte me shumė emocione. Pastaj, kam parė njė shfaqje tjetėr, qė titullohej “Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt”. Mbaj mend, me kėtė rast, edhe mėsuesin tim tė nderuar Migjenin, i cili mė ka dhėnė mėsim nė shkollėn “28 Nėntori”. Ai na pėrgatiste shpesh shfaqje teatrale dhe na vinte nė provė pėr tė luajtur role tė ndryshme. Kėshtu, pas disa vitesh erdha nė Tiranė. Ishte viti 1938, kur kėtu gjeta njė mjedis tė zhvilluar kulturor. Nė kryeqytet kishte kinema dhe teatėr. Shfaqjet teatrale luheshin nė kinematė “Gloria”, “Rozafat”, etj. Mė pas, filluan edhe nė kinemanė verore “Kosova”. Aty kam parė pėr herė tė parė artistėt e kalibrit tė madh botėror, si Mihal Popi, Xhevat Serezi, Prend Ndushi, e ndonjė tjetėr. Mė 1943, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore u organizua grupi teatror i rinisė antifashiste. Aty u shfaq drama “Kryengritja shqiptare”, tė cilėn mbaj mend se e ideoi dhe e inskenoi Kolec Ilia. Aty mora pjesė pėr herė tė parė edhe unė, sė bashku me disa aktorė tė tjerė tė mėdhenj, si Esma Agolli, Flutura Toto, Lin Noga, Donat Pali.
Pėr teatrin do tė punoj deri nė fund tė jetės
I ka kaluar tė 85 vitet, por ende ndihet i ri. Ende ėshtė i mbushur me pasione dhe energji pėr tė vėnė nė skenė drama tė reja. Gjatė jetės sė tij ka provuar mė shumė se 130 role dhe profesione, duke filluar qė nga lypsari e deri te roli i Leninit. Ai quhet Lazėr Filipi dhe jetėn e tij e ka filluar nė male, ku ka qenė partizan qė nė moshėn adoleshnte. Dhe mė vonė, pas mbarimit tė Luftės, ai e ka kaluar tė gjithė jetėn e tij nė Teatrin Kombėtar tė Shqipėrisė, duke e kuptuar hera herės se edhe vetė jeta i ngjan subjekteve teatrale. Lazėr Filipi ėshtė aktori brilant qė ka pasur shumė dėshira nė jetė, por ėshtė penguar dhe ka arritur tė realizojė dhunshėm, sidomos njėrin prej tyre.
Cilat janė lidhjet tuaja tė para me teatrin? Si ka filluar rruga juaj drejt teatrit?
QTeatrin e doja qė kur kam isha fėmijė. Kisha kureshtjen dhe dėshirėn pėr t’i ndjekur gjithmonė shfaqjet teatrore tė shoqėrive kulturore tė Shkodrės, qė quheshin Shoqėria Rozafa, Vllaznia, etj. Shfaqjet e para, qė kam parė, kanė qenė me subjekte nga mesjeta, por edhe me subjekte tė ndryshme pėr ēėshtjet aktuale tė viteve ’30-tė, apo pėr problemet kombėtare. Mė kujtohet shfaqja “Ruba e kuqe”, qė fliste pėr flamurin tonė kombėtar, sepse kjo shfaqje pėr atė kohė, ishte me shumė emocione. Pastaj, kam parė njė shfaqje tjetėr, qė titullohej “Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt”. Kėshtu, pas disa vitesh erdha nė Tiranė. Ishte viti 1938, kur kėtu gjeta njė mjedis tė zhvilluar kulturor. Nė kryeqytet kishte kinema dhe teatėr. Shfaqjet teatrale luheshin nė kinematė “Gloria”, “Rozafat”, etj. Mė pas, filluan edhe nė kinemanė verore “Kosova”. Aty kam parė pėr herė tė parė artistėt e kalibrit tė madh botėror, si Mihal Popi, Xhevat Serezi, Prend Ndushi, e ndonjė tjetėr. Mė 1943, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore u organizua grupi teatror i rinisė antifashiste. Aty u shfaq drama “Kryengritja shqiptare”, tė cilėn mbaj mend se e ideoi dhe e inskenoi Kolec Ilia. Aty mora pjesė pėr herė tė parė edhe unė, sė bashku me disa aktorė tė tjerė tė mėdhenj, si Esma Agolli, Flutura Toto, Lin Noga, Donat Pali. Subjekti i dramės kishte tė bėnte me patriotizmin dhe atdhetarizmin tonė kombėtar. Pra, flitej pėr bashkimin e popullit pa dallim feje, krahine e ideje. Kėtė shfaqje e dhamė edhe nė njė ēetė partizane nė Mori tė Krujės. Aty njoha emocionet e para tė aktorit dhe aty mora pėrgėzimet e para tė profesionit tim tė ardhshėm. Nga kjo gjė pata shumė emocion. Unė kisha nė kėtė shfaqje rolin kryesor, ndėrsa Esma Agolli kishte rolin e nėnės. Pastaj u duk sikur hallet e luftės e lanė pak nė hije teatrin, po, pas Kongresit tė Pėrmetit, u krijua pėrsėri njė grup teatror. Ai grup u quajt “Grupi i Priskės”. Aty kishte dy grupe. Njė ishte pėr teatrin dhe tjetri ishte pėr grupin koral tė partizanėve. Kur u futa nė grupin e teatrit tė Priskės, u njoha me aktorin e madh Naim Frashėri. Aty pėrgatitėm bashkė dramėn e fatmir Gjatės qė titullohej “Nėna”. Pastaj nxorrėm dramėn, “Burgu”, “Partizani”, qė ishte me tre akte. Kjo dramė pati njė kulminacion, sepse u shfaq edhe nė 28 Nėntor tė vitit 1944 nė Kinemanė verore “Kosova”. Ndėrsa kėtė vit mė datėn 28 nėntor, kjo shfaqje mbush plot 60 vjet. Mė kujtohet se gjatė shfaqjeve mori pjesė i gjithė populli dhe pjesėtarė tė qeverisė. Prandaj e dhamė shfaqjen shtatė netė radhazi.
Si fillove punė nė Teatėr?
Atėherė u hap shkolla dramatike, tė cilėn e drejtonte regjisori Sokrat Mio. Ai kishte mbaruar shkollėn pėr regjisurė nė Paris. Nė fund tė prillit u bė edhe takimi i trupave amatore tė vendit. Aty ne morėm pjesė me shfaqjen “Topazi”. Kjo ishte edhe periudha, kur u mor vendimi pėr krijimin e Teatrit Popullor me aktorė profesionistė. Salla qė na u caktua pėr tė luajtur dramat tona, ishte kinema “Kosova”. Ndėrsa shfaqja e parė zyrtare u dha nė 30 maj tė vitit 1945. Kėtu dua tė pėrmend se nė krijimin e Teatrit Profesionist erdhėn aktorėt Mihal Popi, Xhevat Serezi, Behije Ēela, Liza Vorfi, Mihal Stefa, Loro Kovaēi, Ndrek Shkjezi, Gjon Karma, Pjetėr Gjoka, Marije Logoreci, si edhe grupi i aktorėve tė rinj, qė ishin shumė tė talentuar si Naim Frashėri, Kadri Roshi, unė, Prokop Mima, Drita Pelingu. Pastaj ne filluam tė orientohemi menjėherė edhe nė pjesėt bashkėkohore. Kėto pjesė i vinim, pėrveē dramave tė tjera kombėtare, qė nuk mungonin asnjėherė. Mbaj mend se nga shfaqjet e para moderne, qė vumė nė atė kohė, ishin dramat “Dashnori Gjido” dhe “Martesa”, e Gogolit. Gjatė kėtyre viteve lėvizja teatrore fitoi njė pėrpjestim tė gjerė dhe u aktivizuan shumė artistė, si nė skenė ashtu edhe nė shkrimin e pjesėve teatrore. Por nė kėto vite filloi edhe njė popullaritet tepėr i madh pėr aktorėt. Ne, atėherė na donin tė gjithė dhe kudo qė shkonim, njerėzit na ndalonin nė rrugė e na flisnin me respekt. Gjatė kėsaj kohe, shfaqjet teatrore arrritėn njė kulm tė ri me pjesėn “Familja e Peshkatarit”. Kjo dramė ka pasur njė numėr rekord aktorėsh. Ajo karakterizohej nga dy prioritete: aty kishte edhe aktorė shumė tė mirė, po edhe pjesa ishte shkruar nga njė autor shumė i talentuar, siē ishte Sulejman Pitarka. Vetė Sulejmani ishte njė aktor brilant, mirėpo me kėtė pjesė qė shkroi, ai hyri edhe nė historikun e dramaturgjisė shqiptare. Nė kėtė dramė unė kam luajtur rolin e xha Shazos. Aty kisha partner aktorin Kadri Roshi, ndėrsa nė rolin e Jonuz Brungės interpretonte i madhi Naim Frashėri. Dua tė them kėtu, se roli i xha Shazos ishte dhe mbeti ndėr rolet mė tė spikatura, qė kam luajtur gjatė jetės sime. Dihet mirė se qė njė aktori t’i mbetet njė rol nė fondin e dramaturgjisė, ai duhet tė plotėsojė dy kėrkesa parėsore: tė jetė vetė njė rol individualizues dhe nga ana tjetėr, drama ku pėrfshihet ky personazh, tė jetė njė dramė e fondit mė tė mirė tė dramaturgjisė. Kjo, ėshtė njėlloj si kampionati botėror, ku futbollisti mė i mirė duhet tė plotėsojė si kusht edhe faktin, qė ai duhet ta nxjerrė skuadrėn e tij kampione. Ndryshe, roli, ose loja e mirė e lojtarėve individė, zbehet dhe harrohet.
Pėrse thuhet se vitet 60-70 janė vitet e arta tė Teatrit Popullor?
Sepse gjatė kėsaj periudhe janė vėnė kryeveprat e mėdha tė klasikėve botėrorė. Gjatė kėtyre viteve ishte tepėr e sigurt vetėm njė gjė: qė publiku nuk gjente bileta pėr shfaqjet. Prandaj, dramaturgėt e mėdhenj botėrorė, gjatė asaj periudhe pėr herė tė parė folėn shqip. Dhe kėshtu qė, publiku i Tiranės dhe i gjithė Shqipėrisė preku me shqisat e veta artin e madh bashkėkohor. Tė gjithė ata qė e jetuan atė kohė, mbajnė mend mirė se si njerėzit shqyheshin nėpėr sportelet e teatrit, ndėrsa para fillimit tė shfaqjeve ēmimi i biletave rritej nga abuzuesit dhe matrapazėt. E them sinqerisht, se atėherė ishte fat tė ishe aktor i teatrit. Nuk ka mbetur njeri nė Tiranė pa ardhur nė sallėn tonė, kur ne vinim Shekspirin, Molierin, Brehtin, etj. Nė kėto drama populli shihte jetėn reale jashtė kornizave dhe kufizimeve ideore, qė kishin disa drama shqiptare, tė cilat censuroheshin. Ndonjėherė, dihet se pengonte edhe autocensura e vetė krijuesve. Megjithatė, nė atė kohė filloi tė lulėzonte njė brez i ri dramaturgėsh dhe krijuesish tė teatrit. Njė prej tyre ishte edhe Fadil Paērami. Nė kėtė periudhė, unė isha shumė i aktivizuar nėpėr shfaqje. Ne atėherė jetonim me emocionet e planeve krijuese dhe sakrifikonim shumė kohė edhe nga koha qė duhet t’i kushtonim familjeve. Dhe nė fund, vinte shpėrblimi, i cili nuk na jepej me dollarė, por me duartrokitje. Megjithatė, ato duartrokitje qė na shoqėruan ne gjatė gjithė jetės artistike, do t’i kishte zili ēdo brez artistėsh.
Cili ėshtė pėr ju roli qė nuk do tė harrohet?
Unė nuk harroj asnjerin nga rolet qė kam luajtur. Sepse ndodh qė artisti shpeshherė bashkėbisedon me psikologjinė dhe konsultohet me personazhet e jetės sė tij. Ndėrsa roli im mė i mirė ėshtė roli i Vladimir Iliē Leninit. Pėr kėtė rol do tė mė lejoni tė flas pak mė gjatė, sepse ai ka qenė roli i ėndrrave tė mia, qė mė ka falur aq shumė emocione. Kur flas pėr rolet dhe vlerat artistike, duhet tė mirėkuptohemi se kėtu nuk hyjnė fare probleme tė politikės. Sepse arti i madh ėshtė mbi tė gjitha politikat, ngaqė nė vetvete ėshtė njė element universal. Pra, nė nėntor tė vitit 1957 nė teatrin tonė ėshtė vėnė drama “Orėt e Kremlinit”. Ashtu siē ndodhte edhe nėpėr rastet e tjera, u mblodh Kėshilli Artistik dhe diskutoi me shumė pėrgjegjėsi mbi zgjedhjet e aktorėve, qė do tė luanin nė tė. Sepse, siē e dini, kjo dramė ka dhjetra personazhe, qė lėvizin nė skenė dhe ėshtė ndėr shfaqet mė masive tė teatrit tonė. Aty mbaj mend se rolin e Leninit ia besuan aktorėve tė cilėt ishin Besim Levonja, Pjetėr Gjoka, Naim Frashėri, Ilia Shyti, Pandi Stillo. Ndodhi qė Besimi dhe Naimi dhanė dorėheqjen menjėherė, duke thėnė se ata nuk e shihnin veten nė kėtė rol dhe prandaj mund tė interpretonin role tė tjera nė kėtė dramė. Ndėrsa unė, punova afro mbi njė vit nė fshehtėsi pėr kėtė rol. Pa i thėnė njeriu nė botė. Sa lexova pjesėn, thashė me vete se ky ishte roli im ideal. “Orėt e Kremlinit” ishte njė shfaqje qė e kisha parė nė Pragė, kur isha pėr studime. Kėshtu, qė njė muaj para shfaqjes, mė kujtohet se shkova nė pallatin ku banonin Naim Frashėri e Kadri Roshi. Ishte natė dhe unė i zgjova nga gjumi qė tė dy. Atė natė isha shumė i mbushur dhe i pėrgatitur edhe emocionalisht. Kisha pėrgatitur edhe makiazhin vetė. Kur i zgjova nga gjumi, ata tė dy u shqetėsuan se menduan mos kisha ndonjė tė sėmurė nė shtėpi. Pastaj, kur mė panė edhe me makiazh, u befasuan fare dhe mė thanė menjėherė: Lazėr ti je Lenini!”. Atė natė biseduam nė guzhinė, pimė nga njė kafe e raki dhe unė i recitova fragmentet e monologjet e Leninit. Kėshtu, unė dhe ata ramė dakort qė t’i kėrkonimm regjisorit Pandi Stillu, qė tė mė provonte pėr rolin. Dhe meqė Kadriut e Naimit i pėlqeu shumė figura qė krijova, vendosa qė tė marr pjesė nė njė konkurrim tė hapur. Kėshtu, ishte viti 1956, kur u bė prova e parė. Ndėrsa nė vitin 1957 bėmė provat nė skenė dhe kėtu fituam unė dhe Ilia Shyti. Atėherė na nisėn tė dyve nė Rusi pėr tė parė shfaqjen nė teatrin “Mahat”. Aty morėm njė eksperincė shumė tė mirė nga shfaqja origjinale, sepse morėm informacione edhe pėr kostumet, grimin, komunikimin, detyrimet e ndėrsjellėta aktoreske pėr planet e para dhe tė dyta, etj, etj. Sapo mbritėm nė Tiranė, filuam menjėherė nga puna nėn shembullin e kryeregjisorit rus Vladimir Bordko. Mua mė ra shumė mirė kostumi i Leninit, qė ishte luajtur si premierė nė “Mahat”. Dhe kėshtu, mė 3 nėntor tė vitit 1957 u dha shfaqja e parė, ku mori pjesė populli dhe drejtuesit kryesorė tė shtetit shqiptar. Por edhe shumė nga veteranėt rusė tė kohės sė Leninit. Roli u vlerėsua shumė dhe e gjithė shfaqja u prit shumė ngrohtė. Unė kam interpretuar shumė role tė tjera tė mira si Polloni, tek Hamleti, por ky rol qė bėra ishte kėnaqėsia mė e madhe qė kam pasur nga teatri.
Si ndjehet Lazėr Filipi, kur sheh filmat e tij?
Ndjehem mjaft mirė. Unė gjithmonė kam synuar tė realizoj figura artistike dhe tipa tė veēantė karakteresh. Unė gjithmonė kam punuar me seriozitet, prandaj them se kur shoh sot filmat e mi, mendoj se kam bėrė njė punė tė kualifikuar. Kėtu nuk dua tė mohoj vlerat e regjisorėve me tė cilėt kam punuar, sepse suksesi ishte i dyanshėm. Rolet e mia fillojnė qė tek filmi “Furtuna”, i cili mė vonė u ndalua dhe nuk u njoh fare nga brezat e rinj. Aty kisha rolin e xha Demirit, po kam passur edhe shumė role tė tjerė nė filmin, “Kėshilltarėt”, “Shembja e idhujve”, ose rolin e Shaqo Bregut, qė ka mbetur shumė gjatė nė kujtesėn e spektatorėve tanė. Mirėpo, dua ta theksoj edhe njėherė se unė nė fakt jam mė shumė njė aktor i prirur drejt teatrit skenik. Aty emocioni ėshtė mė i drejtėpėrdrejtė dhe vėshtirėsitė janė shumė mė tė mėdha.
Ēfarė do tė thotė tė jesh 85 vjeē dhe tė kėrkosh akoma skenėn?
Nė vitin 1991 unė krijova kompaninė teatrore “Tirana”. Me kėtė kompani kam inskenuar pjesė tė spikatura si “Fati i njė refugjati”, “Ali Pashė Tepelena”, e ndonjė tjetėr. Kjo e fundit u luajt me rastin e 80-vjetorit tė ditėlindjes sime. Kjo shfaqje u dha edhe nė Gjilan, ku mora njė ēmim tė spikatur, po edhe nė Prishtinė, ku u prit mjaft mirė. Kurse, pėrsa i pėrket moshės, unė nuk dua tė pėrsėris kėtu setencėn e njohur se “arti nuk ka moshė”, por iu them juve se “njeriu ėshtė aq vjeē sa dėshėron tė jetė”. Pra, unė jam tepėr energjik dhe kam gjithmonė plane tė reja nė kokė. Tė gjitha kanė lidhje me skenėn dhe publikun. Unė e di shumė mirė se sa vėshtirėsi janė shtuar nė kohėt e sotme pėr tė realizuar nė shfaqje teatrore, por ama, mendoj se kjo kohė tregon qartė vlerat reale, nė raport me konkurrencėn. Por do tė vazhdoj deri nė fund punėn e nisur qysh kur isha fėmijė.
Cilat janė lidhjet tuaja tė para me teatrin?
Fillimet e e lidhjeve me teatrin unė i kam qė kur kam qenė fėmijė. Atėherė mbaj mend se kisha kureshtjen dhe dėshirėn pėr t’i ndjekur gjithmonė shfaqjet teatrore tė shoqėrive kulturore tė Shkodrės, qė atėherė quheshin Shoqėria Rozafa, Vllaznia, etj. Shfaqjet e para, qė kam parė, kanė qenė me subjekte nga mesjeta, por edhe me subjekte tė ndryshme pėr ēėshtjet aktuale tė viteve ’30-tė, apo pėr problemet kombėtare. Mė kujtohet shfaqja “Ruba e kuqe”, qė fliste pėr flamurin tonė kombėtar, sepse kjo shfaqje pėr atė kohė, ishte me shumė emocione. Pastaj, kam parė njė shfaqje tjetėr, qė titullohej “Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt”. Mbaj mend, me kėtė rast, edhe mėsuesin tim tė nderuar Migjenin, i cili mė ka dhėnė mėsim nė shkollėn “28 Nėntori”. Ai na pėrgatiste shpesh shfaqje teatrale dhe na vinte nė provė pėr tė luajtur role tė ndryshme. Kėshtu, pas disa vitesh erdha nė Tiranė. Ishte viti 1938, kur kėtu gjeta njė mjedis tė zhvilluar kulturor. Nė kryeqytet kishte kinema dhe teatėr. Shfaqjet teatrale luheshin nė kinematė “Gloria”, “Rozafat”, etj. Mė pas, filluan edhe nė kinemanė verore “Kosova”. Aty kam parė pėr herė tė parė artistėt e kalibrit tė madh botėror, si Mihal Popi, Xhevat Serezi, Prend Ndushi, e ndonjė tjetėr. Mė 1943, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore u organizua grupi teatror i rinisė antifashiste. Aty u shfaq drama “Kryengritja shqiptare”, tė cilėn mbaj mend se e ideoi dhe e inskenoi Kolec Ilia. Aty mora pjesė pėr herė tė parė edhe unė, sė bashku me disa aktorė tė tjerė tė mėdhenj, si Esma Agolli, Flutura Toto, Lin Noga, Donat Pali.
Nimfa- Administator
- Numri i postimeve : 4292
Age : 64
Registration date : 27/05/2008
Re: Lazėr Filipi
Cili ishte subjekti i kėsaj drame?
Subjekti i dramės kishte tė bėnte me patriotizmin dhe atdhetarizmin tonė kombėtar. Pra, flitej pėr bashkimin e popullit pa dallim feje, krahine e ideje. Kėtė shfaqje e dhamė edhe nė njė ēetė partizane nė Mori tė Krujės. Aty njoha emocionet e para tė aktorit dhe aty mora pėrgėzimet e para tė profesionit tim tė ardhshėm. Nga kjo gjė pata shumė emocion. Unė kisha nė kėtė shfaqje rolin kryesor, ndėrsa Esma Agolli kishte rolin e nėnės. Pastaj u duk sikur hallet e luftės e lanė pak nė hije teatrin, po, pas Kongresit tė Pėrmetit, u krijua pėrsėri njė grup teatror. Ai grup u quajt “Grupi i Priskės”. Aty kishte dy grupe. Njė ishte pėr teatrin dhe tjetri ishte pėr grupin koral tė partizanėve. Kur u futa nė grupin e teatrit tė Priskės, u njoha me aktorin e madh Naim Frashėri. Aty pėrgatitėm bashkė dramėn e fatmir Gjatės qė titullohej “Nėna”. Pastaj nxorrėm dramėn, “Burgu”, “Partizani”, qė ishte me tre akte. Kjo dramė pati njė kulminacion, sepse u shfaq edhe nė 28 Nėntor tė vitit 1944 nė Kinemanė verore “Kosova”. Ndėrsa kėtė vit mė datėn 28 nėntor, kjo shfaqje mbush plot 60 vjet. Mė kujtohet se gjatė shfaqjeve mori pjesė i gjithė populli dhe pjesėtarė tė qeverisė. Prandaj e dhamė shfaqjen shtatė netė radhazi.
Si fillove punė nė Teatrin Popullor?
Atėherė u hap shkolla dramatike, tė cilėn e drejtonte regjisori Sokrat Mio. Ai kishte mbaruar shkollėn pėr regjisurė nė Paris. Nė fund tė prillit u bė edhe takimi i trupave amatore tė vendit. Aty ne morėm pjesė me shfaqjen “Topazi”. Kjo ishte edhe periudha, kur u mor vendimi pėr krijimin e Teatrit Popullor me aktorė profesionistė. Salla qė na u caktua pėr tė luajtur dramat tona, ishte kinema “Kosova”. Ndėrsa shfaqja e parė zyrtare u dha nė 30 maj tė vitit 1945. Kėtu dua tė pėrmend se nė krijimin e Teatrit Profesionist erdhėn aktorėt Mihal Popi, Xhevat Serezi, Behije Ēela, Liza Vorfi, Mihal Stefa, Loro Kovaēi, Ndrek Shkjezi, Gjon Karma, Pjetėr Gjoka, Marije Logoreci, si edhe grupi i aktorėve tė rinj, qė ishin shumė tė talentuar si Naim Frashėri, Kadri Roshi, unė, Prokop Mima, Drita Pelingu.
Ēfarė ndodhi nė jetėn teatrale tė kryeqytetit pas kėtij organizimi tė ri?
Ne filluam tė orientohemi menjėherė edhe nė pjesėt bashkėkohore. Kėto pjesė i vinim, pėrveē dramave tė tjera kombėtare, qė nuk mungonin asnjėherė. Mbaj mend se nga shfaqjet e para moderne, qė vumė nė atė kohė, ishin dramat “Dashnori Gjido” dhe “Martesa”, e Gogolit.
Si u karakterizua lėvizja teatrore nė vitet 1950-1960?
Gjatė kėtyre viteve lėvizja teatrore fitoi njė pėrpjestim tė gjerė dhe u aktivizuan shumė artistė, si nė skenė ashtu edhe nė shkrimin e pjesėve teatrore. Por nė kėto vite filloi edhe njė popullaritet tepėr i madh pėr aktorėt. Ne, atėherė na donin tė gjithė dhe kudo qė shkonim, njerėzit na ndalonin nė rrugė e na flisnin me respekt. Gjatė kėsaj kohe, shfaqjet teatrore arrritėn njė kulm tė ri me pjesėn “Familja e Peshkatarit”. Kjo dramė ka pasur njė numėr rekord aktorėsh. Ajo karakterizohej nga dy prioritete: aty kishte edhe aktorė shumė tė mirė, po edhe pjesa ishte shkruar nga njė autor shumė i talentuar, siē ishte Sulejman Pitarka. Vetė Sulejmani ishte njė aktor brilant, mirėpo me kėtė pjesė qė shkroi, ai hyri edhe nė historikun e dramaturgjisė shqiptare. Nė kėtė dramė unė kam luajtur rolin e xha Shazos. Aty kisha partner aktorin Kadri Roshi, ndėrsa nė rolin e Jonuz Brungės interpretonte i madhi Naim Frashėri. Dua tė them kėtu, se roli i xha Shazos ishte dhe mbeti ndėr rolet mė tė spikatura, qė kam luajtur gjatė jetės sime. Dihet mirė se qė njė aktori t’i mbetet njė rol nė fondin e dramaturgjisė, ai duhet tė plotėsojė dy kėrkesa parėsore: tė jetė vetė njė rol individualizues dhe nga ana tjetėr, drama ku pėrfshihet ky personazh, tė jetė njė dramė e fondit mė tė mirė tė dramaturgjisė. Kjo, ėshtė njėlloj si kampionati botėror, ku futbollisti mė i mirė duhet tė plotėsojė si kusht edhe faktin, qė ai duhet ta nxjerrė skuadrėn e tij kampione. Ndryshe, roli, ose loja e mirė e lojtarėve individė, zbehet dhe harrohet.
Pėrse thuhet se vitet 60-70 janė vitet e arta tė Teatrit Popullor?
Sepse gjatė kėsaj periudhe janė vėnė kryeveprat e mėdha tė klasikėve botėrorė. Gjatė kėtyre viteve ishte tepėr e sigurt vetėm njė gjė: qė publiku nuk gjente bileta pėr shfaqjet. Prandaj, dramaturgėt e mėdhenj botėrorė, gjatė asaj periudhe pėr herė tė parė folėn shqip. Dhe kėshtu qė, publiku i Tiranės dhe i gjithė Shqipėrisė preku me shqisat e veta artin e madh bashkėkohor. Tė gjithė ata qė e jetuan atė kohė, mbajnė mend mirė se si njerėzit shqyheshin nėpėr sportelet e teatrit, ndėrsa para fillimit tė shfaqjeve ēmimi i biletave rritej nga abuzuesit dhe matrapazėt. E them sinqerisht, se atėherė ishte fat tė ishe aktor i teatrit. Nuk ka mbetur njeri nė Tiranė pa ardhur nė sallėn tonė, kur ne vinim Shekspirin, Molierin, Brehtin, etj. Nė kėto drama populli shihte jetėn reale jashtė kornizave dhe kufizimeve ideore, qė kishin disa drama shqiptare, tė cilat censuroheshin. Ndonjėherė, dihet se pengonte edhe autocensura e vetė krijuesve. Megjithatė, nė atė kohė filloi tė lulėzonte njė brez i ri dramaturgėsh dhe krijuesish tė teatrit. Njė prej tyre ishte edhe Fadil Paērami. Nė kėtė periudhė, unė isha shumė i aktivizuar nėpėr shfaqje. Ne atėherė jetonim me emocionet e planeve krijuese dhe sakrifikonim shumė kohė edhe nga koha qė duhet t’i kushtonim familjeve. Dhe nė fund, vinte shpėrblimi, i cili nuk na jepej me dollarė, por me duartrokitje. Megjithatė, ato duartrokitje qė na shoqėruan ne gjatė gjithė jetės artistike, do t’i kishte zili ēdo brez artistėsh.
Cili ėshtė pėr ju roli qė nuk do tė harrohet?
Unė nuk harroj asnjerin nga rolet qė kam luajtur. Sepse ndodh qė artisti shpeshherė bashkėbisedon me psikologjinė dhe konsultohet me personazhet e jetės sė tij. Ndėrsa roli im mė i mirė ėshtė roli i Vladimir Iliē Leninit. Pėr kėtė rol do tė mė lejoni tė flas pak mė gjatė, sepse ai ka qenė roli i ėndrrave tė mia, qė mė ka falur aq shumė emocione. Kur flas pėr rolet dhe vlerat artistike, duhet tė mirėkuptohemi se kėtu nuk hyjnė fare probleme tė politikės. Sepse arti i madh ėshtė mbi tė gjitha politikat, ngaqė nė vetvete ėshtė njė element universal. Pra, nė nėntor tė vitit 1957 nė teatrin tonė ėshtė vėnė drama “Orėt e Kremlinit”. Ashtu siē ndodhte edhe nėpėr rastet e tjera, u mblodh Kėshilli Artistik dhe diskutoi me shumė pėrgjegjėsi mbi zgjedhjet e aktorėve, qė do tė luanin nė tė. Sepse, siē e dini, kjo dramė ka dhjetra personazhe, qė lėvizin nė skenė dhe ėshtė ndėr shfaqet mė masive tė teatrit tonė. Aty mbaj mend se rolin e Leninit ia besuan aktorėve tė cilėt ishin Besim Levonja, Pjetėr Gjoka, Naim Frashėri, Ilia Shyti, Pandi Stillo. Ndodhi qė Besimi dhe Naimi dhanė dorėheqjen menjėherė, duke thėnė se ata nuk e shihnin veten nė kėtė rol dhe prandaj mund tė interpretonin role tė tjera nė kėtė dramė. Ndėrsa unė, punova afro mbi njė vit nė fshehtėsi pėr kėtė rol. Pa i thėnė njeriu nė botė. Sa lexova pjesėn, thashė me vete se ky ishte roli im ideal. “Orėt e Kremlinit” ishte njė shfaqje qė e kisha parė nė Pragė, kur isha pėr studime. Kėshtu, qė njė muaj para shfaqjes, mė kujtohet se shkova nė pallatin ku banonin Naim Frashėri e Kadri Roshi. Ishte natė dhe unė i zgjova nga gjumi qė tė dy. Atė natė isha shumė i mbushur dhe i pėrgatitur edhe emocionalisht. Kisha pėrgatitur edhe makiazhin vetė. Kur i zgjova nga gjumi, ata tė dy u shqetėsuan se menduan mos kisha ndonjė tė sėmurė nė shtėpi. Pastaj, kur mė panė edhe me makiazh, u befasuan fare dhe mė thanė menjėherė: Lazėr ti je Lenini!”. Atė natė biseduam nė guzhinė, pimė nga njė kafe e raki dhe unė i recitova fragmentet e monologjet e Leninit. Kėshtu, unė dhe ata ramė dakort qė t’i kėrkonimm regjisorit Pandi Stillu, qė tė mė provonte pėr rolin. Dhe meqė Kadriut e Naimit i pėlqeu shumė figura qė krijova, vendosa qė tė marr pjesė nė njė konkurrim tė hapur. Kėshtu, ishte viti 1956, kur u bė prova e parė. Ndėrsa nė vitin 1957 bėmė provat nė skenė dhe kėtu fituam unė dhe Ilia Shyti. Atėherė na nisėn tė dyve nė Rusi pėr tė parė shfaqjen nė teatrin “Mahat”. Aty morėm njė eksperincė shumė tė mirė nga shfaqja origjinale, sepse morėm informacione edhe pėr kostumet, grimin, komunikimin, detyrimet e ndėrsjellėta aktoreske pėr planet e para dhe tė dyta, etj, etj. Sapo mbritėm nė Tiranė, filuam menjėherė nga puna nėn shembullin e kryeregjisorit rus Vladimir Bordko. Mua mė ra shumė mirė kostumi i Leninit, qė ishte luajtur si premierė nė “Mahat”. Dhe kėshtu, mė 3 nėntor tė vitit 1957 u dha shfaqja e parė, ku mori pjesė populli dhe drejtuesit kryesorė tė shtetit shqiptar. Por edhe shumė nga veteranėt rusė tė kohės sė Leninit. Roli u vlerėsua shumė dhe e gjithė shfaqja u prit shumė ngrohtė. Unė kam interpretuar shumė role tė tjera tė mira si Polloni, tek Hamleti, por ky rol qė bėra ishte kėnaqėsia mė e madhe qė kam pasur nga teatri. A ėshtė Lazėr Filipi njė Lenin i vėrtetė? Po. Por unė jam njė Lenin qė e dua jetėn me tė gjithė vlerat e saj. Pra, dua edhe pronėn private edhe modernizmin, edhe pluralizmin, pavarėsisht se nuk jam mė i ri.
Si ndjehet Lazėr Filipi, kur sheh filmat e tij pas 20 vitesh?
Ndjehem mjaft mirė. Unė gjithmonė kam synuar tė realizoj figura artistike dhe tipa tė veēantė karakteresh. Unė gjithmonė kam punuar me seriozitet, prandaj them se kur shoh sot filmat e mi, mendoj se kam bėrė njė punė tė kualifikuar. Kėtu nuk dua tė mohoj vlerat e regjisorėve me tė cilėt kam punuar, sepse suksesi ishte i dyanshėm. Rolet e mia fillojnė qė tek filmi “Furtuna”, i cili mė vonė u ndalua dhe nuk u njoh fare nga brezat e rinj. Aty kisha rolin e xha Demirit, po kam passur edhe shumė role tė tjerė nė filmin, “Kėshilltarėt”, “Shembja e idhujve”, ose rolin e Shaqo Bregut, qė ka mbetur shumė gjatė nė kujtesėn e spektatorėve tanė. Mirėpo, dua ta theksoj edhe njėherė se unė nė fakt jam mė shumė njė aktor i prirur drejt teatrit skenik. Aty emocioni ėshtė mė i drejtėpėrdrejtė dhe vėshtirėsitė janė shumė mė tė mėdha.
Ēfarė do tė thotė tė jesh 83 vjeē dhe tė kėrkosh akoma skenėn?
Nė vitin 1991 unė krijova kompaninė teatrore “Tirana”. Me kėtė kompani kam inskenuar pjesė tė spikatura si “Fati i njė refugjati”, “Ali Pashė Tepelena”, e ndonjė tjetėr. Kjo e fundit u luajt me rastin e 80-vjetorit tė ditėlindjes sime. Kjo shfaqje u dha edhe nė Gjilan, ku mora njė ēmim tė spikatur, po edhe nė Prishtinė, ku u prit mjaft mirė. Kurse, pėrsa i pėrket moshės, unė nuk dua tė pėrsėris kėtu setencėn e njohur se “arti nuk ka moshė”, por iu them juve se “njeriu ėshtė aq vjeē sa dėshėron tė jetė”. Pra, unė jam tepėr energjik dhe kam gjithmonė plane tė reja nė kokė. Tė gjitha kanė lidhje me skenėn dhe publikun. Unė e di shumė mirė se sa vėshtirėsi janė shtuar nė kohėt e sotme pėr tė realizuar nė shfaqje teatrore, por ama, mendoj se kjo kohė tregon qartė vlerat reale, nė raport me konkurrencėn. Unė vetė jam i gatshėm tė pėrballoj ēdo konkurrim gare pėr tė ridalė nė skenė, duke llogaritur kėtu suksesin. Tani unė e di shumė mė mirė se ēfarė do publiku. Unė di gjithashtu nė sajė tė eksperiencės sime, se si duhet luajtur pėr rolet klasike dhe si duhet ndryshuar pėr rolet bashkėkohore. Unė tani kam nė duar tre pjesė njėherėsh. Po merrem me njė pjesė tė Aleksandėr Moisiut tė madh qė titullohet “I burgosuri”. Kam edhe dy pjesė tė tjera qė titullohen “Mall e brengė” dhe “Fan Noli”. Kam edhe disa bashkėpunime tė tjera, prandaj kėto ditė kam qenė i pranishėm pranė Teatrit Kombėtar. Kur do tė pranoni tė dilni nė pension? Me letra kam kohė qė kam dalė, por me vitalitet dhe energji them se akoma ėshtė shumė shpejt. Aktori ikėn nga skena vetėm kur jep frymėn e fundit. Sepse ne qė u rinuam e u rritėm nė teatėr, nuk do tė ndahemi prej tij, as kur tė mbushim 100 vjeē.
Subjekti i dramės kishte tė bėnte me patriotizmin dhe atdhetarizmin tonė kombėtar. Pra, flitej pėr bashkimin e popullit pa dallim feje, krahine e ideje. Kėtė shfaqje e dhamė edhe nė njė ēetė partizane nė Mori tė Krujės. Aty njoha emocionet e para tė aktorit dhe aty mora pėrgėzimet e para tė profesionit tim tė ardhshėm. Nga kjo gjė pata shumė emocion. Unė kisha nė kėtė shfaqje rolin kryesor, ndėrsa Esma Agolli kishte rolin e nėnės. Pastaj u duk sikur hallet e luftės e lanė pak nė hije teatrin, po, pas Kongresit tė Pėrmetit, u krijua pėrsėri njė grup teatror. Ai grup u quajt “Grupi i Priskės”. Aty kishte dy grupe. Njė ishte pėr teatrin dhe tjetri ishte pėr grupin koral tė partizanėve. Kur u futa nė grupin e teatrit tė Priskės, u njoha me aktorin e madh Naim Frashėri. Aty pėrgatitėm bashkė dramėn e fatmir Gjatės qė titullohej “Nėna”. Pastaj nxorrėm dramėn, “Burgu”, “Partizani”, qė ishte me tre akte. Kjo dramė pati njė kulminacion, sepse u shfaq edhe nė 28 Nėntor tė vitit 1944 nė Kinemanė verore “Kosova”. Ndėrsa kėtė vit mė datėn 28 nėntor, kjo shfaqje mbush plot 60 vjet. Mė kujtohet se gjatė shfaqjeve mori pjesė i gjithė populli dhe pjesėtarė tė qeverisė. Prandaj e dhamė shfaqjen shtatė netė radhazi.
Si fillove punė nė Teatrin Popullor?
Atėherė u hap shkolla dramatike, tė cilėn e drejtonte regjisori Sokrat Mio. Ai kishte mbaruar shkollėn pėr regjisurė nė Paris. Nė fund tė prillit u bė edhe takimi i trupave amatore tė vendit. Aty ne morėm pjesė me shfaqjen “Topazi”. Kjo ishte edhe periudha, kur u mor vendimi pėr krijimin e Teatrit Popullor me aktorė profesionistė. Salla qė na u caktua pėr tė luajtur dramat tona, ishte kinema “Kosova”. Ndėrsa shfaqja e parė zyrtare u dha nė 30 maj tė vitit 1945. Kėtu dua tė pėrmend se nė krijimin e Teatrit Profesionist erdhėn aktorėt Mihal Popi, Xhevat Serezi, Behije Ēela, Liza Vorfi, Mihal Stefa, Loro Kovaēi, Ndrek Shkjezi, Gjon Karma, Pjetėr Gjoka, Marije Logoreci, si edhe grupi i aktorėve tė rinj, qė ishin shumė tė talentuar si Naim Frashėri, Kadri Roshi, unė, Prokop Mima, Drita Pelingu.
Ēfarė ndodhi nė jetėn teatrale tė kryeqytetit pas kėtij organizimi tė ri?
Ne filluam tė orientohemi menjėherė edhe nė pjesėt bashkėkohore. Kėto pjesė i vinim, pėrveē dramave tė tjera kombėtare, qė nuk mungonin asnjėherė. Mbaj mend se nga shfaqjet e para moderne, qė vumė nė atė kohė, ishin dramat “Dashnori Gjido” dhe “Martesa”, e Gogolit.
Si u karakterizua lėvizja teatrore nė vitet 1950-1960?
Gjatė kėtyre viteve lėvizja teatrore fitoi njė pėrpjestim tė gjerė dhe u aktivizuan shumė artistė, si nė skenė ashtu edhe nė shkrimin e pjesėve teatrore. Por nė kėto vite filloi edhe njė popullaritet tepėr i madh pėr aktorėt. Ne, atėherė na donin tė gjithė dhe kudo qė shkonim, njerėzit na ndalonin nė rrugė e na flisnin me respekt. Gjatė kėsaj kohe, shfaqjet teatrore arrritėn njė kulm tė ri me pjesėn “Familja e Peshkatarit”. Kjo dramė ka pasur njė numėr rekord aktorėsh. Ajo karakterizohej nga dy prioritete: aty kishte edhe aktorė shumė tė mirė, po edhe pjesa ishte shkruar nga njė autor shumė i talentuar, siē ishte Sulejman Pitarka. Vetė Sulejmani ishte njė aktor brilant, mirėpo me kėtė pjesė qė shkroi, ai hyri edhe nė historikun e dramaturgjisė shqiptare. Nė kėtė dramė unė kam luajtur rolin e xha Shazos. Aty kisha partner aktorin Kadri Roshi, ndėrsa nė rolin e Jonuz Brungės interpretonte i madhi Naim Frashėri. Dua tė them kėtu, se roli i xha Shazos ishte dhe mbeti ndėr rolet mė tė spikatura, qė kam luajtur gjatė jetės sime. Dihet mirė se qė njė aktori t’i mbetet njė rol nė fondin e dramaturgjisė, ai duhet tė plotėsojė dy kėrkesa parėsore: tė jetė vetė njė rol individualizues dhe nga ana tjetėr, drama ku pėrfshihet ky personazh, tė jetė njė dramė e fondit mė tė mirė tė dramaturgjisė. Kjo, ėshtė njėlloj si kampionati botėror, ku futbollisti mė i mirė duhet tė plotėsojė si kusht edhe faktin, qė ai duhet ta nxjerrė skuadrėn e tij kampione. Ndryshe, roli, ose loja e mirė e lojtarėve individė, zbehet dhe harrohet.
Pėrse thuhet se vitet 60-70 janė vitet e arta tė Teatrit Popullor?
Sepse gjatė kėsaj periudhe janė vėnė kryeveprat e mėdha tė klasikėve botėrorė. Gjatė kėtyre viteve ishte tepėr e sigurt vetėm njė gjė: qė publiku nuk gjente bileta pėr shfaqjet. Prandaj, dramaturgėt e mėdhenj botėrorė, gjatė asaj periudhe pėr herė tė parė folėn shqip. Dhe kėshtu qė, publiku i Tiranės dhe i gjithė Shqipėrisė preku me shqisat e veta artin e madh bashkėkohor. Tė gjithė ata qė e jetuan atė kohė, mbajnė mend mirė se si njerėzit shqyheshin nėpėr sportelet e teatrit, ndėrsa para fillimit tė shfaqjeve ēmimi i biletave rritej nga abuzuesit dhe matrapazėt. E them sinqerisht, se atėherė ishte fat tė ishe aktor i teatrit. Nuk ka mbetur njeri nė Tiranė pa ardhur nė sallėn tonė, kur ne vinim Shekspirin, Molierin, Brehtin, etj. Nė kėto drama populli shihte jetėn reale jashtė kornizave dhe kufizimeve ideore, qė kishin disa drama shqiptare, tė cilat censuroheshin. Ndonjėherė, dihet se pengonte edhe autocensura e vetė krijuesve. Megjithatė, nė atė kohė filloi tė lulėzonte njė brez i ri dramaturgėsh dhe krijuesish tė teatrit. Njė prej tyre ishte edhe Fadil Paērami. Nė kėtė periudhė, unė isha shumė i aktivizuar nėpėr shfaqje. Ne atėherė jetonim me emocionet e planeve krijuese dhe sakrifikonim shumė kohė edhe nga koha qė duhet t’i kushtonim familjeve. Dhe nė fund, vinte shpėrblimi, i cili nuk na jepej me dollarė, por me duartrokitje. Megjithatė, ato duartrokitje qė na shoqėruan ne gjatė gjithė jetės artistike, do t’i kishte zili ēdo brez artistėsh.
Cili ėshtė pėr ju roli qė nuk do tė harrohet?
Unė nuk harroj asnjerin nga rolet qė kam luajtur. Sepse ndodh qė artisti shpeshherė bashkėbisedon me psikologjinė dhe konsultohet me personazhet e jetės sė tij. Ndėrsa roli im mė i mirė ėshtė roli i Vladimir Iliē Leninit. Pėr kėtė rol do tė mė lejoni tė flas pak mė gjatė, sepse ai ka qenė roli i ėndrrave tė mia, qė mė ka falur aq shumė emocione. Kur flas pėr rolet dhe vlerat artistike, duhet tė mirėkuptohemi se kėtu nuk hyjnė fare probleme tė politikės. Sepse arti i madh ėshtė mbi tė gjitha politikat, ngaqė nė vetvete ėshtė njė element universal. Pra, nė nėntor tė vitit 1957 nė teatrin tonė ėshtė vėnė drama “Orėt e Kremlinit”. Ashtu siē ndodhte edhe nėpėr rastet e tjera, u mblodh Kėshilli Artistik dhe diskutoi me shumė pėrgjegjėsi mbi zgjedhjet e aktorėve, qė do tė luanin nė tė. Sepse, siē e dini, kjo dramė ka dhjetra personazhe, qė lėvizin nė skenė dhe ėshtė ndėr shfaqet mė masive tė teatrit tonė. Aty mbaj mend se rolin e Leninit ia besuan aktorėve tė cilėt ishin Besim Levonja, Pjetėr Gjoka, Naim Frashėri, Ilia Shyti, Pandi Stillo. Ndodhi qė Besimi dhe Naimi dhanė dorėheqjen menjėherė, duke thėnė se ata nuk e shihnin veten nė kėtė rol dhe prandaj mund tė interpretonin role tė tjera nė kėtė dramė. Ndėrsa unė, punova afro mbi njė vit nė fshehtėsi pėr kėtė rol. Pa i thėnė njeriu nė botė. Sa lexova pjesėn, thashė me vete se ky ishte roli im ideal. “Orėt e Kremlinit” ishte njė shfaqje qė e kisha parė nė Pragė, kur isha pėr studime. Kėshtu, qė njė muaj para shfaqjes, mė kujtohet se shkova nė pallatin ku banonin Naim Frashėri e Kadri Roshi. Ishte natė dhe unė i zgjova nga gjumi qė tė dy. Atė natė isha shumė i mbushur dhe i pėrgatitur edhe emocionalisht. Kisha pėrgatitur edhe makiazhin vetė. Kur i zgjova nga gjumi, ata tė dy u shqetėsuan se menduan mos kisha ndonjė tė sėmurė nė shtėpi. Pastaj, kur mė panė edhe me makiazh, u befasuan fare dhe mė thanė menjėherė: Lazėr ti je Lenini!”. Atė natė biseduam nė guzhinė, pimė nga njė kafe e raki dhe unė i recitova fragmentet e monologjet e Leninit. Kėshtu, unė dhe ata ramė dakort qė t’i kėrkonimm regjisorit Pandi Stillu, qė tė mė provonte pėr rolin. Dhe meqė Kadriut e Naimit i pėlqeu shumė figura qė krijova, vendosa qė tė marr pjesė nė njė konkurrim tė hapur. Kėshtu, ishte viti 1956, kur u bė prova e parė. Ndėrsa nė vitin 1957 bėmė provat nė skenė dhe kėtu fituam unė dhe Ilia Shyti. Atėherė na nisėn tė dyve nė Rusi pėr tė parė shfaqjen nė teatrin “Mahat”. Aty morėm njė eksperincė shumė tė mirė nga shfaqja origjinale, sepse morėm informacione edhe pėr kostumet, grimin, komunikimin, detyrimet e ndėrsjellėta aktoreske pėr planet e para dhe tė dyta, etj, etj. Sapo mbritėm nė Tiranė, filuam menjėherė nga puna nėn shembullin e kryeregjisorit rus Vladimir Bordko. Mua mė ra shumė mirė kostumi i Leninit, qė ishte luajtur si premierė nė “Mahat”. Dhe kėshtu, mė 3 nėntor tė vitit 1957 u dha shfaqja e parė, ku mori pjesė populli dhe drejtuesit kryesorė tė shtetit shqiptar. Por edhe shumė nga veteranėt rusė tė kohės sė Leninit. Roli u vlerėsua shumė dhe e gjithė shfaqja u prit shumė ngrohtė. Unė kam interpretuar shumė role tė tjera tė mira si Polloni, tek Hamleti, por ky rol qė bėra ishte kėnaqėsia mė e madhe qė kam pasur nga teatri. A ėshtė Lazėr Filipi njė Lenin i vėrtetė? Po. Por unė jam njė Lenin qė e dua jetėn me tė gjithė vlerat e saj. Pra, dua edhe pronėn private edhe modernizmin, edhe pluralizmin, pavarėsisht se nuk jam mė i ri.
Si ndjehet Lazėr Filipi, kur sheh filmat e tij pas 20 vitesh?
Ndjehem mjaft mirė. Unė gjithmonė kam synuar tė realizoj figura artistike dhe tipa tė veēantė karakteresh. Unė gjithmonė kam punuar me seriozitet, prandaj them se kur shoh sot filmat e mi, mendoj se kam bėrė njė punė tė kualifikuar. Kėtu nuk dua tė mohoj vlerat e regjisorėve me tė cilėt kam punuar, sepse suksesi ishte i dyanshėm. Rolet e mia fillojnė qė tek filmi “Furtuna”, i cili mė vonė u ndalua dhe nuk u njoh fare nga brezat e rinj. Aty kisha rolin e xha Demirit, po kam passur edhe shumė role tė tjerė nė filmin, “Kėshilltarėt”, “Shembja e idhujve”, ose rolin e Shaqo Bregut, qė ka mbetur shumė gjatė nė kujtesėn e spektatorėve tanė. Mirėpo, dua ta theksoj edhe njėherė se unė nė fakt jam mė shumė njė aktor i prirur drejt teatrit skenik. Aty emocioni ėshtė mė i drejtėpėrdrejtė dhe vėshtirėsitė janė shumė mė tė mėdha.
Ēfarė do tė thotė tė jesh 83 vjeē dhe tė kėrkosh akoma skenėn?
Nė vitin 1991 unė krijova kompaninė teatrore “Tirana”. Me kėtė kompani kam inskenuar pjesė tė spikatura si “Fati i njė refugjati”, “Ali Pashė Tepelena”, e ndonjė tjetėr. Kjo e fundit u luajt me rastin e 80-vjetorit tė ditėlindjes sime. Kjo shfaqje u dha edhe nė Gjilan, ku mora njė ēmim tė spikatur, po edhe nė Prishtinė, ku u prit mjaft mirė. Kurse, pėrsa i pėrket moshės, unė nuk dua tė pėrsėris kėtu setencėn e njohur se “arti nuk ka moshė”, por iu them juve se “njeriu ėshtė aq vjeē sa dėshėron tė jetė”. Pra, unė jam tepėr energjik dhe kam gjithmonė plane tė reja nė kokė. Tė gjitha kanė lidhje me skenėn dhe publikun. Unė e di shumė mirė se sa vėshtirėsi janė shtuar nė kohėt e sotme pėr tė realizuar nė shfaqje teatrore, por ama, mendoj se kjo kohė tregon qartė vlerat reale, nė raport me konkurrencėn. Unė vetė jam i gatshėm tė pėrballoj ēdo konkurrim gare pėr tė ridalė nė skenė, duke llogaritur kėtu suksesin. Tani unė e di shumė mė mirė se ēfarė do publiku. Unė di gjithashtu nė sajė tė eksperiencės sime, se si duhet luajtur pėr rolet klasike dhe si duhet ndryshuar pėr rolet bashkėkohore. Unė tani kam nė duar tre pjesė njėherėsh. Po merrem me njė pjesė tė Aleksandėr Moisiut tė madh qė titullohet “I burgosuri”. Kam edhe dy pjesė tė tjera qė titullohen “Mall e brengė” dhe “Fan Noli”. Kam edhe disa bashkėpunime tė tjera, prandaj kėto ditė kam qenė i pranishėm pranė Teatrit Kombėtar. Kur do tė pranoni tė dilni nė pension? Me letra kam kohė qė kam dalė, por me vitalitet dhe energji them se akoma ėshtė shumė shpejt. Aktori ikėn nga skena vetėm kur jep frymėn e fundit. Sepse ne qė u rinuam e u rritėm nė teatėr, nuk do tė ndahemi prej tij, as kur tė mbushim 100 vjeē.
Nimfa- Administator
- Numri i postimeve : 4292
Age : 64
Registration date : 27/05/2008
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi