Ekskluzive: Interviste me zonjen Keze (Kozeta) Zylo, gruan

Ekskluzive: Interviste me zonjen Keze (Kozeta) Zylo, gruan e vitit 2008
Interviste me zonjen Keze (Kozeta) Zylo, gruan e vitit 2008 ne komunitetin shqiptar ne Diaspore, dalluar per veprimtarine e saj ne ceshtjen kombetare dhe Kosoven, humanizmin, si dhe aktivitetin e saj, ne gjuhen amtare, nepermjet artikujve publicistike dhe poezise.

Nga Alma Papamihali - Zemra Shqiptare


Keze (Kozeta) Zylo
Ndersa sheh portretin e zonjes Keze (Kozeta) Zylo, nuk ka si te mos krijosh spontanisht nje simpati, qe te reflektohet nga syte dhe buzeqeshja e saj. Simpati kjo, qe shtohet dhe shnderrohet ne preference, tek lexon me shume per poeten, mesuesen, atdhetaren shqiptare me banim ne New York.
Kozeta Zylo, e diplomuar ne degen e Gjuhe-Letersise, me nje pervoje te gjate mesimdhenieje ne Tirane, nuk mundi te kufizohej vetem ne profesionin e saj ne fushen e arsimit. Bindjet e saj politike orientuar qarte, ben qe ajo, te fale gjithe energjine e saj ne proceset demokratike ne Shqiperi, duke dhene ndihmese influencim ne keto procese, me pjekurine e saj intelektuale. Megjithe kontributin e saj te cmuar, duhet theksuar qe nxitja kryesore e kesaj interviste, do te ishte nje dite me rendesi te vecante ne jeten dhe biografine e zonjes Zylo, sic ishte dhenia e cmimit te madh me 8 Mars te ketij viti (2008) me mbishkrimin aq domethenes:

Organizata e gruas shqiptaro-amerikane “Zeri Yne” vlereson:
Znj.Keze (Kozeta) Zylo si: Gruaja e Vitit 2008
ne festat e 7-8 marsit per nje kontribut te shquar ne edukimin e brezave ne Shqiperi dhe Amerike dhe si veprimtare e dalluar per ceshtjen kombetare dhe Kosoven. Njekohesisht vleresohet per humanizmin e saj, artikujt publicistike dhe poezine qe ka sjelle per Komunitetin shqiptar ne Diaspore.
Staten Island, New York
Mars 8, 2008
Presidente e org. "Zeri Yne",
Leonora Abdulai

Gruaja shqiptare, karakterizohet nga virtyte te cmuara dhe nje karakter te forte. Eshte kenaqesi per ne shqiptaret, kur gruaja intelektuale shqiptare ne bote, vazhdon te jape nje kontribut te cmuar ne shume fusha jetesore, si ne arsim, kulture etj, dhe si rrjedhim, ne organizimin aq me vlere te komunitetit shqiptar, konkretisht ne Amerike, sic eshte kontributi juaj zonja Zylo. C’mund te na thoni dicka konkrete, mbi aktivitetet ne Amerike?

Se pari te falenderoj nga thellesia e zemres per intervisten, znj. Papamihali.
Eshte e vertete, qe shume gra shqiptare nuk jane mbytur ne punet dhe hallet e shumta te emigracionit, por ato me intelektin, patriotizmin, penen e tyre, kane ditur t’i tregojne botes vlerat me te cmuara kulturore dhe historike te popullit shqiptar.Ikja e detyruar e shume emigranteve shqiptare nga toka meme, ikje per nje jete me te mire, le pasoja dhe gjurme te pashlyera ne shpirtin e cdo njerit qe e quan veten shqiptar. Konkretisht, une ika prej vendit tim ne Shkurt te 97-s, ne vitin e mbrapshte, vit qe Shqiperia u perfshi nga flaket e zjarrit. Pikerisht, keto drama do te linin pasojat e veta ne shpirtrat tane te plagosur, ne shpirtrat tane te vrare. Atje ne lame cdo gje, lame prinderit, njerezit, punerat, dhe gjithe jeten tone e mblodhem ne nje valixhe te vogel, per te marr me shpejtesi avionin, pasi dhe 3 dite aeroporti do te mbyllej nga lufta civile qe shpertheu. Te gjitha keto i tregoj me shume, se sa e vuan emigranti largesine e Memedheut...
Kjo largesi te detyron te gjesh dicka ne token ku ke mberritur, ku po krijon jeten e re, shoqerine e re, miqesine e re, pra shkurt te rigjesh veten, ndoshta dhe me mire.
Une dua te flas konkretisht per Ameriken, vend qe te krijon shume mundesi, per t’i realizuar endrrat qe mund te kesh pasur gjate jetes tende. Ne vazhdimisht se bashku me Komunitetin dhe grate ne Diaspore, organizohemi ne festat e Vitit, vecanerisht per festat tona shqiptare. Per mua nje nga ditet e rendesishme gjate vitit eshte festa e Flamurit, cdo vit kemi shpalosur flamurin kuq e zi, ne mjediset ku punojme dhe jetojme. Ne cdo 28 Nentor, i kemi treguar botes, te huajve, historine e lashte te popullit tone, por njekohesisht ngrinim zerin per Kosoven e martirizuar, ngrinim zerin per Pavaresine e saj. Keto aktivitete me veshje dhe kostume kombetare, fjalime me se shumti nga personalitete te Kosoves martire, nuk kish se si te mos sensibilizonin opinionin publik dhe te mos ju ngelej ne kujtese cfare kishin pare ne keto ceremonira shume te rendesishme.
Konkretisht, pjesemarrja disa here e ish kongresistit amerikan Z.Jozef Dio Guardi,, se bashku me te shoqen e tij, znj.Shirley i jepnin rendesi punes se palodhshme per ceshtjen Kombetare, komunitetit shqiptar ketu ne Amerike dhe te huajve. Qellimi tjeter i ketyre organizimeve eshte dhe mbajtja gjalle e gjuhes shqipe, vecanerisht per femijet qe lindin dhe rriten jashte Atdheut, keta femije duke marr pjese ne keto bashkesi shqiptare, i largohen rrezikut te asimilimit te gjuhes dhe kultures shqipe.

Jeni nderuar me cmim te larte: “Gruaja e Vitit 2008” nga grate ne Diaspore.
Se pari urime zonja Zylo, per kete titull te merituar, vleresim nga Organizata e gruas shqiptaro-amerikane "Zeri Yne" me qender ne New York. Me kenaqesi donim te lexonim prej jush disa fjale mbi emocionet e ndjera ne marrjen e ketij cmimi dhe a ndikon ky cmim, ne punen tuaj te ardhshme ?

Cmimi “Gruaja e Vitit 2008” me ben qe te ndihem shume e nderuar per kete vleresim, por te jesh e bindur znj. Papamihali, se ky cmim i takon punes se palodhur te te gjitha grave ne Diaspore, qe me perkushtim dhe mencuri dine te organizohen dhe te punojne se bashku per te ngritur lart vlerat e Kombit tone, vlerat e Memedheut tone te shumevuajtur.Emocioni im ishte shume me i fuqishem ne marrjen e ketij cmimi, pasi ky cmim perkonte dhe me vitin e shpalljes se Pavaresise se Kosoves. Kur kryesia me dorezoi pllaken me mbishkrimin ne lidhje me cmimin, dhe ne sfond fekste krahas flamurit shqiptar dhe amerikan, flamuri i Kosoves, sec me krijonte nje ndjesi teper te vecante, nje ndjesi qe se kisha provuar kurre ne jeten time. Ishte ngazellimi ne shpirt, per Diten e madhe te Kosoves.
Nuk ka me bukur, kur shikon grate se bashku per te festuar festat e tyre, por ne kete rast une do te vecoja grupin e grave prej Kosove, qe ishin cuar ne kembe, te gezuara, me te lumtura se kurre, dhe tundnin flamujt duke thene: Kosova, Kosova!
Ky cmim, me ben qe te perkushtohem me shume per aktivitetet ne Diaspore dhe pse jo, ndoshta dhe organizime akoma me cilesore dhe ne permasa me te medha ne te gjithe Diasporen. Por te gjitha keto duan vullnet, durim, kohe, pasi gjerat nuk jane dhe aq te lehta sa mund te duken.
Se pari ne e kemi hedhur hapin e pare, vetem duke u mbeshtetur tek njera-tjetra, jashte orarit te punes, ku dihet se oraret nuk i kemi te njellojta, por me respektin e punes per secilen, jemi munduar qe te japin nje kontribut ne zerin e Diaspores, te japim figuren e brishte te femres shqiptare.

Mund te na thoni dicka konkrete mbi motivet e organizates shqiptare "Zeri yne" dhe prej sa kohesh jeni pjese e kesaj organizate?


Duke shpalosur Flamurin e Kosoves
Organizata e gruas shqiptaro-amerikane “Zeri Yne” me presidente znj.Leonora Abdulai, festoi 4 vjetorin e themelimit te saj sivjet. Kjo organizate, me gra nga te gjitha trevat e Shqiperise po rritet nga viti ne vit. Konkretisht pjesemarrja e qindra grave ne festat e sivjetme te 7-8 Marsit, i dha impulse te reja kryesise se organizates, te perbera nga inelektuale te zonja dhe aktiviste shembullore ne Diaspore. Une jam anetare qe ne themelimin e saj dhe marr pjese rregullisht ne te gjitha aktivitetet dhe mbledhjet e kryesise qe kemi here pas here.Qellimet e organizates sone jane shume fisnike, jane motive te atdhedashurise, te patriotizimit, te percimit te kultures tek brezat me te rinj, te njohjes se kultures se lashte te popullit tone tek te huajte, sepse sic po shikojme, Shqiperia eshte ne Ringjalljen e Madhe, vecanerisht me Pavaresine e Kosoves. Organizata jone, ka si objekt kryesor dhe mesimin e gjuhes shqipe per femijet e emigranteve, te cilet kane nevoje me shume se kurre per te mos e humbur ate, pasi sic e shikojme dhe ndjejme kjo perben nje rrezik te madh te asimilimit te saj ne te gjitha vendet ne Diaspore, ku ka shqiptare. Sigurisht qe keto duan mjedise te vecanta, perkushtimin e mesueseve me pervoje, sakrifice ne fundjave, qe te arrijme te gjitha keto objektiva qe kemi, pasi te mos harrojme se ne fund te fundit nuk jemi shtet, por thjesht, nje grup grash vullnetare, qe kane per mision perhapjen e kultures shqiptare ne Bote.

Eshte e vertete, qe jeni thjesht nje organizate grash, por me nje pune shume aktive, qe vlen vertete per t´u falenderuar.
Tek "Zemra shqiptare", patem mundesine te lexojme reportazhin pergatitur prej jush, mbi takimim me shume rendesi te kongresistit amerikan, z. Vito Fosella. C’mund te na thoni mbi pershtypjen qe moret gjate ketij takimi me z. Fosella?

Takimi me kongresistin Vito Fosella, ishte nje takim shume i rendesishem, pasi aty u ngriten probleme qe e shqetesojne Komunitetin shqiptar dhe qe me ate takim zyrtar, shpresojne qe te zgjidhen mjaft nga keto probleme.
Kongresisti Vito Fosella me durim dhe diplomaci iu pergjigj pyetjeve dhe kerkesave te perfaqesuesve te ndryshem. Kongresisti premtoi, se te gjitha keto do t’i diskutonte ne instancat e duhura dhe do te kthente pergjigjet ne kohen me te afert. Ne lidhje me dokumentacionin, ai i ftoi te shkonin ne zyren e tij dhe te takoheshin me avokatet per keto probleme shume te mprehta, pasi me te drejte perbejne nje shqetesim per familjet e tyre, pasi ato duhet te jene te bashkuara dhe jo te ndara, u shpreh ai. Po keshtu dhe per shkollen shqipe, duhet ta diskutojme se bashku dhe te vendosim per ndonje mjedis te pershtatshem per hapjen e saj.
Per Kongresistin Vito Fosella, shume shqiptare me kane folur me respekt, pasi premtimet e dhena qe jep, punon per t’i mbajtur me korrektese. Por nga ana tjeter duhet dhe kemengulja jone, e Komunitetit qe te mos mjaftohemi vetem me nje takim, por kerkesat qe paraqitem duhet t’i ndjekim deri ne fund.

Kudo ne shkrimet tuaja, (krijime letrare apo media) lexojme Keze (Kozeta) Zylo ...
Mund ta dime domethenien e perdorimit te dy emrave, edhe pse kam pershtypjen qe Keze duhet te jete, thjesht nje shkurtim i emrit tuaj Kozeta.

Emrin Keze, e kam nga gjyshja ime fisnike me origjine nga Benja e Permetit. Kurre nuk kam pasur deshire per ta ndryshuar emrin, biles dhe ne moshe fare te vogel, pasi ne ate kohe mund te jepje 50 leke te reja dhe nuk ishte problem. Pe te qene e sinqerte, shume shoqe dhe shok te klasave qe kam pasur, me therrisnin shpesh Kozeta, por une kisha shume kenaqesi, kur takoja shoqet e gjyshes, e cila kishte vdekur shume e re, dhe ato me perkedhelnin: "se je tere emri", gje qe me bente krenare. Keshtu, me shpesh jam e njohur me dy emra, ndaj dhe detyrohem qe emrin e shoqerise t´a vendos ne kllapa, dhe te gjyshes te pagezuar nga babai im i shtrenjte, ta le emrin kryesor.

Eshte vertete nje shenje mirenjohjeje ndaj familjes dhe prejardhjes, qe keni ditur t´a nderoni me punen tuaj.
Ne krijimtarine tuaj, spikat nje tematike mjaft e larmishme.
Nga vjen frymezimi kryesor i krijimtarise se zonjes Zylo?

Te jesh e lindur dhe rritur ne Shqiperi, muzen do ta ngjyesh gjithmone ne vendin tend, ne vendin ku ke lene pjesen me te shtrenjte te jetes, vecanerisht rinine, moshen e arte te saj. Une shumicen e perzgjedhjes se temave, i kam nga Memedheu im, por shpesh ngacmohem dhe frymezohem pa mase dhe nga vendi ku jetoj dhe punoj tani.
Amerika eshte nje vend me histori te jashtezakonshme, vend ku lulezojne kulmet e artit dhe te kultures. Te gjitha keto te japin frymezime te cuditshme, sa qe shpesh te duket qe nuk gjen kohe per pak pushim ose biseda te kendshme me miqte e shumte qe te rrethojne.
Gjeja qe me ka bere me shume pershtypje kur kam shkelur ne kete toke, eshte se ketu ruhet me fanatizem historia, cdo gje eshte e shkruar, ne rruge, ne pllaka, ne libra, ne mure, kudo, dhe kushdo mund te ndalet dhe te shkruaj ne detaje, gjera mjaft interesante dhe me vlere nga ky vend. Por njekohesisht ndjen nje sembim ne zemer, kur kujtesen e con ne retrospektive per vendin tend, se si atje shume gjera kardinale te historise jane basarduar dhe njerezit behen konfuz, per shume ceshtje historike.

Aktualisht jemi ne muajin Mars, muaj te cilin normalisht e lidhim me ngrohtesine e stines dhe nje larmi ngjyrash te stines pranverore. Megjithate, Marsi i ketij viti, fatkeqesisht ishte i nje natyre tjeter, gjakderdhje ne Gerdec.

Kur e degjova ate lajm te tmerrshem, nepermjet TV shqip ketu ne Amerike, zemra ime dhe e gjithe bashkekombasve u trondit shume. Gjeja e pare qe veprova sa e degjova, telefonova babain dhe familjen e burrit ne Tirane. Ata na jipnin akoma me shume tronditje, pasi i shikonin dhe ndjenin me nga afer tymin, djegien, njollat e gjakut...Atje u pergjaken lulet e para te pranveres, atje doli ne shesh te mejdanit krimi, krim qe jeton me gelltitjen e jetes se njerezve, me shfrytezimin e femijeve ne Gerdec ne kushte mjerimi. Atje u plagos ne koke dhe nje kusheriri im, nje djale intelektual i persosur, por falenderoj Zotin qe eshte jashte rrezikut, ai jeton ne Vore, me ndershmeri dhe djersen e ballit. Por ne te njejten kohe ne kete tragjedi, shperthyen te gjitha mllefet, per njeri-tjetrin, inatet, ambicjet e posteve, dhe askush nuk jepte nje garanci per te ardhmen, garanci per vogelushet, sythet e Pranveres, gonxhet e se ardhmes. Opozita nuk duhet te prese sa te ndodhe krimi dhe pastaj te ngrihet per ta luftuar, por duhet ta parandaloje krimin shume me perpara, duhet ta helmoje qysh ne rrenje. Aktivistet, opozita, kryetare organizatash, komentonin pa vizione te qarta, komente qe kemi 18 vjet qe i degjojme. Keta politikane nuk i shtrojne ne tryeze popullit, se cfare garantojne per te ardhmen, cili do te jete ndryshimi qe ata do te na sjellin neqoftese duan te marrin pushtetin. Cfare do te perfitoj une si person nga qeverisja tende, pensionistet, femijet, fshati, emigrantet qe jane shperndare si zogjte e korbit ne te gjithe boten...E meqe jemi tek perfitimet, sa je ne gjendje ti si udheheqes i rrezimit te pushtetit, te shkaterrosh krimin dhe armet qe ndodhen sot ne Shqiperi?
Te gjitha keto duhen me nje program te qarte, te miratuar, bindes, qe dhe une te ta jap me kenaqesi voten, dmth te shoh ndryshim rrenjesor dhe cilesor nese e rrezon pushtetin. Mos te harrojme se nderkohe bota eshte e perfshire dhe nga terrori, por qeverite duhen te jene shume vigjilente, vecanerisht per shkaterrimin e armeve, duhet te marrin shume ushtarake te specializuar per lendet kimike, qe fatmiresisht Shqiperise nuk i mungojne. Duhet nje bashkepunim i ngushte ndermjet tyre, pasi eshte krim qe keto objekte drejtoheshin nga njerez me kater klase shkolle. Drejtesia duhet ta thote fjalen e saj dhe te denohen ne baze te ligjit te gjithe ata qe kryen kete masaker mbi njerezit e pafajshem te fshatit Gerdec afer Tiranes, pikerisht kur Qeveria shqiptare po behet gati per ne Samitin e Bukureshtit, per te marr ftesen per anetaresim ne NATO.

Cilin tipar te karakterit njerezor, vleresoni me shume?

Bamiresine dhe ndershmerine ne kuptimin e gjere te fjales.

Shpesh shkrimet tuaja, apo edhe te shume letrareve apo gazetareve shqiptare, i lexojme ne sitin "Zemra Shqiptare", e cila se fundit ka nje frekuentim shume te gjere. C´mendoni per kete faqe dhe nese keni ndonje sugjerim?

Faqja elektronike “Zemra Shqiptare” po behet shume interesante. Kam shume miq e shoke qe e vizitojne here pas here kete website dhe ngelen shume te impresionuar. Eshte kenaqesi qe lexoj gazetare dhe pena mjaft te njohura ketu, cka flet per seriozitetin e pronarit te kesaj faqeje Z.Gezim, i cili me mencuri dhe urtesi po bashkon shqiptaret nga te gjitha trevat. Njekohesisht ndihem e nderuar qe materialet e mia, i shikoj te publikuara ne websitin “Zemra shqiptare”.

Meqe m’u dha rasti dhe pata nderin, te intervistoj nje person si ju zonja Zylo, do doja t’ju falenderoj per keto pergjigje dhe mesazhe te qarta qe na dhate, duke na dhuruar kenaqesine dhe mundesine t’ju lexojme dhe te ndihemi edhe me prane jush, edhe me prane aktivitetit tuaj ne Amerike, edhe me prane nje shqiptareje qe kemi nevoje te mesojme.

Ju faleminderit!
Alma Papamihali