Të njohim atdheun tonë: Shqipërinë

Ne plazhet e tjerë që i përkasin Rrethit të Kavajës janë për tu përmendur ato të Karpenit dhe të Spillenjes, te cilet shquhen per cilesine kualitative te rërës, ujrat e pastërt detare dhe bimësinë me pisha qe i rrethon. Këto plazhe quhen relativisht të reja pasi vetëm vitet e fundit kanë filluar të frekuentohen nga turistët dhe pushuesit. Tashmë në Karpen dhe Spillenjë kane filluar investimet per krijimin e kushteve sa më të mira per akomodimin e turistëve.
Gjiri madhështor i Durrësit mbyllet në jug me Kepin e Lagjit. Ai është një objekt natyror mjaft i përshtatshëm për ushtrimin e zhytjeve nënujore, me konfigurimin e mrekullueshëm nënujor dhe bimësinë e pasur. Pranë këtij kepi gjenden plazhet e vegjël të Bardhorit dhe Gjeneralit. Bardhori është një plazh shkëmbor në ndryshim të theksuar nga e gjithë pjesa e plazheve ranore të gjirit të Durrësit. Megjithëse i vogël në përmasa ai është më i vecanti dhe me një bukuri piktoreske të rrallë. Ndërsa plazhi i Gjeneralit është i rrethuar me bimësi dhe i përngjet një amfitheatri natyror. Këto jane plazhe të vecuara, maft të qeta dhe mjaft të përshtatshme për tu frekuentuar nga turistët që dëshërojnë intimitet, larg zhurmës së plazheve të populluar të gjirit të Durrësit.
Teksa vazhdojmë më në jug të vijës bregdetare të Shqipërisë, duke lënë pas gjirin e Durrësit, na shpalosen objektet natyrore ndër më të bukurat e këtij bregdeti. Konkretisht plazhi i Divjakës dhe laguna e Karavastasë. Plazhi ranor i Divjakës, pylli dhe laguna përbëjnë nje kompleks natyror me nje rëndësi të madhe turistike. Pylli i Divjakës shtrihet nga grykderdhja e lumit Seman deri në grykëderdhjen e lumit Shkumbin. Laguna e Karavastase është më e madhja e të gjithë bregdetit shqiptar, me nje siperfaqe prej 4.330 hektare. Ajo është nje prej 12 Parqeve Kombetare qe ka Shqiperia dhe per nga vlerat e bio diversitetit ka nje rendesi te vecante për tërë rajonin. Laguna e Karavastase eshte pika me perendimore ne Europe ku folezon i ashtuquajturi pelikani kacurrel ( pelicanus crispus ). Rreth 5% e gjallimit botëror të kësaj specieje ndodhet pikërisht në lagunën e Karavastasë. Eshte nje ekperience mjaft interesante observimi i ketyre pelikaneve ne se afroheni me varke prane nje ishulli ne lagune ku ata ulen zakonisht. Per keto vlera qe prej vitit 1994 laguna e Karavastase ndodhet nen ruajtjen nderkombetare te Konventes se RAMSARIT.
Ujrat e lagunes te cilat arrijne thellesi maksimale 1,5 metra jane te pasur me peshq, kryesisht të llojit qefull dhe ngjala, te cilet ofrohen ne restorantet e shumte te plazhit te Divjakes. Bimesia e Parkut Kombetar te Divjakes shquhet per bukurine dhe freskine e vecante. Ketu mbizoterojne siperfaqet e pemëve halore me pishe te bute dhe te eger. Bien ne sy pishat me kurore te gjere ne forme ombrelle. Pylli eshte me kate duke filluar qe nga bimet barishtore e deri tek druret e larte.
Plazhi i Divjakes ka rërë me përmbajtje të konsiderueshme jodi dhe temperaturat mbi 20 grade fillojne që nga gjysma e dyte e muajit Maj dhe vazhdojne deri në prag të muajit Tetor. Kjo është një zonë ku kombinohen aktivitetet e plazhit me eko – turizmin. Karakteristikë e këtij plazhi është ndërthurja e brezit të pishave me brezin e rërës së bregut. Në periudhën më të nxehtë të verës, përcillet një freski e këndëshme nga pylli i pishave në drejtim të bregut të detit.
Divjaka gjithashtu është e shquar për lokalet e saj të gatimit të peshkut dhe ngjalës së freskët të zonës, si dhe surprizat e këndshme për turistët në stilin e shërbimit. Njëri nga lokalet e zonës ju shërben peshkun në zgarë hypur në kal. Ky i fundit është mësuar të gjunjëzohet në castin që klientëve ju shërbehet gatimi.

Grykederdhja e lumit Vjose qe ndodhet me ne jug, perben nje zone te mbrojtur natyrore ne te dy anet e lumit, e emërtuar zona e Pish Poros Fier / Vlore. Kjo eshte nje zone natyrore me pisha bregdetare, plazhe ranore te vecuar si dhe vend i volitshem folezimi per shpendet ujore. Kjo hyn në një nga zonat e virgjëra dhe të paeksploruara të Shqipërisë. Turistët që adhurojnë natyrën, e për më tepër biologët dhe zoologët, kanë mundësinë të mrekullohen me këtë ekosistem të rrallë të bregdetit shqiptar.

Ne jug te grykederdhes të lumit Vjosa gjendet laguna e Nartes, (e dyta për nga madhësia në Shqipëri, pas asaj të Karavastasë). Brezi tokesor qe ndan lagunen nga deti eshte i mbuluar nga nje pyll pishe. Laguna e Nartes eshte nje tjeter eko- sistem natyror me mundesi per zhvillimin e eko –turizmit, observimit te shpendeve, peshkimit etj. Ajo perfaqeson kompleksin e dyte ne Shqiperi persa i takon presences se shpendeve ujore. Zona e Nartes eshte e njohur per prodhimin artizanal te veres se cilesise se larte. Ne te ardhmen turizmi natyror ne lagune mund te gershtohet me “ turin e veres “ qe prodhohet ketu.

Qyteti i Vlores është nje prej pikave me te rendesishme turistike te Shqipërisë duke ofruar ne radhe te pare produktin “ sun & sea “ ( diell dhe det). Përqëndrimi i turistëve në këtë qytet të lashtë dhe me tradita zë vëndin e dytë për dëndësi(pas Durrësit) dhe njëkohësisht disponon portin e dytë më të madh të vëndit.
Si brënda në qytet edhe në zonën pergjate plazheve te gjiut te Vlores, hotelet e rinj dhe me shërbime tepër cilësore ju ofrohen turistëve të të gjitha shtresave dhe kategorive. Gjithkush mund të gjejë në qytetin e Vlorës atë mënyrë akomodimi që i pëlqen, si dhe lehtesirat e tjera si; pub-et, baret, restorantet, disko –clubet etj. Kjo eshte nje nga zonat me intensive turistike te vendit dhe njëkohësisht më atraktive.
Zona turistike fillon ne jug te qytetit në lagjen e quajtur „Skelë“ dhe shtrihet pergjate plazheve te vegjel dhe shkembore te gjiut te Vlores. Jane plazhe me konfiguracion mjaft te bukur shkëmbor, në gjire zallor të vegjël dhe të vecantë, që shtrihen deri në zonën e Jonufrës. Në pothuaj cdo gji të vogël zallor ndodhet nganjë hotel që ofron lehtësira dhe kushte për turistët. Nënuji i kësaj zone është mjaft intrigues për të apasionuarit e sportit të zhytjes. Sidomos në plazhin e „Ujit Të Ftohtë“ dhe në gjirin e vogël të quajtur „Zhironi“, mund të observohen lloje të ndryshme peshqish dhe algat e zeza dhe të qelbërta, që janë një vecanti tepër interesante e bimësisë nënujore.
Pas plazheve shkëmbore të Jonufrës shtrihet plazhi i zonës së Rradhimës qe zgjatet deri ne perroin e Dukatit prane qytetit te vogel te Orikumit. Plazhi rrethohet nga nje zone kodrinore e mbuluar me agrume qe kontraston mjaft bulur me ujrat blu te detit. Në ndryshim nga plazhet e vegjël shkëmbor të Jonufrës, plazhi i Rradhimës karakterizohet nga shtrirja e vijës bregdetare si në gjatësi, edhe në gjërësi, që shoqërohet me cektinën e ujrave të kulluar të detit. E tërë kjo zonë ofron hotele të një cilësie të mesme dhe të lartë dhe mbi të gjitha restorantet e mrekullueshme të gatimit të peshkut në mënyrën tradicionale dhe kryesisht të kuzhinës italiane.
Ne jug te gjiut te Vlores ndodhet Orikumi ku vitet e fundit eshte ngritur nje port jahtesh me një kapacitet prej 650 vendesh. Plazhi i Orikumit ka nje gjatesi prej 2 km dhe është me të njëjtat karakteristika si plazhi i zonës së Rradhimës. Ne kete zone gjenden edhe shpellat detare te Panasë dhe Rrapit.
Edhe plazhi i Orikumit paraqet interes per zhytjet, pasi ketu gjenden mbetje arkeologjike dhe anije te fundosura. E tille eshte anija Italiane “Po”e fundosur ne vitin 1941 gjate luftes italo –greke. Po keshtu thuhet se Jul Qesari mbyti anijet qe sollen trupat e tij ne ndjekje te Pompeut.
Ne jug – perendim, gjiri i Vlores mbyllet me gadishullin e Karaburunit i cili është gadishulli me i madh i Shqiperise me nje gjatesi prej 16 km dhe gjeresi maksimale prej 4,5 km. Bregu perendimor i Karaburunit eshte spektakolar, me brigje te larta dhe te copezuara, gjire, e plazhe te vogla zallore. Ne veri te gadishullit gjendet shpella detare e Haxhi Alise e cila eshte shpella me e madhe detare e vendit . Ajo ka nje thellesi prej 30 metrash, nje lartesi prej 18 metrash dhe gjeresi prej 12 metrash. Keto permasa lejojne hyrjen e varkave ne shpelle. Emri i shpelles eshte ne kujtim te detarit ulqinak te shek XVII I cili ka lundruar ne keto ujra. Persa i perket plazheve te vegjel te Karaburunit duhet te permendim ato te gjiut te Arushës, plazhet e Gramës dhe Dafinës te cilet shquhen per ujrat e thelle, cilesine shume te larte te ujrave dhe pozicionimin e vecuar krejtesisht larg zhurmave. E tërë kjo zonë hyn në pjesën e pazbuluar të natyrës atraktive shqiptare.
Prane plazhit te Gramës ndodhet shpella e Skllevërve. Sipas legjendes, ne antikitet ketu punonin skllever per nxjerrjen e gureve. Ne muret shkëmbore të plazhit te Gramës gjenden mbishkrime antike dhe mendohet se ketu ka qene nje tempull i Dioskureve pellazge. Faqja perendimore e Karaburunit eshte nje prej pikave me terheqesi te bregut shqiptar per te apasionuarit e zhytjeve nenujore.

Prane gadishulli te Karaburunit gjendet ishulli i Sazanit. Ky ishull eshte me i madhi i Shqiperise me sip 5,7 km2 me nje gjatesi 4,8 km dhe gjeresi maksimale 2 km. Ai ndodhet 12 milje larg nga porti i Vlores. Ne antikitet ishulli eshte quajtur Sason. Ishulli perfaqeson nje bllok shkembor me brigje te ashpra, sidomos pjesa perendimore e ishullit, e cila rrihet vazhdimisht nga stuhitë detare të Jonit. Ne pjesen jug lindore te ishulli gjendet plazhi zallor i „Admiralit“ qe shquhet per ujrat mjaft te pastra te detit. Sazani paraqet nje interest e vecante per zhytjet dhe se bashku me gadishullin e Karaburunit perbejne nje park te vertete nenujor të pazbuluar .
Mbas qafes se Llogarasë shtrihen plazhet e Jonit, apo sic emërtohen ndryshe, plazhet e “Rivieres Shqiptare”. Riviera eshte nje prej zonave me atraktive te Shqiperise ku ndërthuren dielli, deti i thelle, plazhet e vegjel shkembore dhe intime, me shpatet madhështore të maleve dhe kodrave te veshura me bimesi tipike mesdhetare ( ullinj, agrume ). Sigurisht të tërë këtë peisazh e plotësojnë fshatrat karakteristikë te ndertuar ndërmjet malit dhe detit. Kjo eshte krahina me e ngrohte e Shqiperise ku temperature mesatare e janarit eshte 10 grade C dhe e Korrikut 25 grade C. Zona ka rreth 300 dite me diell.
Teksa qëndron në qafën e Llogarase (1.057 metra mbi nivelin e detit) hapet nje pamje madheshtore e bregut duke të lënë ndjesinë sikur e sodit nga avioni. Bukuritë e tokës dhe detit shpalosen mahnitëse sidomos në kohën e perëndimit të dielli, që duket sikur i përkëdhel me ngjyrën e purpurtë teksa largohet për ti lënë vëndin natës.
Plazhi i pare eshte ai i Dhraleos ne Palasë, me nje gjatesi prej 1,5 km. Ky plazh është një ndër më egzotikët e tërë Rivierës shqiptare dhe shquhet per qetesine, ujrat shume te thella, e te theksuar blu. Bregu zallor ndricon verbues në kontrast me blunë e thellë të detit Jon.
Dhermiu qe vjen me ne jug eshte nje prej pikave turistike me te rendesishme dhe me te frekuentuara nga turistët në gjithe bregdetin shqiptar. Ujrat shume te pasterta te detit, plazhet intime , sportet ujore dhe zhytjejt nenujore e bejne vecanerisht shume te preferuar nga te rinjte. Plazhet qe perbejne Dhermiun jane Jaliksari, Shkambo dhe Gjipea. Plazhi i Gjipese ka nje forme mjaft të rrallë dhe të vecantë. Bregu i tij është i formuar nga nje perrua dhe në të dy krahët e tij ngrihet nje kanion me mure shkëmbore deri ne 70 metra te larta. Ne plazhin e Dhermiut ndodhet edhe shpella detare e Pirateve. Barkat ofrojne dergimin e turisteve ne shpelle. Gjithashtu në këtë plazh ndodhen disa hotele, restorante dhe disko verore. Ne gjithe kete zone duke perfshire edhe fshatrat e tjera eshte i zhvilluar “turizmi familiar” ku turistet mund te akomodohen ne shtepi me qera.
Rreth 8 km ne jug te Dhermiut ndodhet Vunoi një fshat karakteristik dhe i shquar për patriotizmin, mikpritjen dhe bujarinë e banorëve. Nga Vunoi merret drejtimi per në plazhin mahnitës te Jalit . Plazhet e Jalit me gjiret e vegjël zallor, janë një mrekulli e vërtetë e natyrës dhe spikasin në tërë gjatësinë e vijës bregdetare. Ujërat e thella, e të kthjellëta të krijojnë përshtypjen sikur po kundron nëndetin nga xhami i stërmadh i një akuariumi. Jali ofron dy kampinge të organizuar më së miri( me rreth 100 cadra të madhësive të ndryshme; nga një person deri në katër) për turistët shtegtarë që adhurojnë këtë mënyrë pushimesh. Gjithashtu lokalet e gatimit të peshkut janë të shquar në tërë zonën.

Vetem rreth 15 minuta me makine larg Vunoit ndodhet qyteti i vogel i Himares.
Himara eshte qendra kryesore e “ bregdetit Jonian te siperm”. Ne lashtesi emri i saj ishte Himera, qe presupozohet se prejvjen prej mitologjise dhe ka lidhje me historine e Kimerws mitologjike. Por ka fakte qe emertimi mund te jete akoma me i lashte. Himara daton si nje vendbanim dhe qytet i fisit ilir te Kaonëve. Ajo deshmohet me kete emer “Himera” qe ne shek. e V (perpara eres sone). Emertimi “ Himera” eshte me origjine pellazge.
Ajo qe dihet bazuar mbi disa fakte te shkruara dhe te ruajtura ne analet e Vatikanit eshte se, rreth shekullit te XV(te eres sone) pas renis se keshtjelles se Krujes dhe uzurpimit te saj nga otomanet, nje pjese e konsiderueshme e popullsise se kesaj zone u zhvendos ne brigjet e Himares, nga frika e masakrave turke. Nje pjese e tyre kaloi ne brigjet e Italise dhe nje pjese ndenji duke u pershtatur dhe banuar ne kete zone. Ende sot ne emrat dhe mbiemrat e himarioteve ruhen gjurmet e katragjysherve te tyre te shekullit te pesembedhjete.
Himara eshte nje pike turistike qe gjallerohet ne stinen e veres nga familiaret dhe te rinjte. Plazhet qe perbejne Himaren jane Spilea,Filikuri, Potami, Llamani dhe Livadhet. Keto plazhe shquhen per ujrat e thelle, karakterin shkembor dhe cilesine e mire ujrave te detit. Plazhi i Spilesë është ranor dhe shtrihet në qëndër të Himarës. Plazhi i Potamit ndodhet në një gji të vogël disa qindra metra larg qëndrës së Himarës dhe karakteristikë e tij është një burim uji i ftohtë. Të dy këto plazhe ofrojnë qëndra akomoduese me një shërbim të mirë, si edhe lokale të gatimit të peshkut.
Plazhi i Filikurit ndodhet në anën e pasme të kodrës së plazhit të Potamit. Thyerja shkëmbore e këtij gjiu të vogël ndërthuret me ujrat e thella te detit Jon duke shpalosur një natyrë tepër piktorike, duke tw krijuar ndjesine sikur ndodhesh ne nje peisazh tee pokes se mitologjise.
Plazhet e Llamanit dhe Livadhet, ndodhen pak kilometra larg nga Himara. Plazhi i Livadheve është zallor dhe shtrihet përreth 1 kilomëtr gjatësi, ndërsa ai i Llamanit është i vogël dhe i mbyllur mes dy kodrash shkëmbore me bimësi karakteristike.
Ne Himare gjenden objekte kulti si Kisha e Shen Merise se Athalit, kisha e Kasiopise , kisha e Gjithshenjtoreve dhe banesa monument kulture e Lilo Llazarit. Himara e vjeter ne maje te kodres ka paraqitjen arkitektonike tipike te nje ngulimi mbrojtes nga deti.
Nje objekt mjaft interesant per tu vizituar eshte kalaja e Ali Pashait, e ndertuar ne nje pozicion mjaft terheqës mbi nje gadishull te vogel ne gjirin e vogel tektonik te Porto Palermos . Kalaja ka trajte tre kendore dhe mure me lartesi 20 metra. Supozohet se kjo kala është ngritur mbi rrënojat e një kalaje të periudhës antike. Gjiri i Porto Palermos ofron një plazh të vogël zallor dhe intim dhe shquhet për thellësinë e menjëhershme të ujrave që shkon mbi 80 metra.

Pranë gjirit të Porto Palermos gjendet fshati i Qeparoit i cili ka plazhin e tij karakteristik, si edhe një nga rezervatet e peshkut më në zë të gjithë rivierës. Në këtë rezervat të ndërtuar në det, në një nga gjiret e vegjël, turistët mund të kundrojnë nga afër larminë dhe shumëllojshmërinë e peshkut. Në plazhin e Qeparoit së fundmi janë ngritur disa ndërtime të reja që ofrojnë dhoma komode për turistët, si edhe dy lokale të këndshme me gatime të ndryshme. Me interes të vecantë paraqitet Qeparoi i vjeter i ndërtuar në kodër, i cili ofron gjithashtu akomodim në shtëpitë e banorëve, kryesisht për turizmin familjar. Në fshat gjenden objekte të tilla si kullat tre kateshe të Ali Pashës, manastiri i Shën Dhimitrit, banesa e Minella Gjikës etj.

Fshati i Borshit ndodhet disa qindra metra larg nga bregu i detit dhe rreth 20 minuta largësi nga Himara. Plazhi i tij është më i madhi në tërë rivierën shqiptare me rreth 6 km gjatësi. Bardhësia me zallishte e tërë kësaj gjatësie kontraston mrekullisht me blunë e thellë të detit. Në tërë gjatësinë e plazhit janë ndërtuar hotele që ofrojnë turizmin familjar dhe lokale, bare, disco, restorante të shumëllojshme. Plazhi i Borshit ka përqëndrimin më të madh të larmisë së shërbimeve dhe kryesisht restorantet e tij, të cilat afrojnë një shumëllojshmëri gatimesh që ndërthurin kuzhinën tradicionale me atë italiane. Në gatimin tradicional Borshi shquhet për pjekjen e mishit të qingjit dhe kecit në hell. Kjo për arsyen e thjeshtë se që nga thellësia e kohërave, përvecse një fshat bregdetar, është shquar edhe për blegtorinë.
Fshati i fundit në tërë gjatësinë bregdetare të Rivierës( përpara se të arrimë në qytetin e Sarandës) është Lukova, e cila zë një vënd të vecantës përsa i përket shumëllojshmërisë së brezareve me agrume dhe ullinj.Reth 2 km largësi, ndodhet plazhi i famshëm i Bunecit me përroin e mrekullueshëm të ujit të kulluar që derdhet në detin Jon. Në drejtimin jugor të plazheve të Lukovës, drejt gjirit të Kakomesë shtrihen për kilometra të tëra pllakat karakteristike prej stralli të bardhë verbues. Në tërë gajtësinë e këtyre pllakave ndodhen disa shpella të vogla nënujore me një bukuri të rrallë. Deri ne qytetin e Sarandes jane per tu permendur edhe plazhet e Kakomese dhe Krorezit, qe jane plazhe me bukuri te rralle dhe qe shquhen per ujrat mjaft te pasterta te detit. Plazhet e Lukovës dhe sidomos pjesa nga Buneci deri në Kakome është një mrekulli e pazbuluar e bregdetit shqiptar. Dora e njeriut akoma nuk ndjehet në këto plazhe, të cilat mund të cilësohen në kuptimin e plotë të virgjëra.
Qyteti i Sarandës, ose “porta detare jugore e Shqipërisë”, ndodhet e pozicionuar si në një ballkon natyror, përballë ishullit të Korfuzit. Linjat e trageteve janë të përditshme dhe lidhin këtë ishull të Greqisë me Sarandën. Emri i sotëm i Sarandës rrjedh nga prezenca e një manastiri të hershëm kristian i “40 Shenjtorëve”. Rrënojat e këtij objekti ndodhen në Qafën e Gjashtës, në hyrje të qytetit.
Saranda shtrihet në fund të bregdetit të Jonit dhe ofron një shëtitore të këndshme me palma, si dhe plazhe të vegjël zallorë. Në qëndër të saj gjenden rrënojat e qytetit antik të Onhezmit, i shkatërruar në shek V nga dyndjet e barbarëve. Së fundmi (viti 2002) është zbuluar madje dhe një sinagogë.
Vetëm 2 km në jug të Sarandës, në një kodër dominante, ndodhet kalaja e Lëkursit. Fortifikimi u ndërtua nga Sulltan Sulejmani gjatë fushatës për pushtimin e Korfuzit. Tashmë në kala, ndodhet një restorant, i cili krahas kuzhinës të pasur, ofron edhe një pamje të mrekullueshme të blusë së thellë joniane.
Ne qytetin e Sarandes ndodhen plazhet e vogla te Centralit, Pllakave dhe Limanit . Zakonisht turistet qe preferojne detin udhetojne ne jug te qytetit ku pika me e frekuentuar eshte ajo e Ksamilit , I cili ndodhet midis gadishullit me te njejtin emer dhe lagunes se Butrintit. Perballe tij shtrihet ishulli I Korfuzit ndersa fare prane plazhit te Ksamilit gjendet 4 ishujt e tij te vegjel, te mbuluar krejtesht nga bimesi gjithnji e gjelbert mesdhetare. Siperfaqja e tyre arrin ne 8,9 hektare. Ne Kasmil gjenden disa hotele dhe restorante, të cilat ofrojnë një shërbim kualitativ për turistët. Këta ishuj të vegjël dhe tepër piktorik në sipërfaqen e blusë së thellë të detit Jon, janë shumë të frekuentueshën nga turistët.
Në anën tjetër ndodhet liqeni i Butrintit me ujë të kripur, pasi është lagunë bregdetare me origjinë tektonike, që lidhet me detin nëpërmjet kanalit të Vivarit 3,6 km i gjatë. Në këtë lagunë folëzon një numër i konsiderueshëm shpendësh detarë.
Ekstremi me jugor I bregdetit Shqiptar deri ne kepin e Stillos perbehet nga plazhe te ulet te tipit te marsheve te cilet jane të pazbuluar nga turistët dhe krejtesisht te virgjer.
Adrian Dule