Terra nullius - Roman nga Bajram Sefaj

13

Sy pranvere, jo prag dimri.
Ditë e martë, trupshkurtër.
Me re, pa diell.
Qielli është i murrmë, i llamarintë dhe i errët fare. Për nën të, resh një borë e imët, si e situr. Si miell për petë bakllave.
Borë qesharake. Mysafire e paftuar. Nuk e kishte vaktin. Turpi i Zotit. Në gjysmë të muajit prill, në gjysmën e muajit të mugullimit, të beharit, të luleve, reshte borë. S’kishte kuptim. Përnjëmend!
Gjithçka është e mundur, kur qëllon që edhe dita e sotme të mbajë emrin e martë, edhe data të jetë trembëdhjetë, ora trembëdhjetë e nisjes. E kapitullit të ri në shtegun e zbritjes nga piramidë e menduar, që edhe ajo vetë mban numrin trembëdhjetë...
Atëherë, çfarë të pritet...!
Mrekullia?
Në kuptimin e kundërt, të mbrapshtë, të fjalës, po.
Ditë e irnosur si e tensionuar. Represive. Frymëmarrje e zorshme. Ditë plot përshkëllirë dhe e padenjë për asgjë. E marta e tretë e muajit prill!
Po të ishte, ditë, datë e dekik i caktuar për vdekje, do ta shtynte për njëherë tjetër!
Vetëm jo sot, aman!
Qoftë edhe të jetë ditë e shpallur. Të jenë njoftuar farefis dhe miq. Të jetë bërë e njohur në opinion. Qivuri të jetë bërë gati. Kësolltarët të jenë porositur...
Vdekjen do ta shtynte për nesër, a pasnesër!
Për një ditëvdekje më të mirë. Edhe vdekja në ditë me diell e qiell të pastër, është më e lehtë. Ceremoniali i varrimit është më solemn. (Ndërhyrje: tash kur kishin filluar t’i harxhoheshin bateritë e energjisë, kur gjithnjë e më qartë shihte përfundimin tragjik, gjersa u mor me të dhe me gjithçka rreth saj, ndoshta për herë të parë në jetë, Ndreut, vdekja nuk i ngjau e keqe. Ftohtësia e saj, nuk iu duk aq rrëqethëse, aq trishtuese, siç është në fakt. Për herë të parë në jetë provoi qetësinë e saj hyjnore. Vdekja, çdo gjallese, ia pushon të gjitha dhimbjet e trupit dhe të shpirtit, mendoi).

12

Të pres një çikë. Sa të çahet, pardon, sa të çilet qielli (gabim në hap). Sa të marrë moti mbarë. I foli murit memec, që i rrinte përballë.
Prit e prit, sa shelgu të bëjë rrush!
Prit shkrimtar, sa të dalë bar!
Dhe, doli. Përnjëherësh iu kujtua.... Tash nuk ishte ëndërr. Nuk ishte në gjumë. Sytë i kishte çelur, kapsollë, në ballë. E pa detin e paanë dhe kthjelltësinë e tij të nëpërdukshme. Përskaj plazhit me rërë të imët, si të ishte i shtruar me sheqer kristal, një çift i ri, një grua e burrë, pasi vallëzuan, më parë se notuan, veç sa u shmangën pakëz, ia dhanë shpinën një shkëmbi që në të katër anët e puthnin valë të shkumëzuara. Sa u puthën mirë e mirë, sa luajtën me duar e krah (deri në sabah, thotë Dani i melodisë!), ajo u kthye me shpinë prej tij. Ai iu avit. Ia zuri në grusht peshkun rrëshqitës. Ajo hapi këmbët. Ia zuri me dorë buçkanin idhnak e të lagur, si qen deti. Ia mësoi rrugën drejt portave buzëdjegura...
O Zot i lum. Çka s’bën vaki! Midis dite, midis plazhi, në prani të qindra e qindra veruesve gjithkah, a është e mundur që insani të q... insanin. Po, po, bën që ç’ke me të. Deti është i madh e nuk thuhet pas arsye: çka s’ka në det! Çka nuk bën vaki, në këtë rast.
U ndie fatmirosh për këtë storje gati filmike, që e riprodhoi në këtë çast diellor. I ngjau në skenë filmike, ndoshta edhe nga shkaku se kjo ngjarje kishte ndodhur në qytetin e bukur të Isrtrisë, gjatë ditëve të zhvillimit të festivalit tradicional të filmit artistik, në fortesën e Vespazianit!

11

Në pjerrtësinë e theqafjes së shpatit pingul, në majën e të cilit ishte mbledhur galiç në atë çast, nuk kishte asnjë shenjë trafiku. Asnjë. As aso që udhëzojnë për djathtas e majtas. Nuk kishte asnjë shenjë për ngadalësim. Për kujdes të veçantë. Për kthesë a bërryl. Rrëshqitje gurësh a dheu. Rrezik rrëshqitjeje shkëmbinjsh. As për të liga të tjera, që kanosin në çdo hap. Ishte një nga ato rrugët që nuk çojnë askund. (Episod: Ndreu, u tund lehtë, kur iu kujtua gazmorja që riprodhohet aq shpesh në çaste të lehta e pa zjarrmi. Në një shkretëtirë, pa kund kufij, as fund e mbarim, një udhëtar, buzëshkrumbuar, takon një vendës, shkretinor. Ka ndonjë burim këtejpari? Pyet vendësin, rrugëtari i rraskapitur. - Ec drejt, deri të premten ec, e pastaj kthe në të djathë e vazhdo rrugën edhe një javë!).
Nuk ishte kohë për hap të ri në këtë rrugë. Ngjashëm me të humburin ne shkretëtirë, të ecte drejt deri të premten, e pastaj të kthente në të djathtë, a në të majtë, dhe të vazhdonte!
Më parë se për një inventar, shkallën e radhës, e pa të përshtatshme, dakik jetik, për pastrimin dhe krahishtimin e tryezës se punës.
Papritmas vështrimi iu ndal mbi të. Çuditet. Trembet. Njëherazi. I ngjan në xhungël që i kanosej ta gëlltiste. Brendia e asaj gjullurdie të madhe letrash, që në atë çast të shthurur iu rritën, iu zmadhuan dhe morën përmasa përbindëshi, si të fshihej në to një bishë e egër katile, që përnjëherësh do ta zinte për gabzherri. Ta thërrmonte të tërin. Ta bënte petull!
Ngadalë e me kujdes, nisi pastrimin. Siç pastrohet shtëpia, bërllokut. Sa më shumë pastronte e ndreqte, aq më shumë kënaqej. Rritej. Lëshonte shtat!
Copëzat e letrave, margjinat e gazetave, shënimet në cepat e biletave të autobusëve, urbanë e (nder)urbanë, fatura restorantesh, fletë pallomë, a letra tualeti etj., etj. i bënte copë e grimë. U binte vizë të tërave që kishte shënuar sipër tyre, kur pandehte se do t’i hynin në punë. Gjatë procesit ndërtimor! Aty për aty, i shpallte të pavlefshme, inekzistente dhe i ekzekutonte. Kjo e lironte. I bënte mirë. Si të merrte medikamente qetësimi.
Tash, kur tryezën e punës e kishte të pastër dhe të dëlirë, i vajti mendja të ndalte hapin. Të ndalte makinën e prishur. Plot defekte. Por, duhej kapërcyer edhe kjo dilemë, që, aq shumë herë, i ishte shfaqur gjatë kësaj rruge. (Shtim: gjersa ishte në këtë shteg, Ndreut, i vajti mendja se është koha të bënte bilancin. E mati mirë. Pa se kishte edhe një copë udhë për ta bërë. Punën e bilancit e la për një rast tjetër. Saktësisht kur punën e nisur ta qiste matanë!).
Vazhdoi...

10

Me dozë të madhe dyshimi e hamendjeje, vazhdoi rrugën e këputur, para disa ditësh. Druante mos rrokej nga robotika, skribomania ose ndonjë tjetër mani, kur janë, njësoj, të shëmtuara dhe të dëmshme për shëndetin e krijimtarisë artistike. Nuk kishte kuptim që tani e pikërisht këtu, të braktisej projekti. Pas gjithë atij pastrimi, dëlirjeje e herrjeje. Kishte hequr aq shumë.
Robotistët e skribomanët, nuk i duronte hiç. (Ndërhyrje: Ndreu nuk ishte me tamam i sigurt se termi, nocioni robotikë e kishte rendin të mbillej pikërisht këtu, në këtë shkallë të zbritjes?!). Për të dyja këto mani, që nuk mund t’i imagjinonte, mendonte dhe ishte i bindur se janë sëmundje ngjitëse. Të pashërueshme. Të dëmshme. Njësoj, si robotika, si skribomania. Nxitoi drejt etazherit, ku në një raft te veçantë kishte fjalorët e fjalëve dhe termave të huaj. Sa të gjente shpjegimin e këtyre dy termave dhe të përshkruante saktë e me precizitet domethënien e tyre, e pastaj do të vazhdojë rrugën që, vështruar nga ky kënd, mund t’i zihen konturat e përfundimit. Robot është trungu i fjalës robotizim. Nga fjala e huaj, skribens, (shkrues, përshkrues, kopjues), sigurisht se rrjedh edhe fjala skribomani. E përbashkët e të dyjave është prapashtesa, mania, pra!
Pushimi prej disa ditësh, udhëtimi i shkurtër drejt një bote të madhe, i kishte krijuar një vakuum të madh në rrjedhën e rrugës së nisur në drejtim të panjohur dhe të pacak. Tash ishte kthyer bythëprapthi. Ndiqte shifrat në zbritje, që e shpinin drejt greminës, honit të errët e të pashpresë, ambisit. (Ndërhyrje: eh, vrau mendjen Ndreu, sikur ai udhëtim, sado i shkurtër dhe i mrekullueshëm, të kishte forcën magjike, që, për një çast të vetëm, ta lironte nga dhembja, nga pesha e barrës së rëndë që i ishte ngjitur për shpine. Si Jezuit kryqi me gozhdë. Sa më shumë mrekulli e vezullime të kishte në atë udhëtim, aq më e thellë i bëheshin plaga, dhimbja, brenga. Ajo, që e kishte hedhur pas krahëve, pa ia ditur mirë përfundimin, i ngjante në vajin e fëmijës së porsalindur, kur ndeshet me vrazhdësinë e jetës, me aktin e parë të saj, me panik kërkon majën e gjirit të nënës, në errësirë. Pse jeta nis me vajë, o Zot!).
Eh, sikur çdo gjë të sanohej dhe të rregullohej me një udhëtim, do të shkruhej si medikament në recetat e mjekëve të praktikës së përgjithshme. Ngado të shkosh, larg a afër, (ç’është larg e ç’është afër?!), qenia njerëzore mbart me vete sëmundjen, vuajtjen, brengën. Kjo është e sigurt, pa dyshim. (Vërejtje: Ndreu e dinte se vuajtja më e madhe është ajo e internimit, e zhvendosjes se dhunshme, nga qyteti, (i lindjes), në qytetin tjetër (të vdekjes), siç ka ndodhur shpeshherë, në të kaluarën e largët dhe në të kaluarën e afërt, në të tashmen! Në shikim papritmas, si sihariq, i flakëroi titulli i vëllimit me poezi: “Njëzet e katër orë nuk me mjaftonjë”, që, në këtë çast plot huti, e magjepsi më shumë se asnjëherë më parë!). Tek u soll rreth vendlindjes teksti, për pak sa nuk i iku në varg: shalojeni atin dori të nisem dua të arrij atje në kodrën mbi katund ku eshtrat e të parëve prehen në paqe, në qetësi!

9

Sa më shumë i avitej shifrës që shpinte drejt humbëtirës, në këtë procesion, bindej edhe pavetëdijshëm se nuk ka nga ikën pa marrë në thua, pa u ngatërruar në rrathët e Ferrit të Dante Aliger-it. Prej nëntëve, zgjodhi rrethin më të skuqur për ta vënë rreth qafe, në mënyrë që sa më shpejt që është e mundur, të shpëtojë nga Ferri në të cilin ishte ngujuar, një Zot e di kur, pa e ditur asnjëherë kur dhe si do të dalë kthetrash të tij?
Një, ndërkaq, ishte e vërtetë, jo pse është vetëm një, por pse njëmend ishte e vërtetë se, që nga fillimi, prej asaj dite kur ishte nisur në ngjitje, ishte ngjitur pas saj dhe se fort e kishte kapur për bishti, idenë ironike, sa edhe idiote, për një diçka ndryshe. Të hidhte në etër, pa antenë, një kushtrim të tillë, nuk është punë e lehtë dhe që kryhet kollaj. Përkundrazi. (Porosi: ec rrugës se shkelur dhe shko pas gruas se krehur! Nuk gabon!- kujtoi porosinë anonime të gjeniut popullor!).
Njëqind herë më lehtë do t’i dilte në krye, kësaj pune, sikur të ndiqte porosinë: shko rrugës së shkelur e pas gruas së krehur! Atëherë është më kollaj të dilet matanë baltës. Me lehtë përballohen rrathët e Ferrit dantesk.
Kështu si ishte, e në këtë gjendje, në gërshetën e së cilës ishte zënë, ishte në zor. Rreth trupit i ishin lidhur të gjithë rrathët përnjëherë. E shtrëngonin dhe shigjetonin për vdekje, njësoj. Më i skuquri, më i egri, e kishte rrokur për fyti. Bashkë me të tjerët, me rrathë të shkurtër dhe intervale të ngadalshme e sadiste, ia nxirrnin shpirtin për hundësh. (Vërejtje: të mbahet kujdes dhe të kihet parasysh dhe të mos kalohet ashtu lehtë, qetësisht dhe pa trazim, pa vrarë mendjen fare, pranë disa fjalëve të moçme që vrasin larg me domethënien dhe filozofinë e tyre, pa u ndalur në to, pa bërë minimumin e sprovës në deshifrimin e thellë të kuptimësisë së tyre. Nuk është një sikur të thuhet se një diçka ia nxjerr shpirtin, si të thuhet se një diçka ia nxjerr shpirtin për hunde!
Një dyfish i lashtë.

8

Tashmë kishte zbritur nga maja e piramidës. Nga Olimpi i saj. Nga majat më të larta të Planetit. Pasi kishte zbërthyer rrathët e Ferrit, ecte serbes. Ishte avitur koha të takonte një grua, një qenie të butë e skofiare, siç di të jetë femra, kur është e mbarë. Shpirtit të tij të zhuritur dhe organeve të tjera të qenies së tij, i duhej një grua. Si e nxjerrë nga poezi poetësh të ndritur. Nga pëlhurat e mjeshtërve të pikturës. Nga ëndrrat e bardha. E dalë nga natë e kthjellët e me hënë të verës në korrik... Ndoshta, më parë, atij i duhej një femër konkrete, reale, e prekshme. Nga të gjitha anët.
Femra që, para vështrimit të tij të djegur, ia kishin sjellë hyjnitë vetë, mjegullat endacake nëpër qiej, hëna e dielli, në ndërrimet natë-ditë, po çfarë, në kostum të Evës e trillimesh të tjera, trillane! Ishte shfaqur cullak. (Saktësim: Ndreut i dukej pak të thoshte lakuriq, ngase nuk e mbushte plotësinë e shtrirjes se saj kuptimore).
Fund e krye, e bukur. Nga thembrat deri në majë të kresë. Sidomos në atë pozitë, në të cilën ishte. Kthyer me shpinë nga sfondi mavi, me ngjyrë të përzier. Nga një qiell i thellë. Pak errësirë, si kaçubë, në fund barku. Në thellomën midisi kofshësh të bardha e të mbushura shëndet, me grat, i vërehej zogu i zi. Si i trembur ishte ai zog i zi. Në çdo çast priste të ngiste krahët e fluturimit. Do t’ia afronte buzët e shkrumbuara. Ëmbëlsisht t’ia puthte zogun e zi, t’ia puthte. Zogu i zi shkund flatrat. Me shqetësim. Zhvendoset. Pup-pup, zogu i zi, përsëri zhvendoset. Në fluturim të ngathët. Kur nuk arrin t’ia zërë zogun e zi, as aty, as kur ai strehon në buzët, në faqet, në gropëzat prej liqeni të syve të saj të kaltër, as në ballin, as në flokët e saj mëndafsh, as kurrkund, plandoset...Eh, sikur të kishte fuqi të duhur ta godiste, mu në zemër, atë zog të zi. Ta zinte jesir. Përfundi. Të mos i jepte afat, të ikte. T’ia lagte, vadiste e ujiste, krahët. Ta ndrydhte e shtypte! Të zhgërryhej mbi të derisa të binte në gjumë, si i vdekur. I vdekur. Deri në një seancë tjetër, të radhës! (Ndërhyrje urgjente: ky shënim hyri në rrëfim krejt papritmas. I pa parallogaritur. As trill, nuk është. Sado që, objektivisht, del i tillë. Mund të bëhet llogari, të flitet se ai e futi në lojë zogun e zi, thellomën e kofshëve, kërthizën, majat e sisëve, buzët e kallura, sytë e saj gropa liqenesh ujëkthjellët, flokët mëndafsh Kine..., me qëllime të tjera! Në yrnek të regjisorëve të filmit, kur papritmas, në lentë filmi hedhin skenën e “dashurisë” së imponuar. Me lakuriqësi, me seks mbuluar. Skena që nuk lidhen më asgjë, asgjëkund, me temën në trajtim dhe, për asnjë çikë nuk kontribuojnë në avancimin artistik të filmit. Njësoj, edhe lexuesi, në një a mënyrë tjetër, lypset lidhur për...!).

7

Kohë e re, alfabet i ri.
Çdo kohë me fjalor të vet.
E dikurshmja, kishte vokabular tjetër. Tjetër leksik, fare. Fjalë të mëdha, bombastike, pëlcitëse, me të cilat përshkruheshin ngjarjet e mëdha. Lapidare. Në përshkrime buçisnin epopetë. Gjëmonin jehonë topash. Pëlcisnin gjyle. Hata. Ngjanin beteja të mëdha. Fjalët nxirrnin në dritë fytyrat e ashpra të luftëtarëve dhe të trimave zemërluanë. Me eshtra të qitur, fytyrën mbuluar me vetulla të trasha. Lëshuar mbi sy të mëdhenj, të patrembur. Poshtë hundës, si krahë dallëndysheje, ngitnin mustaqet e gjata. (Shtresë: i kishte mustaqet vesh më vesh etj!). Mjekrat e mëdha e të ashpra, zakonisht. Përzier më leshrat e kresë. Heronjtë epikë ishin të mëdhenj. Të zhvilluar. Shpatullgjerë. Leshdredhur. Kokërrmëdhenj. Aq shumë lesh kishte në shpatullat e tyre, sa që lepuri i trembur, mund të fshihej. Si në bar mali, të egër. Në epikën tonë, në faqet e prozës epike, vringëllonin shpatat, heshtat, hingëllinin kuajt me trimat legjendarë mbi ta. (Shtesë: të gjithë ishin legjendarë!). Gjëmonin topat. Qëllonte që trimi i trimave të shpërthekonte, një nga një, pullat e xhamadanit, dhe të hapte gjoksin para topit. (Shtesë: si dëshmi që kjo punë bëhej pa hezitim, pa pikën e frikës, me pikën e qejfit, viktimizim vullnetar për atdhe e për vatan).
Në faqet e romaneve dhe librave të tjerë të epikës legjendare, përkundeshin malet, thyheshin e bluanin tërmetet. Shfaqeshin burimet, edhe aty, ku nuk kishin rrjedhur kurrë. (Ndërhyrje: gjersa ishte në këtë pikë, si kuadër i gjerë filmik, i doli parasysh trimi shpatullgjerë e shtathedhur, pas betejës të rreptë, i mbytur në djersë, duke pirë nga kova, uji i vërshon fytyrës, mustaqet bashkë me mjekër dhe kraharorin me leshra të dendur, ia vadit, përnjëherë!).
Bjeshkët, shpesh ishin arena fushëbetejash të barinjve me ujq e arusha, me bisha dhe egërsira të malit. Ujq, arinj, kuçedra..., dëgjo!
Shumë tema, motive e syzhé të tjera, lapidarë, dyndeshin midis kapakëve të librave letrarë, për fëmijë dhe për fëmijë të rritur. Kapakët si të ishin të ngushtë për të zaptuar tërë atë oshtimë të stuhishme që tundej midis tyre...
Ndërkaq, letërsia e re, kjo e sotmja, është e mbushur deng me fjalë e terma të rinj. Aspak poetikë. Të dhunshëm. Pa trokitje në derë miqësie.
Me fjalor shpendi të zi, si të panjohur, dynden termat: eutanazi, stres, panik, paranojë... Tash kapakët e trashë të librave, janë mbushur katastrofa spektakolare ajrore, bilance tragjike të vdekurish. Ka cunami në letërsi! Ka pedofili, nekrofili, anoreksi dhe fenomene të tjera të liga që nuk i zë mendja. (Episod: le të dihet, këtu e më këtë rast, si vdiqën urie dy manekine, në Paris, në etjen për vdekje, për ruajtjen e vijës, linjës, siluetës. Teshat e prera të sezonit t’u rrinin sa më mirë. Si të varura në gozhdë! (Shtesë: shih se me çfarë çmimi, bloi Ndreu, janë të gatshme të paguajnë të krisurat, për t ’u dukur të bukura dhe elegante. Një gojartë tha: njeriu dy herë, në jetë, vuan nga uria. Kur nuk ka çka han, herën e parë, dhe kur ka shumë çka han, herën e dytë. Atëherë kur nuk di çfarë të bëjë nga lazdrimi! Siç ishte rasti i manekineve, kur tjerrin lesh dhe piçkës i qesin hi, për së kthjellëti!).
Letërsia e shekullit të ri është plot fjalë e terma të panjohur: aplikim, implementim, tender etj., etj., deri në pambarim. Në vend të melodisë plot nostalgji e idil, “... në dorë mora lapsin, një letër, o me ta shkrue!”, këndohen këngë tjera, “... në dorë celularin mora, një esemes (sms), o me ta shkrue! etj. e etj.
Edhe pse ishte zënë në rrjetën e premtimit të zi së asnjë temë e madhe nuk do të hynte në ngrehinën e tij, që e murosi, me mund e dhimbje, se nuk do të kishte kështjella as ushtri me suhari, topa as bomba, as kalorësiakë, fjala e dhënë, del si e përgjumur, e thënë kuturu. Në vend të platformave me luftëra të ashpra, në vend të kështjellave dhe romancave të dashurisë, vjen e, me zor, hyn, si hanxhar, në zemra dhe në kujtesë, Gërdeci, kur sjell tmerr sa edhe bomba atomike mbi Hiroshimën e kohës se vet. (Thonë: hip në...!). Ose rasti i katastrofës ajrore, në SHB-të e Amerikës, në fillim të këtij viti, ndodhi. Kur sorrat e shpendët e tjerë kanë punë me avionë, kur bluhen në turbinat e tyre, atëherë e pati puna. Mbaron çdo gjë. Pos nëse piloti qëllon i zoti, sikurse ishte pesëdhjetetetëvjeçari, Chesly Sullenberger, kur në fillim të vitit 2009, vetëm disa minuta pasi merr fluturimin nga aeroporti Guardia, ishte shfaqur flakë në njeri nga reaktorët e avionit që ai drejtonte. Flakën e kishin shkaktuar dy sorra të zeza. Piloti Chesly, nuk destabilizohet. Nuk e trembin as flakët e verdha në krah avioni, as ulërima, deri në kupë të qiellit, e “korit” prej njëqind e pesëdhjetë e pesë udhëtarëve në bordin e avionit Airbus A 320. Kur kishte llogaritur se avaria është e madhe dhe se metastaza shkatërruese e saj rrokte shpejtësi fantastike, duke shlyer çdo mundësi, kohe e hapësire, për aterrim në ndonjë aeroport të afërt, zoti Chesly, hero i qiellit, mbret i havasë, mbledh veten dhe, avionin trup-rëndë e krahëhapur, si shpend gjigant, i lënduar për vdekje, arrin ta “lëshojë”, mbi pistën e ujit të lumit Hudson. Emri i pilotit Chesly, tashmë i takon pavdekësisë qiellore!

6

Me blatim e përkushtim ecte përpara!
Nuk shihte, as para as mbrapa. As retrovizor nuk kishte.
Kjo nuk ishte e metë e tij e re. Rishtazi e zbuluar. Kurrë, asnjëherë, për të mirë, as për të keq, nuk kthehej mbrapa. Çfarë të shihte prapa. Gjithkah ishte terrinë, ferrnajë. Tash nuk dinte, nuk kuptonte dot se ku ishte dhe në ç’gjendje ishte. Në cilën anë të horizontit. Në veri, a në jug... Në të katër polet përnjëherë! Nuk dinte nga i binte perëndimi, nga lindja. (Ndërhyrje: tek shënoi fjalën lindja, Ndreu nuk e kishte parasysh domethënien e kahut gjeografik, anës se orientimit në Glob! Fjala lindje, më shpesh ka të bëjë me lindjen e një qenieje njerëzore, se me anën, orientimin në hartë, në huti).
Që ditën e shtatëmbëdhjetë të muajit shkurt, ishte shënuar një lindje, e ç’lidhje kishte kjo fatbardhësi e madhe kolektive, me fatin vetjak.
Krejt çfarë shihte para vetes Nderu, ishte një shifër. Një numër. Gjashtë!
Në rastin konkret ajo kishte formë dhe pamje të shifrës gjashtë. Që vjen nën shtatëshe. Qe pas saj vjen pesa! Shifra, njëra pas tjetrës. Njëra para tjetrës. Herën e parë në ngjitje, në progres. Herën e dytë, në zbritje e theqafje teposhtë, në regres. Në të dyja radhët, ngjanin si të ishin drita fenerësh në netët e stuhishme me shira të dendur, diku në një bregdet të harruar dhe të pafrekuentuar, ku faret bëjnë dritë të mekur. Të zbehtë e të paktë, si njeriu që ngreh grahmën e fundit, në ndërrim jete!
Rezervuari i nevojshëm i karburanteve për vazhdim ecjeje golgotë, nëpër natë e nëpër terr, ishte në të shterur. Megjithatë, çdo gjë ikte nga mbarimi. Akrepi zbriste gjithnjë. Në mënyrë rapide. Pamëshirshëm. Pa asnjë konsideratë ndaj udhëtarit të vetmuar, që shpejtas i afrohej zeros. E gjithë kjo i ngjasonte në zbritjen tetëdhjetë e dy milje nën tokë. Falë gravitetit të tokës, zbritja është më e kollajshme se ngritja, sidoqoftë!
Ishte i vetëdijshëm se, kur të zbresë dhe të vërë pikën përfundimtare në këtë renditje, poshtë shifrës gjashtë, pason pesa, për një më e vogël se gjashta.
Kjo është fitore.
Dritat e ndezura në çdonjërën nga këto shkallë, janë në të sosur.
(Ndërhyrje: Ndreu, pleqëroi vetë me veten. E bëri dert. Të vinte pikën në këtë shteg, tha dhe nuk e vuri, pa e shënuar, me dorë të vet ketë mendim të artë të shkrimtarit grek, Niko Kazanxaqi, “Jeta është një shërbim në ushtrinë e Zotit”).

5

Një kat më poshtë, sigurisht, është më nxehtë, më ftohtë.
S’dihet. E njëjta temperaturë, nuk është. Sigurisht!
Pavarësisht a merrte rrugë të gjatë a të shkurtër, synonte që atje të shkonte i larë, i pastër. Trup e zemër. Nëse kjo është e mundur fare. (Shtesë: Ndreu, ishte udhëtar i pasionuar, i pangopur i udhëtimeve. Sa më të gjata, aman. Deri në fund të botës, përtej. Përpara vetes kishte udhëtimin e radhës. Nëse jo të gjatë, atëherë shumë nostalgjik, jashtë çdo dyshimi. Pas azilit, si i burgosur në kafaz, kthehet në vendlindje. Atje ku e njihnin rrugicat, sokakët. Ku gurët e kalldrëmit ia njihnin hapin. Atje ku e njihnin dyer dhe dritare shtëpish. Ku e njihnin zogjtë në fluturim. Pëllumbat në shesh. Ku e njihte i madh e i vogël, banor. Do të shkojë atje, ku gjithkush e gjithherë, di të lexojë alfabetin e dhimbjes se tij. (Ndërhyrje: pavarësisht se për ku merrte rrugë, kurrë hap nuk nxirrte, pa prerë thonj, këmbësh e duarsh. Pa u spërkatur me livandë erëmirë. Kurrë nuk merrte rrugë, pa veshur e mbathur petka të lara, prej thembra këmbësh deri në majë të kresë! Shpesh bluante me hidhërim, pse nuk është e mundur që edhe këpucët të lahen e të hekurosen, kur pispillosen si rrospi, pas lustrimit shkëlqyes, njëmend!).
Gjithmonë i përmbahej parimit dhe kushtimit, të mirë dhe origjinal, që as zhyl e erë trupi, as dhëmbë të palarë, as tesh trupi, as të mbathura të brendshme e të jashtme, asgjë, ama asgjë, të mos barteshin prej një vendi në vendin tjetër të udhëtimit. Prej këtij caku në atë cak. Para nisjes gjithmonë përsiaste e me vete thoshte: edhe nëse përmbyset ky avion, nëse ky tren, i shpejtësisë se rreptë, del nga shinat, po u përplas për shkëmbinj ky autobus, nëse prek thellësinë e errët të një honi, nëse kjo anije gllabërohet valësh të trembura deti, oqeani të tërbuar dhe prek thembrën e Ajsbergut, nëse të gjitha këto ndodhin bashkë dhe përnjëherësh, synonte që trupin ta kishte të pastër. Si shpirtin, gjithçka që kishte!

4

Rrathë, numra, shkallë... Shatra e patra. Ia vlen të mbështetesh!?!
Nuk i ngelnin më shumë se katër hapa, katër metra, katër rrathë të skuqur dantesk, për të aterrua! Për të prekur tokën. Gjatë këtij udhëtimi, me gropa e hendeqe, nuk kishte arritur të kapte as rreze drite, as motive me diell, as hare... Megjithatë, i gëzohej, pa masë i gëzohej arritjes. Sepse kjo rrugë e gjatë mijëvjeçare, në një drejtim, nuk e shpinte as deri te rrënjët e bredhit, më të lashtë në botë, pinus mariana! Në intimen më të fshehur llogariste se atje, në fund, e priste solemnisht turma e entuziazmuar. Me tufë lulesh e dafinash! Me muzikë e fjalime të zjarrta. Siç priten udhëtarët e udhëve të havasë. Kur nga hapësirat e pamatura të gjithësisë, nga korridoret e mistershme qiellore, kthehen e zbresin në tokë. Ngadhënjyes.
I lagur, i mërdhirë, i strukur dhe i rrahur, nga të gjitha anët, s’priste asgjë të mirë. Pos një përfundimi të keq, tragjik.
Sa më shumë që i afrohej tokës (lexo: realitetit!), aq më shumë vetëdijesohej. (Episod: Ndreut iu kujtua kallëzimi, kur një varfanjak flinte në një dhomë skamnore, të ngushtë fare, sa një kuti shkrepëseje, me gruan dhe shtatë fëmijët të imët, kërthinj. Më të voglit, pesë-gjashtë muajsh, më së shumti, seç i ishte tekur një vaj me cijatje, me dënesa pambarim. I ati skamnor i avitet djepit dhe i drejtohet fëmijës: vetëdijesohu, biri im, vetëdijesohu! Na kurse nga zhurma!).
Ishte koha që edhe ai vetë të vetëdijesohej, më në fund. Të mblidhte mëndtë në krye dhe situatën ta vështronte drejt në sy. Me objektivitet maksimal. E njihte mirë, ngase këtë ndjesi e kishte më afër se të rrahurat e shpejtuara të zemrës. Rreth asaj peme, nën hijen e saj, ku duhej të zbarkonte, nuk kishte dalë kush tjetër ta priste pos qenve endacakë, me bark të uritur e të braktisur, përjetësisht. Qen që do ta shqyenin filhall. Në mesin e lukunisë, mund të gjendej edhe ndonjë qenie njerëzore, e afërt më sojin njerëzor zemërkeq, zemërzi, që, në vend të gëzimit për sukses, i gëzohet për mossuksesin dhe përfundimin tragjik të tjetrit.
Sot a nesër, kur përfundimisht, të zbresë e, me të dyja këmbët, të prekë tokën, në konferencën e shkurtër (imagjinare!) për masmedia, përfaqësuesve të shtypit, të shkruar dhe atij elektronik, kritikëve dhe lexuesve vetë, do t’ua thotë troç: kjo rrugë e vështirë, ecte në dy palë shina paralele. Në ditën e Shtatëmbëdhjetë të muajit të dytë të Vitit të Madh..., dhe deri te faqja, rrafshi iks ipsilon, i këtij teksti!
Ashtu siç është jeta vetë, synonte që edhe teksti t’i dilte i ngjashëm me jetën. Sa më i shthurur. I pakrehur. Sa më i parregullt dhe i palidhje... Ky ishte qëllimi i vetëm i tij. (Episod: tek shënoi fjalën shina, Ndreut ndër mend i piku rasti i vjedhjes së paturp i shinave të hekurudhës në Ferizaj a diku tjetër në Kosovë. Mbërthyer instinkti, gati sa nuk e kolliti mllefin e nuk bërtiti: a vidhet shteti i porsalindur, bre, o hajdutë të ligj! Nuk e bëri këtë. Vetëm bëj me dije, kurse rrëfimin mbi paturpësinë e vjedhësve, e la për një rast tjetër).

3

Krye beteje, kur qartas shihej se do të ishte humbësi i radhës, kishte qitur gjoks, ishte krekosur, si gjelat në kacafytjet e përgjakshme, se i ishte qepur shkrimit të një proze intime, urbane, të re, origjinale, të pavarur dhe sovrane. Jashtë çdo formaliteti dhe urdhri, ligji të koduar. Të papërngjashme me asnjë tjetër. Nuk është aspak e rastit që, në këtë ecje pupthi, të ketë kapërcyer edhe shumë nga ato shtigje dhe tema që duheshin futur në ndërtimin e kësaj kulle. Kështu, duke picërruar shikimin e mjegulluar mbi faqet e “projektit”, veç sa nuk shkulej gazit, qante, lotonte a kush e di çfarë dreqi bënte, kur kujtohej se kishte planifikuar, diku nga fundi, ose krejt në fund të odisesë, ta vendoste ceremonialin, plot glamur, të dasmës së madhe, gjigante e tejetej dimensionesh. Një dasmë e tillë të ndodhte pikërisht tash. Në këtë ditë të shqetësuar. Nën këtë qiell të murrmë. Për festa, kurrë nuk bëhet vonë. Shohim e bëjmë. Vit për vit. Brezat që vijnë, këto punët e festave do t’i bëjnë shpesh, do t’i bëjnë më mirë!
Për festa kurrë nuk bëhet vonë. Kur ka çfarë të gëzohet dhe të festohet.

2

Tashti, kur ishte në katin e dytë, të parafundit të zbritjes, për aq, ishte vetëdijesuar. Ishte mbushur mend. Megjithatë, nuk ndiente keqardhje. Duhej kollitur e derdhur në letër kjo histori. Nuk ishte Mathusalemë jetëgjatë. Ishte tokësor dhe vdekatar i ngratë. Me iluzion se është duke bërë diçka të hairit, kishte vdekur shumë përpara finalizimit të tij. (Ndërhyrje: duke parë me sy e duke peshuar me zemër dështimin e plotë. Si i mbyturi që kapet për shkume, si i habitur endej poshtë e lart, mbi shënimet, thesarin e tij të artë që e kishte grumbulluar, shumë përpara se të niste ndërtimin e ngrehinës së përhimët, që, sipas simptomave, nuk do të dalë i gjallë. Sillej e lëpihej pas shënimeve në margjina, vërdallë, siç sillën hienat pas eshtrave të gjahut të luanëve. - Punë e madhe, mos dalsha gjallë nga kjo ndërmarrje, si për ngushëllim, i foli Ndreu vetmisë se vet. Vdekja e digjte, e piqte dhe e shkrumbonte të tërin, pse i mbyllte portat e kësaj odiseje, pa i dhënë përgjigje pyetjes, që e përsëriste aq shpesh: pse talenti nuk është “sëmundje” ngjitëse, sikurse janë flama, gripi, zgjebja...!, bie fjala. Po të ishte kështu, Ndreu ditë për ditë do të shoqërohej me Paulo Coelho-n, i cili prej disa kohësh është shpërngulur nga vendlindja e tij dhe, ja, tek banon në brigjet e liqenit Léman, fqinj i drejtpërdrejtë).
Ishte i vetëdijshëm se kullë prej letre nuk bëhet. Si në ëndërr sheh ndërtuesit, tek vrapojnë anemanë, për të gjetur material të duhur, sa më të mirë e solid, për ndërtimtari sa më të qëndrueshme!

26/bis

Kjo është provë përgjigjeje tekstit, tullave të katit të njëzetegjashtë në ngjitje, në ndërtim. Nga perspektiva e katit të fundit, në fugim drejt humnerës, në përmbytje. Asgjë prej gjëje, asnjë përmbushje. Asnjë kompensim. Shumë ujë do te kalojë nën urë, shumë shekuj do të përmbysen, do të përmbyten e humbin krejt, derisa të vijë koha kur mund të thuhet me plot gojën se letërsia ka, në mos të gjitha, së paku, një pjesë nga ato që, njëherë, u tha se nuk i ka letërsia jonë. Se i mungojnë. Pavarësisht se, enumeracioni, lista a regjistri i gjatë, natyrisht, logjikisht, përfundon me tri pika. Kjo, më së miri dëshmon se sa e gjerë dhe e pafund, sa të shumta janë gropat, humnerat e mangësive të akëcilës letërsi. Mundi sizifian që të numërohen, qoftë një pjesë e imët e tyre, nënkupton mundin që një libër, sado i vocërr, të kompensojë diçka, një sasi, sado të vogël, mangësish. Të jepet një kontribut modest, në këtë drejtim. Një shkrimtar pak, tjetri më shumë e më mirë, një poet pak e një tjetër poet më shumë, më shumë e mirë, hap pas hapi, përditë e më mirë, në mënyrë që, të mbyllen birat dhe gropat që i ka letërsia jonë, sidomos. Për t’u kryer me sukses, kjo punë kolosale e gjigante, lypset kohë e gjatë, mund i madh. Kontributet mund të jenë të shumta dhe gjithfare. Veten e vet e konsideronte të merituar, ngase ishte ndër të parët që e kishte marrë mërzinë, mundin dhe, më në fund, guximin që të evidenconte dhe të numëronte disa nga tablotë, ndër më kryesore, që i mungojnë letërsisë sonë, sidomos, e pa të cilat ngjyra, një letërsi nuk meriton emrin letërsi. Kjo është një meritë. Pa koment. A mjafton vetëm kaq. Nuk mjafton. T’i vihet në fund një teksti të gjatë e të pasurohet letërsia, së paku, me një fustan të ri simbolik të begatohet paja e saj, në shumëngjyrëshin e munguar!
Gjaku i shkrimtarit që nuk falet.
Sa për nismë, duhet kënaqur edhe me kaq. Sa për fillim. Fillim, pa horizonte të qarta, pa vizione...
(Shtesë: sa u takon synimeve dhe pretendimeve të Ndreut, që ky udhëtim të jetë ndryshe nga të tjerët, nuk doli i saktë. As për së afërmi. Por, si shumë e shumë herë të tjera, në jetë, midis të thënave dhe të bërave, është një jaz i madh! Si autor i këtij dorëshkrimi, boll ka vuajtur. Çdo hap që ka ndërruar, e ka qarë me lot. Me lot e ka larë çdo gur, dru, cung... Është mëkatar, kur nuk arrin të sendërtojë asgjë nga ato që i synonte. Toka i qoftë e lehtë!).

1

Nuk dinte pse, por gjithmonë e kishte magjepsur por edhe frikësuar gjer në shtangim, njëkohësisht, fjala e parë, fjalia e parë në çelje të çfarëdo teksti.
Fjalë e çeljes atij i ngjasonte në krismën e parë të pushkës së parë, kur shënon nismën e luftës a të betejës së gjatë e të ashpër, herë-herë, edhe me pasoja të mëdha për njerëzimin. Gjithmonë, në heshtjen e ngrysur të vetmisë, përsëriste pyetjen: si është e mundur, prej nga dhe si ndodh që iks autori, e nis një libër një mijë faqesh, pikërisht me atë fjalë, pikërisht me atë frazë. Pse jo me ndonjë tjetër, që është aty, afër saj. Pse i bie hise pikërisht asaj fjale, të jetë e para. Çekani i parë. Zilja e parë. Krisma e parë. Prej nga pik, prej nga vjen dhe mbillet pikërisht aty, ajo fjalë e parë. Në atë fillim e gjithmonë e kishte brejtur kureshtja, prej nga, si dhe qysh, pikërisht aty të pikte, të vinte dhe të mbillej (ngulej) fjala e fundit. Ajo që përmbyll rrugën e gjatë të çdo rrëfimi, herë-herë edhe më mijëra kilometra të gjatë, libri. Nuk u gjend ndonjë tjetër fjalë, një tjetër moment. Pse, me të vërtetë, pse një shkrim, i shkurtër apo i gjatë, përmbyllet pikërisht aty, në atë faqe dhe pikërisht më atë fjalë! Si i bie hise të jetë e mbrama, e fundit.
Pas rrugës së mundimshme, siç është lufta për liri, pas vuajtjes mijëravjeçare, avitej çasti të binte sipari, perdja. Të vihej pika. Kjo do të ndodhë shumë shpejt, sa të shkruhet fjala e fundit. Në këtë çast ai akoma nuk e di cila do të jetë ajo fjalë. Nuk e di askush. Asnjë autor, vetë. Do ta dijë kur instinktivisht ta shënojë, as vetë pa pasur haber se është përmbyllësja.
Siç dëftejnë shumë autorë, pas përfundimit të teksteve të tyre, pikës përfundimtare, festojnë. Ftohin shishet me shampanjë e pije të tjera. Grishin miq e dashamirë. Tokin gotat e kristalta me dama të bukura. Me ato që, herë-herë, janë heroina kryesore, të përshkruara e shtruara, sa gjerë sa gjatë, në faqet e bardha të librit. Në shtratin e librit. Me dredhitë, dhelpëritë, flirtet dhe pabesitë e tyre. Kur janë protagoniste, personazhe kryesore, të përshkruara dhe të gdhendura mirë. (Episod: njëherë, me një rast, në rrugë e sipër, për në Paris, Ndreu ndalon në Tiranë. Në qytetin e adhuruar dhe më të bukurin në botë. Asaj buzëmbrëmjeje pranverore, i telefonon një mikut të shtrenjtë, me dëshirë që të takoheshin dhe të pinin bashkë nga një filxhan kafe. Pa u ulur mirë rreth tryezës së pikëpjekjes, miku nuk duroi peshën e gëzimit, që ia veshte fytyrën me një tis drite hyjnore. Telefoni kishte cingëruar pikërisht në çastin kur sapo kishte shënuar fjalën e fundit dhe kishte vënë pikën përfundimtare, në romanin e tij të ri!).
Miku shkrimtar, ishte aq i lumtur, saqë gëzimi i gufonte dhe i dilte, jo vetëm mbi këmishë e xhaketë, por edhe sipër kostumit. Qëlloi dasmori i parë i asaj feste të madhe. Të punës së kryer me sukses. Të mbylljes fatlume të kapakëve të kutisë se Pandorës. Kutinë e librit të ri.
Siç shihet, po afron fundi. Ndreu, nuk feston. Dyshon. Ndihet si i shigjetuar pikëpyetjesh e pikëçuditjesh të mëdha, nga majat e të cilave seç rrjedhin, jo pyetje, por akuza të rënda vrastare.
Ç’është kjo?
Çorbë?
Ç’buçkurish i qëllimshëm!
Ç’çervish!
Ç’papaziani!
Marrëzi ngjyrash!
Çdo gjë është e qëllimshme. Ky ishte qëllimi i vetëm i Ndreut. Këtë, ai do ta pohojë edhe vetë, me të vetmen një fjalë dhe do të arratiset. Do të zhduket në drejtim të pacaktuar. Për të mos u shfaqur kurrë më.
Kurrë më!
Mbase do të marrë shtratin e vdekjes për së gjalli. Në ndonjë birucë të errët, do të mbajë vesh e të dëgjojë breshërinë, rrëmujën dhe furtunën e derdhjes mbi të dhe punën e tij. Apo ndoshta do të strehohet në ndonjë ishull të vetmuar, të pazbuluar dhe të panjohur. Me shpresën naive se, në shekullin e ri, do të shkruajë letërsi të re! Atëherë kur nuk do të jetë më në këtë botë!
Kush e di?

o

Nuk ishte aspak e rastit, as e papritur që, kjo rrugë, e gjatë sa rruga e pavarësisë dhe e sovranitetit, në hipje dhe zbritje kateve të imagjinuara, përfundon pikërisht më shkronjën O, ose me shifrën 0 (zero) kur të dyja, janë të sheshta dhe kanë formë të ngjashme, si vagjina, si bira e rrumbullakët, picigjate e çfarëdo tjetër që provon imagjinata. Enumeracion që kurrë nuk përgjumet. Shkronja O ose numri 0-zero, kanë diçka të përbashkët. Kanë formën e përafërt me atë të vrimës, nga del çdo qenie e gjallë! (Ndërhyrje: nuk ke çare pa e kryer një punë (detyrim), veç në hyfsh nga ka dalë! Është një kërcënim i ashpër, që vështirë se në ndonjë gjuhë tjerët rri aq bukur si në gjuhën shqipe, – u kënaq me këtë konstatim, vetvetiu!).
Të ngremë dolli për këtë “fitore”, megjithatë.
Megjithatë!!!
̊̊̊
Bilanci...
Tashti e këtu, mund të bëhet bilanci, çfarëdoqoftë ai. E jo atje, në faqen e kaluar, diku lartë?. Ku i piku, herën e parë.
Bilanc negativ, sigurisht. Pa prurje të konsiderueshme. Pa rendimente të larta.
As një për qind, nuk është mbajtur fjala e dhënë në fillim: se ky shkrim do të jetë ndryshe. Asgjë ndryshe. Pos krekosjeve mburravece, karagjoze, besëprera, mund të thuhet. Narratori shfaqet jo konsekuent. Kur duhej të ishte parimor. Me grusht në gojë, si ia thonë fjalës dukagjinçe, përqeshen të moshuarit tek vërdallisën kodrave e shkurreve, për një copëz jete më tepër e, në anën tjetër, vetë për gjithë ditë, dy herë në ditë, bën marshim, për të zbatuar këshillën e mjekut specialist për sëmundjen e sheqerit. Përqeshen ata që mbajnë pampersa e mbështillen me shpërgënj, ndërkaq, shurra shurrën nuk ia pret! Flitet me pezëm kundër modernistëve, ndërkaq, grihet, digjet e venitet, veç sa nuk vdes, për një grimë shkrim modern. Koptisje va e pa va, kush e di pse, kundër kritikëve, kur vetë e ka provuar edhe këtë. (Gjithmonë duke u fshehur në hijen e antenës mbresë!). Edhe me guximin, qytetar dhe krijues nuk ishte ne terezi. Këtë më së miri e dëshmon dilema rreth futjes a mosfutjes në tekst të episodit që i ndodhi me një mikun e tij të çmuar. Rrëfeu se ia kishte ngulur mirë e thellë, ia kishte ngulur një goce të re e të shëndetshme. Kush i ka faj mikut që në vend se të kujtojë nguljen e syve të uritur për njomësi të një plakushi, mendja i kishte vajtur tjetërkund! (Shtim: Ja se ç’rreth dilemash kishte hasur Ndreu i gjorë në këtë shtegtim!). Numërim, numërim, pa mbarim, i atyre që i mungojnë letërsisë sonë, një konstatim shterp, kur nuk ofrohet asnjë shpërblim, as për be, të mbyllet një shteg mungese!
Enumeracioni i mëtejshëm negativ, këtë bilanc e bën edhe më negativ. Pse nuk rrëfehet, bie fjala, sa herë narratori bëri seks ndërkohë, pavarësisht nga efektivat dhe rendimentet, sa herë u deh, (pavarësisht nga diabeti), sa herë bëri dush, sa herë lau fytyrën dhe pastroi dhëmbët, sa herë shkoi te berberi, sa herë piu kafe me shokë e miq, sa libra lexoi, sa herë shkoi në seanca filmi e spektakle muzikore e teatrore, sa herë foli në telefon, me sa miq e shokë këmbeu e-mail-e dhe es-em es-a, sa herë u fjalos me miq, e sidomos me gruan, (barometri më preciz që e di më së miri, kur puna i çante keq e pa rezultat), pse nuk rrëfehet për asnjë udhëtim, në Paris, bie fjala, “ku preka dhe eca hullive të plagëve të mia”, siç tha vetë me të kthyer. Pse nuk gjet kohë sa të kthej në lagjen legjendare të Parisit, në Clichy, (me apo pa ditë të qeta), më konkretisht pse nuk kishte pi një kafe në Caffé Wepler në, në mos për të marrënjë Aperitif, atëherë të merr informatën se a është hala andejpari kurva me emrin “N-Y-S” duke e pritur Henry Miller-in,kur ia shtjerrie xhepin dhe veçse nuk vdiq urie i gjori amerikan në Paris! Për Londren, ku si mizë e ndërkryer hipi mbi Syrin e saj, pse nuk e foli asnjë fjalë për Bukureshtin, pse nuk e tha asnjë fjalë për Korçën dhe mrekullitë e saj, pse nuk mbajti evidencë sa herë u vizitua të mjeku, sa herë mori insulinë, sa herë kontrolloi sheqerin në gjak, sa herë lakmoi, sa herë xhelozoi, sa herë mallkoi, sa herë zezoi, sa e sa herë ...
Mos të shkohet më larg. Sa më i gjatë regjistri i mangësive, aq më e thellë dhe negative del saldoja e bilancit. Mungesat dhe të metat e tjera të këtij teksti, të kësaj proze pa pozë, do t’i qesin në dritë kritikët, që, njëmend dhe sinqerisht, i do aq shumë! Si të gjithë lexuesit dhe njerëzit e ndershëm të mbarë botës.

̊̊̊
Edhe një herë, mbase për të fundmen herë, vizitoi në njërën nga libraritë më të preferuara. Që më së shumti e kishte për vete, që ia donte zemra. Një libërth, qysh në shikim të parë, ai me titull “Un Juif pour l’exemple”, i njëfarë shkrimtari francez, me emrin Jacques Chessex, ia kish blerë kureshtjen. Jo përmbajtja, por forma e atij romani miniatural. Huazoi stilolapsin nga librari dhe, me kënaqësi e precizitet astronomi, shënoi dimensionet e tij, siç me elegancë dhe saktësi maten dërrasat për arkemort. Sa të mbërthehet ky tekst brenda kapakëve të librit, me qetësi hyjnore mund të presë vdekjen në ajër të pastër! (Shtim: Tiktaku i sahatit tashmë ishte përtej orës zero!).
̊̊̊
Ndreu, kush ishte, njëmend, Ndreu?
Me përjashtim se kishte lindur të enjten, ditë kur, sipas një besëtytnie shqiptare, lindin vetëm djem, nuk dihet shumë. Megjithatë, dihet se për pak sa nuk e korri dhe katandisi gripa porsinë, për të mos thënë grip i derrave (Ndërhyje: ndonëse është fjala për të njëjtin grip, kjo porsinë, tingëllon disi më hijshëm, shfaqet më diskrete dhe më poetike, sado që fjala është për një grip të poshtër e të shëmtuar, deri në fund!). Merrni pjesë në mënyrë sa më masive në varrimin e tij, me ç’rast, shkrimtari ynë i njohur, autori i romanit “Vdekja në ajër të pastër”, Y. Shkreli, do të lexojë nekrologun, me shumë hollësi, që ia kishte kushtuar jetës dhe veprës së, tashmë, të ndjerit Ndre, dyzet e ca vjet më parë! Edhe Ndreu vetë, tashmë nën shtresa të trasha dheu, do të mbajë vesh e të “dëgjojë” se ç’kishte shënuar Ymeri në atë grimë shkrim nekrologu, por edhe ndonjë fjalë të pjesëmarrësve të tjerë në ceremonial mortor. )As kjo ndërhyrje e fundit, përfundimtare, në këtë bashkudhëtim të gjatë, Ndreut nuk i ngjau në ide, as të re as origjinale, nga se, pamëshirshëm, kujton një tregim brilant, me motiv të ngjashëm, të shkrimtarit të njohur italian, Dino Buzzati!(. (Francë - Kosovë, 2008-2009)



botimi u krye në shtypshkronjën DRITAPRESS
;prishtinë, korrik 2009